Biotyna (inaczej witamina H lub witamina B7) zdobyła w ostatnich latach popularność, ze względu na swoje korzystne działanie na stan skóry, włosów i paznokci. Warto wiedzieć, że biotyna pełni w organizmie także wiele innych ważnych funkcji. Gdzie jej szukać? Kiedy sięgać po preparaty z biotyną? Co się dzieje, gdy pojawiają się niedobory? Czy biotynę można przedawkować?
Biotyna na włosy, skórę, paznokcie. Właściwości witaminy B7
Biotyna jest witaminą, a więc jednym z wielu organicznych związków chemicznych, bez których skomplikowana maszyneria naszego ciała nie jest w stanie funkcjonować prawidłowo. Należy do witamin z grupy B i rozpuszcza się w wodzie, a nie tłuszczach. Jest znana od 1936 roku, kiedy wyizolowano ją z żółtka kurzego jajka (a potem także z krowiej wątroby, mleka i drożdży).
– Biotyna pełni rolę przenośnika dwutlenku węgla w różnych procesach przemiany materii. Uczestniczy w metabolizmie białek i tłuszczów, syntezie kwasów tłuszczowych, wchłanianiu witaminy C, przemianie aminokwasów i w procesach, od których zależy prawidłowe krzepnięcie krwi – mówi dr Joanna Pieczyńska, bromatolog z Katedry i Zakładu Bromatologii i Dietetyki Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
Wpływ biotyny na włosy
Biotyna ma ogromny wpływ na stan naszej skóry, włosów i paznokci.
– Jest niezbędna do utrzymania optymalnego stężenia cynku w naszej skórze. W jej strukturze są atomy siarki, wchodzącej w skład keratyny, która jest budulcem włosów i paznokci i sama pobudza jej powstawanie. Zapobiega siwieniu włosów, a także ich utracie – mówi dr Pieczyńska.
W jednym badań, w których wzięło udział 100 osób borykających się z problemem łamliwych i wypadających włosów udowodniono, że codzienne zażywanie biotyny w dawce 2,5 mg/dobę przez okres ośmiu miesięcy, poprawia strukturę włosów i zapobiega ich wypadaniu. Biotyna nie tylko je wzmacnia, ale i nadaje blask tym, które są cienkie i matowe. Znaczącą poprawę zauważyło 64 proc. badanych, u kolejnych 9 proc. zmiana nie była spektakularna, ale jednak była. Dodatkowo na 10 badanych, którzy mieli problemy z paznokciami, zauważyło także wzmocnienie płytki paznokciowej.
Biotyna jest również odpowiedzialna za wspomaganiemetabolizmu skóry głowy.
– Wywiera korzystny wpływ na korzeń włosa (tzw. macierz), poprzez wytwarzanie mocnych i elastycznych wiązań siarkowych, spajających łodygę włosa na całej długości – tłumaczy bromatolog. – Najnowsze badania udowodniły, że jednoczesna suplementacja witaminy B7 i trójpeptydu GHK powoduje wzrost długości włosów o 58-120 proc. Warto jednak zauważyć, że dawki biotyny, które stosowano w badaniach (2,5-5 mg dziennie) dają widoczne efekty nie od razu, a po około 6 miesiącach.
Biotyna warunkuje także prawidłowe funkcjonowanie gruczołów potowych i łojowych, a niedobór tej witaminy powoduje przetłuszczanie się włosów. Co więcej, biotyna, czyli witamina H, to jeden z czynników redukujących stany zapalne skóry i wypryski.
– W jednym z badań wykazano, że trwająca kilka tygodni suplementacja biotyną w dawce 1-10 mg na dobę pozwala na całkowite wyleczenie wysypki w ciężkich przypadkach łojotokowego zapalenia skóry – mówi Joanna Pieczyńska. – Wykazano również, że przy podaniu doustnym i dożylnym ma także korzystny wpływ na przebieg atopowego zapalenia skóry i łuszczycy.
Biotyna a układ nerwowy
Biotyna wpływa nie tylko na stan włosów, skóry i paznokci.
– Biotyna działa przeciwmiażdżycowo, korzystnie wpływa na funkcjonowanie naczyń krwionośnych i serca oraz wspiera pracę układu nerwowego – mówi dr Pieczyńska. – Dowiedziono między innymi, że odgrywa istotną rolę w pozyskiwaniu energii dla komórek nerwowych. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu syntezy mieliny – osłony włókien nerwowych przyspieszającej oraz zabezpieczającej prawidłowość przepływ informacji między poszczególnymi neuronami. Jej niedobór może prowadzić do utraty koordynacji mięśni, problemów z przyswajaniem informacji czy występowania epilepsji. Zapobiega też tworzeniu się tzw. blaszek miażdżycowych i zwężeniu światła naczyń krwionośnych i ma korzystny wpływ na stężenie glukozy we krwi.
Źródła biotyny
Biotyna jest syntetyzowana przez bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym. W postaci wolnej lub związana z białkiem występuje także w wielu produktach roślinnych i zwierzęcych.
Główne źródła biotyny to drożdże i wątroba, w mniejszych ilościach występuje w żółtku jaj, grochu, kalafiorze. Ogólnie rzecz biorąc, zawartość biotyny w produktach spożywczych jest jednak mała.
Komu grozi niedobór biotyny?
– Niedobór biotyny u ludzi występuje bardzo rzadko – mówi dr Pieczyńska. – Z ustaleń naukowców wynika, że zapotrzebowanie na nią zwiększa się podczas ciąży: około połowa kobiet ciężarnych w Stanach Zjednoczonych ma nieznaczny jej niedobór. Niedobór biotyny może wystąpić także u palaczy, ludzi nadużywających alkoholu oraz u osób stosujących niektóre leki przeciwdrgawkowe i kwas liponowy w dawkach farmakologicznych.
Najbardziej narażone na niedobory biotyny są kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną, ponieważ utrudnia ona przyswajanie witamin z grupy B. Podobnie jest w przypadku osób, które musiały długo przyjmować antybiotyki – na skutek antybiotykoterapii ginie mikroflora wytwarzająca biotynę w jelitach. Istnieją także dowody na to, że znacznie wyższe zapotrzebowanie na biotynę mają osoby z niedoborem biotynidazy, czyli enzymu, od którego zależy odpowiednie stężenie biotyny w surowicy krwi. W takich przypadkach konieczna jest suplementacja.
Niedobór biotyny - objawy
Objawy niedoboru biotyny to m.in.:
- rumień
- łuszczenie się skóry
- wypadanie włosów
- rozdwajanie paznokci
- ciemieniucha, czyli nadmierne złuszczanie skóry głowy u niemowląt
- anemia
- apatia
- ubytki funkcji nerwowych
- zaburzenia orientacji
- mrowienie, drętwienie skóry
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- bóle mięśni
- podwyższony poziom cholesterolu we krwi
- powiększenie wątroby
Czy biotyna może szkodzić?
A co się dzieje, jeśli przedawkujemy biotynę z pokarmem lub w suplementach?
– Biotyna rozpuszcza się w wodzie i jej nadmiar jest wydalany z moczem – przypomina dr Pieczyńska. I dodaje, że choć nie ma danych na temat przedawkowania biotyny, można przypuszczać, że gdyby do niego doszło, mogłyby się z tym wiązać objawy, które zwykle towarzyszą zatruciom: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka i złe samopoczucie.
– Warto pamiętać także o tym, że biotyna może wchodzić w interakcje – dodaje. – Na przykład awidyna, czyli białko występujące m.in. w surowych jajach kurzych, tworzy z biotyną trwały kompleks uniemożliwiający jej wchłanianie, natomiast alkohol hamuje transport biotyny przez ścianę jelita.
Preparaty z biotyną
W aptekach można kupić wiele leków i preparatów z biotyną. Dokonując wyboru, warto zwrócić uwagę na zawartość substancji czynnej oraz na jednostki, w jakich się tę zawartość podaje: czasem są to w miligramy (mg – jedna tysięczna grama) a czasem mikrogramy (µg, mcg – jedna milionowa grama).
– Warto pamiętać, że biotyna w tabletkach czy w innej postaci nie jest rozwiązaniem dla każdego, kto ma kłopot z włosami, skórą czy paznokciami, bo takie problemy mogą mieć wiele różnych przyczyn – zaznacza dr Pieczyńska. – Biotyna zadziała wyłącznie u osób, których problemy wynikają z jej niedoboru.
