Dieta bezglutenowa – kiedy należy ją stosować

Pogromcy dietetycznych mitów często zwracają uwagę, że bezpodstawna dieta eliminacyjna, która zakłada usunięcie z diety produktów z glutenem może być niezdrowa. Stąd opinia, że eliminacja glutenu powinna dotyczyć wyłącznie osób z celiakią i alergią na pszenicę, którzy stanowią zaledwie 1−2 proc. społeczeństwa.

Czytaj także: Dieta eliminacyjna – czy każdy powinien odstawić gluten, nabiał lub strączki

Dieta bezglutenowa – tak, ale z głową

Diecie bezglutenowej zarzuca się niezbilansowanie, a w konsekwencji pokazuje się ją jako dietę niedoborową. Tymczasem dobrze skomponowana dieta bezglutenowa nie grozi niedoborami witamin, składników odżywczych i mineralnych. Jeśli dieta jest urozmaicona i regularnie spożywa się wysokiej jakości ziarna, takie jak proso, amarantus, quinoa, gryka, oraz unika się wysokoprzetworzonych produktów bezglutenowych, wówczas nie trzeba obawiać się niedoborów.

Dieta bezglutenowa – cztery schorzenia, w których jest potrzebna

Eliminacja glutenu jest wskazana w następujących schorzeniach:

1.     Celiakia − bezwzględnym wskazaniem do całkowitej eliminacji glutenu (nawet jego śladowych ilości) jest celiakia. To choroba trzewna o podłożu genetycznym, w której na skutek spożywania glutenu zniszczeniu ulegają kosmki jelitowe. Doprowadza to między innymi do zaburzeń wchłaniania, co skutkuje niedoborami, dolegliwościami ze strony układu pokarmowego i przewlekłym zmęczeniem. Szacuje się, że celiakia dotyka około 1−2 proc.społeczeństwa. Wbrew powszechnej opinii nie jest to choroba, która dotyka wyłącznie dzieci. Coraz częściej skąpo objawową celiakię diagnozuje się także u dorosłych. Jedyną metodą leczenia jest prowadzenie ścisłej diety bezglutenowej, opartej na certyfikowanych produktach.

2.     Alergia na gluten lub pszenicę − warto pamiętać, że alergia na gluten i pszenicę nie jest tym samym. Osoby z alergią na gluten, a bez alergii na pszenicę, mogą spożywać certyfikowane znakiem przekreślonego kłosa produkty na bazie pszenicy oczyszczonej z glutenu, natomiast osoby z alergią na pszenicę muszą w całości wyeliminować ją z diety. W przypadku alergii organizm traktuje białka (takie jak gluten, lub inne białka zawarte w pszenicy) jako potencjalne zagrożenie. Powoduje to reakcję układu immunologicznego i aktywację przeciwciał. W przypadku alergii IgE-zależnej reakcja widoczna jest na krótko po zjedzeniu produktów z pszenicą lub glutenem. Może mieć gwałtowny przebieg, począwszy od zaczerwienienia skóry, poprzez problemy ze strony układu oddechowego albo pokarmowego, aż po niebezpieczny dla zdrowia wstrząs anafilaktyczny.

3.     Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NNG) − zauważono, że wiele osób (szacuje się że nawet do 10 proc. społeczeństwa) lepiej czuje się po eliminacji glutenu, pomimo że nie mają ani alergii IgE-zależnej na gluten, ani celiakii. Uznano więc, że może być to nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, objawiająca się m.in. dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak: wzdęcia, zaparcia, biegunki, bóle brzucha. Niektórzy łączą objawy nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten z alergią opóźnioną IgG-zależną. Można też spotkać opinię że NNG bywa przyczyną zespołu jelita drażliwego. Diagnostyka NNG jest utrudniona, ponieważ nie ma jednego testu, który potwierdzałby lub wykluczał tę chorobę. Dlatego diagnozę stawia się najczęściej na podstawie obserwacji oraz eliminacji i prowokacji, po wykluczeniu innych chorób mogących być przyczyną dolegliwości.