Zwichnięcie stawu: na czym polega, objawy, pierwsza pomoc

Zwichnięcie stawu – co to jest?

Zwichnięcie to, najprościej mówiąc, przemieszczenie się struktur naszego ciała poza zakres ich ruchu. Ze zwichnięciem stawu możemy mieć do czynienia, kiedy końcówki kości wykonają nienaturalny ruch, ale także wtedy, gdy torebka stawowa i otaczające ją więzadła nie wytrzymają sił działających na staw.

Zwichnięcie stawu u dzieci

Dzieci 2–3-letnie zdecydowanie częściej doznają zwichnięć przez ciągnięcie, szarpnięcie kończyny albo przytrzymanie ratunkowe (np. gwałtowne przytrzymanie za jedną z rąk podczas poślizgnięcia się). Starsze dzieci tak jak dorośli częściej ulegają urazom w wyniku upadków – zwykle kontuzjowana jest kończyna górna po upadku na staw łokciowy.

Zwichnięcie to nie skręcenie

Określenia te bywają używane zamiennie, tymczasem znaczą zupełnie co innego. Zwichnięcie to potężny uraz: z utratą powierzchni stawowej, wymagający interwencji lekarskiej, a czasami nawet zabiegu. Skręcenie jest stanem łagodniejszym, może w nim dojść do uszkodzenia torebki stawowej albo innych struktur stawu, jednak tu również warto skonsultować się ze specjalistą.

Kiedy najczęściej dochodzi do zwichnięć? Zwichnięcie stawu skokowego, łokciowego, kolanowego

Zwichnięciom najczęściej ulegają te części ciała, na które upadamy, oraz te, które przenoszą duże siły podczas naszego ruchu:

• stawy łokciowe,
• kolanowe,
• skokowe,
• oraz stawy barkowe.

Jednak wywichnąć możemy wszystkie ruchome części ciała, dlatego możliwe są także zwichnięcia

• stawu biodrowego,
• ramiennego,
• a nawet skroniowo-żuchwowego.

Sporty zimowe będą generowały ryzyko urazów kolan i kończyn górnych, podczas uprawiania narciarstwa czy łyżwiarstwa dość dobrze chroniony jest za to staw skokowy.

Objawy zwichnięcia stawu

Po urazie najczęściej pojawia się:

• obrzęk stawu,
• ból,
• deformacja kończyny,
• nieprawidłowe ułożenie kończyny (zwichnięta kończyna górna bardzo często zwisa niesymetrycznie w stosunku do zdrowej kończyny),
• przy zwichnięciach i złamaniach kończyny dolnej upośledzona ruchomość w obrębie kości lub stawu.

>> Ból barku promieniujący do ręki, ból barku w nocy – co może oznaczać?

Zwichnięcie stawu – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc jest bardzo prosta i oczywista: jak najszybciej należy kończynę ustabilizować ręcznie, najlepiej w pozycji, która będzie powodowała najmniejsze dolegliwości bólowe. Bardzo często prosimy poszkodowanego, by zdrową ręką pomógł nam ułożyć kończynę tak, by było mu najwygodniej.

• Do ograniczenia ruchomości i stabilizacji kończyny górnej możemy zastosować chustę trójkątną. Świetnie się do tego nadaje część garderoby, np. szalik.
• By skutecznie unieruchomić staw, należy ustabilizować obie sąsiednie kości nad stawem i pod stawem.
• W urazach całej kończyny dolnej ważne jest, by na niej nie chodzić. Poszkodowany powinien po prostu zostać w pozycji wygodnej w bezruchu, czekając na pomoc.
• Do szpitala poszkodowany może trafić samodzielnie, jeśli ma sprawne kończyny dolne, a z pomocą pogotowia ratunkowego – jeśli aparat ruchu jest istotnie upośledzony.

>> Bandaże, opaski elastyczne, opaski dziane

Leczenie zwichnięcia stawu

Nie zaleca się samodzielnie nastawiać stawu i przywracać go do prawidłowego kształtu! To rola specjalisty. Kończyna musi jednak pilnie wrócić do prawidłowego położenia, czyli czeka nas wizyta w szpitalu. Po nastawieniu zwichnięta część ciała musi być unieruchomiona na kilka tygodni i nie należy jej obciążać. 

By określić stopień uszkodzenia kości stawu, torebki stawowej, więzadła czy ścięgna, lekarz wykonuje zdjęcie rentgenowskie i badanie USG lub tomografię komputerową stawu.

>> Zwichnięcie stawu: leczenie, rehabilitacja

Zwichnięcie stawu – możliwe powikłania

Zwichnięcia mogą przebiegać samodzielnie bądź ze złamaniem. Wszystko zależy od tego, jak upadniemy, na co, na jaką powierzchnię oraz na jakim etapie życia są nasze kości, torebki stawowe i więzadła (z wiekiem ich wytrzymałość się zmienia). Nie bez znaczenia jest też energia, z którą upadniemy bądź z którą ktoś wjedzie na nartach w nas lub w dziecko.

>> Złamanie podstawy czaszki – jakie objawy daje czaszka pęknięta w tym miejscu?

Zapobieganie zwichnięciom

By nie dopuścić do urazu, warto przewidywać i się zabezpieczać:

• podczas uprawiania sportów zakładajmy ochraniacze i kask, 
• przed wyjazdem sportowym pamiętajmy o przygotowaniu fizycznym,
• każdy trening obowiązkowo poprzedzajmy rozgrzewką,
• dzieci traktujmy ze szczególną uwagą.

Bezpiecznego wypoczynku!