Ziemia okrzemkowa i jej właściwości. Czy może być niebezpieczna dla zdrowia?

Ziemia okrzemkowa, inaczej diatomit, to minerał powstały z pancerzy jednokomórkowych glonów – okrzemek. Ma duże zastosowanie przemysłowe, zyskuje jednak popularność jako suplement diety dostarczający krzemu i oczyszczający organizm z toksyn i drobnoustrojów.

Ziemia okrzemkowa – co to takiego?

Skały okrzemkowe powstały z pancerzy okrzemek w wyniku ich opadania na dno zimnych mórz i jezior. Szacuje się, że uformowały się w okresie trzeciorzędu lub czwartorzędu, czyli od ok. 60 do 2 mln lat temu. Ziemia okrzemkowa, inaczej diatomit, ziemia diatomowa, wydobywana jest dziś głównie w Ameryce Północnej, niewielkie złoża tego minerału wstępują także na terenie Polski: w okolicach Poznania, Łodzi i Augustowa. Podstawowym składnikiem ziemi okrzemkowej jest krzemionka – ditlenek krzemu (SiO₂), z której zbudowane były pancerzyki okrzemek. W zależności od miejsca pochodzenia diatomit może zawierać domieszkę innych minerałów. Są to najczęściej związki wapnia, magnezu, żelaza, sodu, manganu, miedzi oraz boru.

Ziemia okrzemkowa spożywcza

W formie spożywczej ziemia okrzemkowa występuje jako miałki proszek o barwie białej lub żółtej, bez zapachu, nierozpuszczalny w wodzie. Charakterystyczna jest jego porowata struktura, która w powiększeniu przypomina długie rurki. Występuje w różnym stopniu rozdrobnienia – od pyłu do produktu zawierającego większe fragmenty okrzemek. Jest to substancja nietoksyczna i prawie obojętna chemicznie. Została uznana za bezpieczną dla zdrowia przez międzynarodowy Kodeks Żywnościowy, jest także dopuszczona do obrotu przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA).

Ziemia okrzemkowa występuje także w postaci przemysłowej, która ze względu na dużą ilość zanieczyszczeń nie nadaje się do spożycia. Jest natomiast wykorzystywana w wielu gałęziach przemysłu oraz w rolnictwie.

Ziemia okrzemkowa – właściwości zdrowotne

W ostatnich latach diatomit zyskał popularność wśród konsumentów, gdyż potwierdzono jego prozdrowotne korzyści wynikające z systematycznego stosowania. Na rynku obecnych jest sporo preparatów zawierających w składzie diatomit. Występują one najczęściej w postaci proszku do sporządzenia zawiesiny, ale także w formie tabletek oraz kapsułek.

Diatomit jako źródło krzemu

Ziemia okrzemkowa jest bogatym źródłem krzemionki, która w kwaśnym środowisku żołądka przekształca się w kwas ortokrzemowy. Związek ten uważany jest za najlepsze źródło krzemu, ponieważ jest łatwo przyswajany przez człowieka. Z tego względu diatomit znajduje zastosowanie jako suplement diety stosowany w celu uzupełnienia poziomu krzemu w organizmie.

Współczesna dieta staje się coraz uboższa w krzem, dlatego jego suplementacja jest szczególnie wskazana, tym bardziej, że pełni on w organizmie wiele istotnych funkcji:

• stanowi budulec tkanki łącznej tworzącej naczynia krwionośne, wzmacnia je i uelastycznia, przez co chroni przed uszkodzeniem oraz odkładaniem blaszki miażdżycowej
• wpływa na kształtowanie ścięgien, chrząstek i kości, dlatego zaleca się jego stosowanie po urazach ortopedycznych, w chorobie zwyrodnieniowej oraz jako element profilaktyki osteoporozy
• wpływa pozytywnie na stan uzębienia – pomaga zwalczać próchnicę, minimalizuje krwawienie z dziąseł oraz przeciwdziała owrzodzeniom i stanom zapalnym jamy ustnej
• stymuluje wzrost włosów i paznokci oraz zapewnia ich zdrowy wygląd
• uczestniczy w syntezie kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego, przez co działa przeciwstarzeniowo, wspomaga regenerację skóry, leczy stany zapalne oraz trądzik
• bierze udział w procesach przemiany materii, przez co sprzyja utracie zbędnych kilogramów
• działa detoksykująco – wspomaga oczyszczanie organizmu z toksyn i ułatwia pracę układu wydalniczego.

Działanie kardioprotekcyjne ziemi okrzemkowej

Stosowanie ziemi okrzemkowej wykazuje pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy i może stanowić element profilaktyki schorzeń tego układu. Z uwagi na zawartość krzemu diatomit poprawia stan naczyń krwionośnych oraz oddziałuje kardioprotekcyjnie. Ma także zdolność obniżania ciśnienia tętniczego krwi. Bardzo korzystne w dzisiejszych czasach wydają się jego właściwości regulujące profil lipidowy – głównie obniżenie frakcji LDL cholesterolu.

Ziemia okrzemkowa – oczyszczanie organizmu

Diatomit w formie spożywczej stanowi element kuracji oczyszczających, które stosuje się w celu usunięcia z jelit niepożądanych drobnoustrojów, toksyn oraz metali ciężkich. Jego skuteczność w tej kwestii wynika z porowatej struktury oraz ujemnego naładowania pancerzyków okrzemek przesyconych krzemionką. Ujemny ładunek elementów diatomitu przyciąga do siebie dodatnio naładowane substancje i mikroorganizmy z układu pokarmowego (bakterie, wirusy, pierwotniaki, grzyby, metale ciężkie, toksyny i metabolity leków). Cylindryczna budowa pancerzyków okrzemek umożliwia zamknięcie szkodliwych substancji i organizmów we wnętrzu. Pancerzyki mają także ostre krawędzie – przemieszczając się przez odcinki jelit wspomagają ich oczyszczanie ze złogów, jednak bez ryzyka uszkodzenia błony śluzowej.

Wykorzystanie ziemi okrzemkowej w kosmetyce

Diatomit to także składnik kosmetyków do pielęgnacji właściwie każdego typu cery. Wykazuje działanie oczyszczające, przeciwtrądzikowe i normalizujące – korzystne okazują się ponownie zdolności ziemi okrzemkowej do przyciągania i usuwania szkodliwych substancji i drobnoustrojów. Wspomaga regenerację skóry dojrzałej, przeciwdziała zmęczeniu i chroni skórę wrażliwą przed działaniem drażniących substancji. Sprawdzi się jako składnik domowych maseczek i peelingów.

>> Maseczka z glinki zielonej, białej, różowej. Jak stosować i jak zrobić ją w domu?

Ziemia okrzemkowa – jak ją stosować?

Dawkowanie diatomitu zależy od rodzaju preparatu – zawsze należy się kierować wskazaniami na opakowaniu produktu. W przypadku proszku odmierzoną ilość rozpuszcza się w wodzie lub soku i pije na czczo lub przed snem. Bardzo istotne, aby kurację diatomitem rozpoczynać od niewielkiej ilości preparatu (co najwyżej pół łyżeczki). Dawkę można zwiększać, jednak powoli – zwykle na przestrzeni kilku tygodni. Maksymalna ilość zażywanego diatomitu to 1-2 łyżki na dobę, choć jest to wartość bardzo indywidualna i może się różnić u poszczególnych osób.
Bez względu na to, w jakiej postaci jest stosowany diatomit, należy zwrócić uwagę na odpowiednie nawodnienie organizmu podczas terapii i przyjmowanie równocześnie przynajmniej 2 litrów wody dziennie. Jest to związane ze zdolnością ziemi okrzemkowej do wiązania sporej ilości wody, co niesie ryzyko odwodnienia organizmu.

>> Elektrolity dla dorosłych i dla dzieci – elektrolity do picia, w tabletkach i saszetkach

Ziemia okrzemkowa – skutki uboczne

Diatomit ma działanie silnie oczyszczające, dlatego jego stosowanie może wywołać także:

• bóle głowy
• bóle brzucha
• nudności
• uczucie zmęczenia i osłabienia koncentracji
• opuchliznę
• zmiany skórne

Do rzadziej występujących objawów można zaliczyć bezsenność, zgagę, biegunkę i wymioty.

Wystąpienie tego typu objawów stanowi efekt przyjęcia zbyt dużej dawki diatomitu. W tej sytuacji należy zmniejszyć dawkę, a dopiero po upływie kilku dni przeprowadzić próbę jej zwiększenia.

Czy ziemia okrzemkowa jest niebezpieczna?

Mimo wielu prozdrowotnych przesłanek stosowania diatomitu wciąż istnieje niewiele badań naukowych potwierdzających korzyści z jego stosowania, a zarazem potencjalne działania niepożądane. Z tego względu osoby zmagające się z przewlekłymi schorzeniami oraz stosujące inne leki powinny przed rozpoczęciem terapii zasięgnąć porady lekarza. Preparatów zawierających ziemię okrzemkową z pewnością nie powinny stosować dzieci poniżej 12. roku życia, kobiety w ciąży oraz w okresie laktacji.

Inne zastosowania diatomitu

• Od lat diatomit wykorzystywany jest w rolnictwie, sadownictwie i ogrodnictwie. Działa korzystnie na strukturę gleby, zapewnia odpowiedni poziom wilgoci, zmniejsza konieczność jej nawadniania, a ponadto stanowi źródło krzemu dla roślin. Wykorzystuje się także jego właściwości odstraszające i zwalczające w sposób mechaniczny szkodniki roślin.
• Właściwości oczyszczające ziemi okrzemkowej wykorzystuje się w filtracji przemysłowej (szacuje się, że ponad połowa produkowanego na świecie diatomitu jest wykorzystywana właśnie w tym celu): w browarnictwie i winiarstwie jako adsorbent resztek drożdży, białka czy taniny, do filtrowania środków dezynfekujących, owadobójczych, nawozów sztucznych, pozostałości w procesie produkcji farb, lakierów, szkła wodnego i dynamitu.
• Ziemia okrzemkowa znajduje ponadto zastosowanie jako produkt bielący, odwadniający, ogniotrwały, polerujący i czyszczący.
• Stanowi nawet izolację cieplną, akustyczną i elektryczną.

>> Superfoods – preparaty z czarnuszki, czystka, lnu, pokrzywy