Zapalenie gruczołu Bartholina poznamy po tym, że na wardze sromowej powstaje bardzo bolesny, czerwony ropień. Po konsultacji z lekarzem terapia nie trwa długo – antybiotykowa maść przynosi ulgę już po kilku dniach, a drenaż stosowany w przypadku dużych zmian działa od razu.
Zapalenie gruczołu Bartholina – objawy, jak długo trwa, jaką maść stosować
Gruczoł Bartholina (łac. glandulae vestibulares maiores, glandulae Bartholini), znany również jako gruczoły większe przedsionkowe, to dwa małe, bogato unaczynione gruczoły położone wewnątrz warg sromowych po obu stronach wejścia do pochwy. Ich główną funkcją jest wydzielanie śluzu nawilżającego przedsionek i wnętrze pochwy.
Przyczyny zapalenia gruczołu Bartholina
Schorzenia gruczołu Bartholina dotyczą najczęściej kobiet w wieku rozrodczym, od 20 do 45 lat, aktywnych seksualnie. Do infekcji gruczołu dochodzi na skutek kolonizacji patogennymi bakteriami, m.in. gronkowcami, paciorkowcami, pałeczkami E. coli lub gonokokami (inaczej ziarenkowcami, np. dwoinką rzeżączki). Przedostawaniu się patogenów do pochwy sprzyja:
anatomiczne sąsiedztwo cewki moczowej i odbytu,
współżycie z wieloma partnerami,
niestosowanie mechanicznych zabezpieczeń antykoncepcyjnych (prezerwatywa),
dysbioza – zaburzenia mikroflory pochwy spowodowane nieprawidłową pielęgnacją stref intymnych, złą dietą, przebytą antybiotykoterapią, spadkiem odporności itp.
Do bakteryjnego zakażenia gruczołu Bartholina może dojść również na skutek zakażenia wtórnego wydzieliną z szyjki macicy, zawierającą chlamydie.
>> Zapalenie pęcherza moczowego – objawy, diagnostyka i leczenie
Zapalenie gruczołu Bartholina – objawy
Gdy wąskie ujście gruczołu Bartholina zostaje zablokowane, np. z powodu czopu śluzowego lub infekcji pochwy przebiegającej z obrzękiem sromu, dochodzi do akumulacji wydzieliny w jego wnętrzu i powstania torbieli (cysty) – większej lub mniejszej grudki, zazwyczaj bezbolesnej lub zupełnie bezobjawowej. Torbiel Bartholina najczęściej występuje na jednym gruczole, w niektórych przypadkach ma wystarczająco dużą średnicę, by powodować dyskomfort w czasie chodzenia, siedzenia i w trakcie stosunków płciowych. Zapalenie gruczołu Bartholina pojawia się wówczas, gdy torbiel ulegnie zakażeniu bakteryjnemu. W jej miejscu tworzy się wtedy guzek wypełniony treścią ropną. Ropień gruczołu Bartholina powoduje zazwyczaj gwałtowne i nasilone objawy miejscowe, takie jak:
ostry ból w wardze sromowej mniejszej, nasilający się podczas ruchu,
powiększający się czerwony guzek mogący dorastać nawet do rozmiaru mandarynki,
silne zaczerwienienie zmiany - skóra w tym miejscu jest rozgrzana, tkliwa,
pieczenie, obrzęk tkanek miękkich,
pojawienie się szarej, gęstej wydzieliny o przykrym zapachu,
objawy ogólne, zwłaszcza podwyższona temperatura ciała,
dyspareunia, utrudnione współżycie płciowe, w skrajnych przypadkach poważnie utrudnione siedzenie i chodzenie.
>> Leki i preparaty na infekcje intymne
Jak długo trwa zapalenie gruczołu Bartholina?
Ropnie gruczołu Bartholina zazwyczaj wymagają antybiotykoterapii, ale do poprawy dochodzi już po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia. Małe zmiany, zwłaszcza niezakażone torbiele, czasem wchłaniają się samoistnie i nie wymagają leczenia. Zdarza się również, że wyrośnięty zainfekowany ropień sam się opróżnia pomimo braku leczenia, jednak w raz zatkanym i zmienionym patologicznie gruczole stany zapalne i ropnie mogą nawracać. Dlatego w każdym przypadku wskazana jest konsultacja lekarska i wdrożenie leczenia. W przypadku dużych, bolesnych i utrudniających codzienne czynności ropni Bartholina jedynym rozwiązaniem jest przeprowadzenie zabiegu – drenażu.
Zapalenie gruczołu Bartholina – leczenie
Wybór postępowania terapeutycznego zależy od wielkości i charakteru zmiany, wieku pacjentki, objawów bólowych, oczekiwań chorej i innych czynników. Leczenie torbieli i ropni Bartholina można podzielić na trzy grupy:
obserwacja zmiany u pacjentek bezobjawowych, poniżej 40. roku życia, z wykrytą przypadkowo niewielką torbielą,
zabieg chirurgiczny u pacjentek z dużymi ropniami będącymi przyczyną silnego bólu lub dyskomfortu,
antybiotykoterapia u pacjentek z zakażonymi torbielami (ropniami Bartholina). Może być stosowane równolegle do leczenia zabiegowego lub rzadziej jako monoterapia. Leki podaje się doustnie lub miejscowo stosuje się antybiotykową maść na zapalenie gruczołu Bartholina. W niektórych przypadkach zalecane są też nasiadówki i stosowanie leków przeciwbólowych.
>> Objawy infekcji intymnych (waginozy, rzęsistkowicy, chlamydiozy)
Leczenie zabiegowe ropnia Bartholina
Leczenie zabiegowe ropni Bartholina polega na opróżnieniu jamy ropnia z zainfekowanej treści i zmniejszenie bólu u pacjentki. Celem jest też zmniejszenie ryzyka powtórnego zapalenia gruczołu Bartholina. Pośród technik zabiegowych wymienia się m.in.:
Nacięcie i drenaż – prosty zabieg ambulatoryjny w znieczuleniu miejscowym, zapewniający natychmiastową ulgę, ale obciążony ogromnym ryzykiem nawrotów.
Marsupializacja – zabieg polegający na nacięciu torbieli od strony przedsionka pochwy, opróżnieniu jej i wypłukaniu. Kolejny krok to uchwycenie szwami wywiniętej torebki gruczołu w taki sposób, by wszyć jej brzegi w błonę śluzową ściany pochwy. Wytworzone w ten sposób ujście gruczołu pozostawia się otwarte, po jakimś czasie pokrywa się ono nowym nabłonkiem i ziarniną, co ma utrzymać stały wypływ treści z gruczołu i przeciwdziałać nawrotom.
Metoda balonikowa – przy pomocy cewnika Foleya lub Worda tworzy się nowe, szersze ujście gruczołu bez konieczności przyszywania brzegów opróżnionej torbieli do śluzówki pochwy.
Wyłuszczenie całego gruczołu poprzez operację otwartą lub wycięcie gruczołu z marginesem tkanek – wskazane w wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadkach nawracających ropni o ciężkim przebiegu i przy podejrzeniu procesu rozrostowego.
Zapalenie gruczołu Bartholina – leczenie domowe
Leczenie domowymi sposobami nie jest wskazane ani skuteczne w ropniach Bartholina, może stanowić jedynie uzupełnienie postępowania zleconego przez lekarza. Za wiedzą i zgodą lekarza doraźnie pomóc mogą nasiadówki lub okłady z preparatów zawierających łagodzący obrzęki octanowinian glinu oraz wspomagający leczenie wrzodów i ropni nadmanganian potasu. Stosuje się też nasiadówki z kwiatu rumianku czy kory dębu oraz aptecznych mieszanek ziół przeznaczonych do leczenia łagodnych stanów zapalnych kobiecych narządów płciowych.
