Powiększona tarczyca – objawy. Co oznacza powiększenie się tarczycy?

Jak wygląda tarczyca?

Tarczyca jest gruczołem, znajduje się na wysokości od trzeciej do ósmej chrząstki tchawicy. Waży od 30 do 60 gramów. Prawidłowo zbudowana obejmuje dwa płaty długości 50-60 mm i cieśń pomiędzy nimi długości od 15 do 20 mm i grubości między 5 a 10 mm. Objętość tarczycy mierzy się przy pomocy badania ultrasonograficznego, czyli USG tarczycy. U kobiet nie powinna ona przekroczyć 18 ml, a u mężczyzn 25 ml.

Po co nam tarczyca

Tarczyca produkuje trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kalcytoninę (CT) – hormony odpowiadające m.in. za pracę mózgu, przyswajanie składników odżywczych, kontrolę przepływu krwi, wsparcie regeneracji skóry, kontrolę samopoczucia, kondycję kości, metabolizm i pamięć.

Jak rozpoznać powiększoną tarczycę?

Powiększona tarczyca jest wyczuwalna dotykowo, bardzo często widać także charakterystyczne powiększenie na szyi. Można je porównać do widocznego guzka na środku szyi. Lekarz dokonuje rozpoznania na podstawie badania USG, w którym ocenia nie tylko wielkość tarczycy, ale i jej miąższ – prawidłowy określany jest jako normoechogeniczny. Powiększonej tarczycy często towarzyszy również opuchlizna węzłów chłonnych. Powiększona tarczyca może powodować nacisk na tchawicę i przełyk, co powoduje problem z przełykaniem i utrudnia oddychanie. Może także uciskać nerw krtaniowy, co skutkuje chrypką oraz zaburza tonację głosu. 

>> Badanie tarczycy — na czym polega i kiedy należy je wykonać?

Powiększona tarczyca – przyczyny i objawy

Powiększona tarczyca pojawia się w przebiegu niedoczynności tarczycy, nadczynności tarczycy, choroby Hashimoto, choroby Gravesa-Basedova, a także w przebiegu nowotworu tarczycy. Może także wystąpić w przypadku niedoboru jodu w organizmie. U kobiet tarczyca może zmieniać wielkość w ciągu cyklu miesięcznego i powiększać się w czasie ciąży. Przy powiększonej tarczycy pojawiają się objawy dodatkowe w zależności od tego, jaka choroba jest odpowiedzialna za zaburzenia w jej funkcjonowaniu. 

Tarczyca powiększona przez niedoczynność – objawy

• suchość skóry, uczucie zimna, 

• problemy z pamięcią i koncentracją, przewlekłe zmęczenie,  

• przyrost masy ciała, 

• obrzęk twarzy, 

• zaparcia, 

• skurcze mięśni, 

• zaburzenia miesiączkowania. 

Tarczyca powiększona przez nadczynność – objawy

• drażliwość, 

• nadpotliwość, 

• przyspieszenie akcji serca, drżenie dłoni, 

• trudności w zasypianiu, 

• zaburzenia miesiączkowania, 

• wytrzeszcz oczu, 

• spadek masy ciała. 

Powiększenie tarczycy przy chorobie Hashimoto – objawy

•     ciągłe uczucie zimna, 

•     zmęczenie i senność, 

•     nagły przyrost masy ciała, 

•     kłopoty z pamięcią i koncentracją, 

•     zaparcia, 

•     spowolnienie akcji serca, 

•     niskie ciśnienie tętnicze, 

•     sucha skóra, 

•     zaburzenia miesiączkowania. 

Powiększenie tarczycy przy nowotworze tarczycy – objawy

• spoisty guz na szyi (najczęściej pojedynczy), 

• powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. 

• duszności,  

• chrypka. 

Objawy raka tarczycy są mało charakterystyczne i trudno je odróżnić od innych chorób tarczycy.

Powiększona tarczyca przy chorobie Gravesa-Basedova – objawy  

• spadek masy ciała,  

• nadpotliwość i nietolerancja ciepła, 

• widoczne osłabienie, 

• przetłuszczające się włosy, 

• tachykardia, 

• wzrost ciśnienia tętniczego, 

• niepokój, drażliwość, pobudzenie i trudności w skupieniu uwagi,  

• bezsenność, 

• szybka męczliwość, 

• częste wypróżnienia, rzadziej biegunka, 

• rzadsze miesiączki lub jej brak, 

• czasami zmniejszenie libido, 

• zaburzenia wzwodu u mężczyzn,  

• ginekomastia.  

Niedobór jodu w organizmie a powiększona tarczyca

Niedobór jodu w organizmie może skutkować powiększeniem tarczycy, a także rozwinięciem się chorób tego gruczołu. Badanie, które określa poziom jodu w organizmie, wykonywane jest z dobowej zbiórki moczu, możliwe jest także wykonanie domowego testu, natomiast jego wynik jest poglądowy – lekarze nie biorą go pod uwagę i zlecają wykonanie badania jodu w moczu. Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia prawidłowy poziom stężenia jodu w moczu powinien wynosić 100–299 µg/l.
Aby zadbać o prawidłowe stężenie jodu w organizmie, niezbędna jest różnorodna dieta ze szczególnym uwzględnieniem produktów o wysokiej zawartości jodu. Są to: świeże ryby morskie, brokuły, szpinak, groszek zielony, kapusta, fasola, buraki, kefir, ser gouda, maślanka. Najwięcej jodu zawierają algi morskie. Jod jest wypłukiwany z organizmu przez sód, dlatego warto ograniczać go w diecie.

Powiększenie tarczycy – leczenie

Powiększona tarczyca wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i monitorowania postępów leczenia. Leczenie prowadzone jest przez lekarza endokrynologa na podstawie badań tarczycy (USG) oraz badań krwi z oznaczeniem poziomu hormonów tarczycowych, a także, jeśli są ku temu wskazania – na podstawie wykonanej biopsji tarczycy. Zalecane jest także badanie stężenia poziomu jodu w organizmie.

• W przypadku zdiagnozowania choroby wdrażane jest leczenie adekwatne do schorzenia. Unormowanie poziomu hormonów tarczycy przełoży się na poprawę funkcjonowania całego organizmu. Endokrynolog może zalecić także specjalną dietę lub farmakologiczne środki mające wyrównać poziom jodu w organizmie. 
• Leczenie operacyjne tarczycy prowadzone jest tylko wtedy, kiedy są ku temu jasne wskazania, np. rak tarczycy lub gdy mimo leczenia zachowawczego nie obserwuje się braku poprawy. Decyzja należy zawsze do lekarza prowadzącego. 

>> TSH – co to jest tyreotropina, kiedy wykonać badanie i jaki jest związek TSH z tarczycą?