Mięczak zakaźny jest częstą chorobą wieku dziecięcego, zwłaszcza w krajach strefy tropikalnej. Objawy to wykwity skórne o perłowatej powierzchni, które samoistnie znikają, jednak u osób z obniżoną odpornością mięczak zakaźny może być przewlekły. Chorobę leczy się zarówno poprzez mechaniczne lub chemiczne usuwanie zmian, jak i leki przeciwwirusowe i immunomodulujące.
Mięczak zakaźny – co to za choroba, czy występuje jedynie u dziecka?
Mięczak zakaźny nie tylko u dziecka
Mięczak zakaźny (łac. Molluscum contagiosum) to choroba wirusowa skóry występująca głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, rzadko u dorosłych i dzieci poniżej 1. roku życia. Jej przypadki odnotowuje się na całym świecie, ale jest bardziej popularna na obszarach o tropikalnym i wilgotnym klimacie.
Mięczak zakaźny – przyczyny
Przyczyną występowania mięczaka zakaźnego jest wirus MCV (Molluscum contagiosum virus). Atakuje wyłącznie komórki naskórka. Po wbudowaniu materiału genetycznego do genomu komórek gospodarza intensywnie się mnoży – następuje to głównie w warstwie kolczystej naskórka. Okres inkubacji wynosi zwykle od 2 do 7 tygodni, może jednak trwać ponad 20 tygodni. Docelowo zastępuje sobą elementy cytoplazmy komórek naskórka i powoduje powiększenie zajętych komórek aż do ich pęknięcia. Skutkuje to uwolnieniem zakaźnej treści zawierającej cząstki wirusa i może powadzić do zainfekowania kolejnych komórek naskórka (tzw. autoinokulacja).
Mięczak zakaźny – jak można się zarazić
Zakażenie wirusem MCV następuje przez kontakt fizyczny z osobą zakażoną lub jej przedmiotami (ręcznikami, ubraniami, gąbkami do mycia), szczególnie jeśli skóra jest mokra. Dlatego miejscem sprzyjającym zakażeniom wirusem MCV są baseny. U dzieci często dochodzi do autoinokulacji w wyniku tarcia i drapania zmian skórnych. U dorosłych wirus przenosi się głównie drogą płciową. Zdarzają się także przypadki zainfekowania poprzez tatuaże.
Mięczak zakaźny – objawy
Zmiany skórne w przebiegu mięczaka zakaźnego są charakterystyczne i ich obraz pozwala na postawienie diagnozy. Przybierają postać odrębnych guzków o średnicy od 1 do 5 mm – pojedynczych lub tworzących liniowe skupiska do 20 sztuk, o gładkiej perłowej powierzchni i zróżnicowanym kolorze (przezroczystym, białym, żółtym, różowym lub czerwonym). Zmiany przyjmują kształt kopuły z charakterystycznym pępkowatym zagłębieniem w środkowej części.
Mięczak zakaźny – objawy u dzieci i u dorosłych
Guzki w przebiegu mięczaka zakaźnego mogą się pojawić w każdym miejscu na ciele, jednak zwykle są zlokalizowane:
- u dzieci – na kończynach, tułowiu i rzadziej na twarzy,
- u dorosłych – na brzuchu, udach, w okolicy łonowej i odbycie,
- nietypowo – na sutkach, spojówkach, powiekach, podeszwach i jamie ustnej.
Mięczak zakaźny – ile trwa choroba
Zmiany ulegają stopniowemu powiększaniu, czasem towarzyszy im świąd lub stan zapalny i zaczerwienienie. Finalnie pękają i ulegają wygojeniu (zwykle w przeciągu kilku tygodni), jednak wydostająca się z nich treść sprzyja rozprzestrzenianiu wirusa i tworzeniu kolejnych guzków, co wydłuża czas trwania choroby do kilku miesięcy, a nawet lat.
Mięczak zakaźny – jak i kiedy leczyć chorobę
Nie ma schematu leczenia mięczaka zakaźnego, sposób postępowania zależy od wieku pacjenta oraz lokalizacji i wielkości zmian skórnych. Gdy objawem choroby są pojedyncze wykwity zlokalizowane poza twarzą, zaleca się jedynie ich obserwację.
Leczenie należy rozpocząć, jeśli:
- zmiany wykazują rozległy charakter,
- zmiany występują na twarzy i stanowią poważny defekt kosmetyczny,
- zmiany występują w okolicy narządów płciowych, co sprzyja rozprzestrzenianiu wirusa drogą płciową,
- w otoczeniu domowym pacjenta występują inne osoby zakażone wirusem,
- pacjent cierpi na upośledzenie odporności.
>> Cytomegalia – choroba noworodków. Czym jest, objawy, diagnostyka i leczenie
Mięczak zakaźny – leczenie poprzez usuwanie
Wśród metod leczenia mięczaka zakaźnego można wyróżnić metody mechaniczne – bolesne, jednak w przypadku dzieci najczęściej stosowane:
- krioterapia,
- łyżeczkowanie,
- elektroresekcja,
- laseroterapia.
Mięczak zakaźny – leczenie chemiczne
Metody chemiczne są drażniące i bolesne, mogą powodować rozległe uszkodzenia skóry i blizny; niezalecane do usuwania zmian na twarzy:
- terapia podofilotoksyną,
- terapia kwasem trójchlorooctowym,
- terapia przy użyciu innych substancji: kwasu mlekowego, kwasu glikolowego, kwasu salicylowego, nadtlenku benzoilu, wodorotlenku potasu, tretynoiny.
Mięczak zakaźny – leki hamujące rozprzestrzenianie się zmian
- imikwimod w postaci kremu,
- interferon α w postaci iniekcji,
- cymetydyna w postaci doustnej.
Mięczak zakaźny – leki dla osób z obniżoną odpornością
Leczenie substancjami przeciwdrobnoustrojowymi stosowane jest u pacjentów z obniżoną odpornością:
- gryzeofulwina,
- cidofowir.
Mięczak zakaźny – rokowania
Mięczak zakaźny to zwykle łagodne schorzenie, które wiąże się jedynie z defektami kosmetycznymi. Dla niektórych pacjentów zmiany skórne mogą być powodem zdenerwowania i dyskomfortu, szczególnie jeśli są obszerne i występują w eksponowanych miejscach ciała.
Mięczak zakaźny a odporność
W sytuacji, gdy zmiany są liczne, utrzymujące się przez długi czas i oporne na leczenie, można podejrzewać u pacjenta zaburzenia procesów odporności komórkowej. Dotyczy to szczególnie osób zakażonych wirusem HIV, cierpiących na AZS, alergie lub stosujących leczenie immunosupresyjne – u nich zmiany skórne osiągają średnicę > 1 cm i wykazują tendencję do nawrotów.
>> Atopowe zapalenie skóry – czym jest, jak je rozpoznać i leczyć?
Mięczak zakaźny – leczenie domowe, zalecenia dla pacjenta
Zaleca się, aby nie drapać, nie trzeć i nie wyciskać zmian skórnych w przebiegu mięczaka zakaźnego, ponieważ może to spowodować ich pęknięcie i uwolnienie treści zdolnej do zainfekowania zdrowych obszarów skóry, a w konsekwencji wydłużenie trwania choroby.
Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa, należy unikać wspólnego korzystania z pościeli, ręczników i przyborów do mycia z osobami zdrowymi. W przebiegu choroby nie zaleca się korzystania z basenów i uprawiania sportów kontaktowych.
>> Opryszczka na ustach, czyli opryszczka wargowa – fazy, wirus, jak się jej pozbyć
Najczęściej zadawane pytania dotyczące Mięczaka zakaźnego
Zaleca się, aby samodzielnie nie wyciskać, nie rozdrapywać i nie nakłuwać w żaden sposób zmian skórnych spowodowanych przez mięczaka zakaźnego. Substancja, która się z nich wydobywa, jest zdolna do zarażania i może wydłużyć czas powrotu do pełni zdrowia. Leczenie choroby wywołanej patogenem może przebiegać na kilka sposobów – poprzez podanie leków przeciwwirusowych, zabiegi fizykalne (np. krioterapia) oraz preparaty do stosowania miejscowego.
Mięczak zakaźny to choroba wirusowa powodowana przez patogen Moluscum contagiosum (MCV). Do jego przeniesienia dochodzi poprzez kontakt ze skórą osoby zakażonej oraz wydzieliną pojawiającą się w obrębie zmian skórnych. U dzieci, które nie są jeszcze nauczone przestrzegania elementarnych zasad higieny, przyczyną transmisji wirusa może być m.in. użycie wspólnego ręcznika, ściereczki do rąk czy nawet zabawki. Z tego względu nie zaleca się kierowania malucha do przedszkola aż do czasu ustąpienia wszystkich objawów i potwierdzenia wyleczenia małego pacjenta.
Do czasu całkowitego wyleczenia choroby pacjenci zakażeni mięczakiem zakaźnym nie powinni korzystać z publicznych basenów, saun, oraz innych miejsc o podobnym charakterze (np. siłowni), ponieważ może to doprowadzić do rozprzestrzenienia się schorzenia. Po wyeliminowaniu wirusa można wrócić do zwykłego trybu funkcjonowania bez obaw o zdrowie swoje oraz innych użytkowników obiektu. Warto zwrócić uwagę, że obecnie nie ma jednoznacznego stanowiska w przedmiocie potrzeby leczenia mięczaka, ponieważ jest to choroba o bardzo łagodnym przebiegu, która nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, a tym bardziej życia osób zakażonych.
- Leung A, Barankin B, Hon K. Molluscum Contagiosum: An Update. Recent Patents on Inflammation & Allegry Drug Discovery 2017; 11: 22-31.
- Kalicki B, Bartoszewicz L, Grad A, Fabisiewicz A, Jung A. Manifestacje skórne wybranych chorób o etiologii wirusowej. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2009; 5(2): 108-112.
