Kurzajki (brodawki) – jak wyglądają, jak się ich pozbyć?

Czym są kurzajki, skąd się biorą?

Kurzajki to potoczna nazwa brodawek wirusowych – zmian skórnych wywołanych zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papillomavirus), tego samego, który odpowiada za kłykciny kończyste narządów płciowych, a także za niekontrolowane podziały komórkowe nabłonka szyjki macicy i w efekcie rozwój raka szyjki macicy. Typy wirusa HPV wywołujące kurzajki (np. HPV 1, 2, 3, 4) są jednak łagodne i inne niż typy wysokiego ryzyka, które mogą prowadzić do nowotworów (np. HPV 16, 18). Kurzajki nie mają związku z ryzykiem wystąpienia raka szyjki macicy.

>> Nowotwory kobiece – rodzaje, kalendarz badań. Profilaktyka raka piersi, jajnika, szyjki macicy

Rodzaje kurzajek

Wirusy HPV różnego typu atakują różne części ciała:

• kurzajki na dłoniach i palcach (brodawki zwykłe) – najczęstszy typ brodawek wirusowych, występujący często u dzieci i młodzieży, ale także u dorosłych mających kontakt z wirusem (np. przez uścisk dłoni lub wspólne przedmioty). Kurzajki zlokalizowane na grzbietach dłoni, palcach, wokół paznokci. Najczęściej powiązane z zakażeniem typami HPV-2, HPV-4 i HPV-7. Kurzajki w tej lokalizacji łatwo się rozprzestrzeniają.
• kurzajki na stopach (brodawki podeszwowe) – zmiany pojawiające się na podeszwach stóp, szczególnie w miejscach ucisku, np. na piętach, przodostopiu, pod palcami. Mogą tworzyć tzw. kurzajki mozaikowe – zlane brodawki tworzące jedną rozległą powierzchnię. Powiązane z zakażeniem typami HPV i HPV-2.  Do infekcji często dochodzi w miejscach publicznych (baseny, siłownie, prysznice).
• kurzajki na twarzy, szyi i rękach (brodawki płaskie, brodawki młodocianych) – najczęściej występują u dzieci, nastolatków i kobiet. U mężczyzn mogą pojawiać się w okolicach zarostu, gdzie dochodzi do mikrourazów skóry. Zmiany występują licznie – mogą być rozproszone lub tworzyć pasma wzdłuż linii zadrapania (objaw Koebnera), najczęściej pojawiają się na czole, policzkach, szyi. Powiązane są z infekcją wirusami HPV-3, HPV-10, HPV-27, HPV-28, HPV-38, HPV-41, HPV-49.

Jak wyglądają kurzajki? Objawy kurzajek

Kurzajki mogą wyglądać niepozornie, zwłaszcza w początkowej fazie, dlatego wiele osób przez długi czas ignoruje pierwsze objawy zakażenia. To błąd – wczesne rozpoznanie i leczenie pozwala szybciej pozbyć się brodawek, ograniczyć ich rozsiewanie oraz zmniejszyć ryzyko powikłań. Jak je rozpoznać? W zależności od miejsca występowania i typu wirusa HPV kurzajki mogą przybierać różne formy. Tak wygląda typowa kurzajka:

• zrogowaciała grudka o nieregularnej powierzchni; 
• kolor od cielistego przez żółtawy aż po szarobrązowy;
• czarne kropki wewnątrz zmiany – to zakrzepłe naczynia krwionośne;
• wyraźna granica między zmianą a zdrową skórą;
• brak stanu zapalnego wokół – o ile nie doszło do zadrapania lub nadkażenia.

Objawy kurzajek w zależności od lokalizacji

Kurzajki na dłoniach i palcach

• Szorstkie, grudkowate zmiany często w okolicy paznokci.
• Mogą utrudniać pisanie, chwytanie i powodować dyskomfort.
• Łatwo się rozsiewają (autozakażenie) – np. z jednego palca na drugi.

Kurzajki na stopach

• Płaskie, twarde zmiany, zwykle o żółtawym zabarwieniu.
• Często mylone z odciskami.
• Często powodują ból przy ucisku (np. podczas chodzenia), pieczenie, uczucie ciała obcego w bucie.

Kurzajki na twarzy, szyi i rękach

• Małe, gładkie i płaskie grudki (brodawki płaskie).
• Mogą układać się w linie wzdłuż zadrapań (objaw Koebnera).
• Nie są uciążliwe, ale nieestetyczne – pacjenci często próbują je zakrywać lub usuwać.

Objawy, których nie wolno przeoczyć!

Niektóre zmiany skórne brane za brodawki wirusowe wymagają natychmiastowej konsultacji dermatologicznej, ponieważ mogą zostać pomylone z innymi, poważniejszymi schorzeniami – np. rakiem podstawnokomórkowym lub nawet czerniakiem.

Objawy alarmowe to:

• szybki wzrost zmiany skórnej;
• nawracające krwawienia z kurzajki;
• zaczerwienienie i stan zapalny wokół zmiany;
• ból narastający mimo leczenia;
• zmiany u osoby z obniżoną odpornością (np. po przeszczepie, w trakcie chemioterapii).

W takich przypadkach samodzielne stosowanie domowych sposobów na kurzajki może być niebezpieczne, zaostrzyć objawy lub – przede wszystkim – opóźnić diagnozę i szansę na leczenie.

Jak wygląda rdzeń kurzajki? Czy istnieje korzeń kurzajki?

Centralna część zmiany, zwana potocznie rdzeniem albo korzeniem kurzajki, może sięgać głębszych warstw naskórka, szczególnie w przypadku kurzajek podeszwowych, które są spłaszczone przez nacisk. Widoczne czarne punkty to zakrzepłe naczynia krwionośne odżywiające zmianę, a nie rzeczywisty korzeń. Po usunięciu kurzajki (np. po łyżeczkowaniu lub wymrażaniu) często widać centralną jamkę – to miejsce, gdzie znajdowały się naczynia.

Jak się pozbyć kurzajki?

Choć niektóre kurzajki mogą zniknąć samoistnie (szczególnie u dzieci i osób z dobrą odpornością), w większości przypadków niezbędne jest leczenie. Brak działania może prowadzić do rozsiewania wirusa (autozakażenie oraz zakażania innych osób), bólu, a nierzadko też wstydu w przypadku widocznych i trudnych do ukrycia zmian. Wybór odpowiedniej metody leczenia zależy od lokalizacji i wielkości kurzajki, wieku pacjenta, wrażliwości skóry i wcześniejszych prób leczenia. Leczenie można podzielić na dwie główne kategorie: farmaceutyczne (w tym zabiegowe) oraz domowe sposoby na kurzajki.

Profesjonalne usuwanie kurzajek

Krioterapia brodawki (wymrażanie kurzajek ciekłym azotem)

To jedna z najczęściej stosowanych metod w gabinetach dermatologicznych i podologicznych. Polega na zamrożeniu zmiany za pomocą ciekłego azotu, co prowadzi do jej martwicy. Po zabiegu często pojawia się pęcherz po wymrażaniu kurzajki, który może być bolesny i wymaga kilku dni pielęgnacji. Sam proces gojenia po wymrażaniu kurzajki trwa zwykle od 1 do 3 tygodni. Zabieg może wymagać powtórzeń – zwłaszcza w przypadku głębokich kurzajek podeszwowych. W aptekach dostępne są również preparaty do wymrażania kurzajek w domu.

Preparaty apteczne – kwas na kurzajki

W aptekach dostępne są różne preparaty na kurzajki z kwasami organicznymi i nieorganicznymi – najczęściej kwas salicylowy, kwas mlekowy, czasem kwas trójchlorooctowy. Działają złuszczająco, stopniowo rozpuszczając zrogowaciałą tkankę brodawki. Terapia może trwać kilka tygodni i wymaga systematyczności. Preparaty te nie powinny być stosowane na twarz ani u małych dzieci bez konsultacji z lekarzem.

Łyżeczkowanie kurzajki i laser CO₂

To bardziej inwazyjne metody stosowane przy opornych lub głębokich brodawkach. Łyżeczkowanie kurzajki polega na mechanicznym usunięciu zmiany w znieczuleniu miejscowym. Laser CO₂ działa przez precyzyjne odparowanie tkanki. Metody te stosowane są w gabinetach dermatologicznych lub podologicznych, wymagają odpowiedniego zabezpieczenia rany i może po nich pozostać blizna.

>> Etapy gojenia rany

Domowe sposoby na kurzajki

Nie wszystkie naturalne metody mają działanie potwierdzone przez naukę, a część z nich wykazuje jedynie działanie pomocnicze. Do najpopularniejszych domowych sposobów na pozbycie się kurzajek należą:

Ocet i cytryna

Metoda polega na moczeniu plasterka cytryny w occie jabłkowym lub spirytusowym przez kilka godzin, a następnie przykładaniu go do kurzajki na noc, np. pod plastrem. Ocet działa lekko keratolitycznie i przeciwbakteryjnie, natomiast cytryna wspomaga złuszczanie. Regularne stosowanie może prowadzić do stopniowego zmniejszenia zmiany, ale nie gwarantuje pełnego wyleczenia.

Glistnik jaskółcze ziele

Sok z glistnika ma właściwości przeciwwirusowe i był tradycyjnie stosowany w medycynie ludowej. Stosując roślinę, należy zachować ostrożność – surowy sok może podrażniać skórę. W trakcie kuracji należy też bardzo uważać, by substancja nie dostała się do oczu, gdyż wywoła silne pieczenie. Preparaty z wyciągiem z glistnika dostępne są również w sklepach zielarskich i niektórych aptekach.

Inne naturalne roślinne sposoby na kurzajki to np.

• czosnek (dział przeciwwirusowo, ale może powodować poparzenia),
• olejek z drzewa herbacianego,
• aloes,
• propolis.

Większość z nich może wspomagać leczenie, ale nie zastąpi metod medycznych. Przy braku efektów po 2–4 tygodniach warto udać się do lekarza lub farmaceuty.

Jak można się zarazić kurzajkami?

Do zakażenia wirusem odpowiedzialnym za rozwój brodawek dochodzi najczęściej poprzez drobne uszkodzenia naskórka – np. przy zadrapaniu lub mikrourazie, który umożliwia patogenowi wniknięcie do organizmu. HPV przenosi się również przez kontakt z zainfekowanymi powierzchniami – na basenie, siłowni, w saunie, a nawet w domu (np. przez wspólny ręcznik lub obuwie). Choć obecność wirusa HPV jest konieczna do powstania brodawki, nie u każdej osoby mającej kontakt z wirusem dochodzi do pojawienia się kurzajki. Najbardziej narażone są dzieci, których układ odpornościowy może nie radzić sobie jeszcze w pełni z wirusem. Zmiany mogą wystąpić również u osób z obniżoną odpornością (np. po chemioterapii, w przebiegu chorób autoimmunologicznych).

Najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju kurzajek to:

• obniżona odporność organizmu;
• uszkodzenia naskórka (otarcia, pęknięcia, skaleczenia);
• noszenie ciasnego obuwia sprzyjającego poceniu się stóp;
• chodzenie boso na basenach, siłowniach i w innych miejscach publicznych;
• współdzielenie przedmiotów higieny osobistej.

Czy można zapobiec pojawieniu się kurzajek?

Choć wirus HPV wywołujący kurzajki jest powszechny i łatwo się rozprzestrzenia, ryzyko zakażenia można znacznie zmniejszyć dzięki codziennej profilaktyce. Właściwa higiena, ostrożność w miejscach publicznych oraz unikanie kontaktu ze zmianami skórnymi to podstawowe zasady, które pozwalają uniknąć brodawek – szczególnie u dzieci, osób aktywnych fizycznie i z obniżoną odpornością.

Najważniejsze zasady zapobiegania infekcji:

1. Nie chodź boso w miejscach publicznych – baseny, siłownie, prysznice i sauny to typowe źródła zakażenia.
2. Używaj tylko własnych ręczników, butów i przyborów toaletowych – HPV może przenosić się przez przedmioty codziennego użytku.
3. Dbaj o higienę dłoni i stóp – regularnie myj i dokładnie osuszaj skórę, szczególnie między palcami.
4. Unikaj obgryzania paznokci i skórek – mikrourazy ułatwiają wirusowi wniknięcie do skóry.
5. Nie rozdrapuj istniejących brodawek – to sprzyja autozakażeniu i przenoszeniu zmian na inne części ciała.
6. Zakrywaj kurzajki plastrem – jeśli już je masz, ograniczysz ryzyko zakażenia innych.
7. Wzmacniaj odporność – zdrowa dieta, sen i aktywność fizyczna wspierają układ immunologiczny w walce z wirusami.
8. Dezynfekuj obuwie sportowe i maty treningowe. 
9. Obserwuj skórę dziecka – reaguj szybko, jeśli pojawi się zmiana sugerująca kurzajkę, gdyż najłatwiej ją usunąć w początkowej fazie.
10. Unikaj kontaktu z brodawkami innych osób – nawet uścisk dłoni może przenieść wirusa, jeśli skóra jest uszkodzona.

>> Opryszczka na ustach, czyli opryszczka wargowa – fazy, wirus, jak się jej pozbyć