Lipodemia, nazywana niekiedy obrzękiem lipidowym lub tłuszczowym, jest przewlekłą chorobą występującą głównie u kobiet. Nieprawidłowo rozrastająca się tkanka tłuszczowa zajmuje nogi, rzadziej ramiona. Czy ćwiczenia lub dieta są skuteczne w leczeniu lipodemii?
Lipodemia – jak ją odróżnić od otyłości? Objawy i leczenie choroby
Lipodemia i jej etapy
Podczas lipodemii dochodzi do nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej na nogach, rzadziej na rękach. Charakterystyczne jest to, że zmiany zajmują pośladki, uda i łydki bez stóp lub ramiona i przedramiona bez dłoni. Lipodemia przebiega trzyetapowo:
- Pierwszego stadium często nie widać. Skóra traci elastyczność, w badaniu palpacyjnym można wyczuć podskórne guzki tkanki tłuszczowej, ale wizualnie nogi pozostają gładkie.
- W drugiej fazie choroby guzy podskórne są już tak duże, że widać je gołym okiem. Rozwija się stwardnienie skóry.
- W końcowym etapie kończyny są zdeformowane zbitą tkanką tłuszczową.
Objawy lipodemii
Pierwszym, łatwym do spostrzeżenia objawem choroby jest oczywiście nadmiar tkanki tłuszczowej w obrębie kończyn dolnych z pominięciem stóp. Sylwetka staje się nieproporcjonalna, nawet restrykcyjne diety oraz treningi nie pozwalają na wyszczuplenie. Nogi stają się ociężałe, bolą nawet przy dotyku. Pojawiają się trudności w poruszaniu się. Wskutek ocierania się o siebie masywnych ud mogą powstawać siniaki, uszkodzenia naskórka i rany.
Jakie badania wykonać, by zdiagnozować lipodemię?
Rozpoznanie obrzęku lipidowego nie jest prostym zadaniem. Często wymaga współpracy lekarzy różnych specjalizacji – internisty oraz flebologa. W przypadku podejrzenia choroby konieczne może być wykonanie badań takich jak:
- morfologia
- poziom glukozy
- panel lipidowy, czyli stężenie cholesterolu całkowitego, HDL, LDL oraz triglicerydów
- poziom AST i ALT
- stężenie TSH oraz hormonów tarczycy fT3 i fT4
- poziom mocznika i kreatyniny
- USG Doppler kończyn dolnych
- tomografia komputerowa
Lipodemia – leczenie
Nie istnieje jeden lek, który uleczy z choroby. Walka z obrzękiem lipidowym wymaga często farmakoterapii chorób towarzyszących, kompresjoterapii, drenaży limfatycznych, a także zdrowej diety i aktywności fizycznej.
- Kompresjoterapia opiera się na noszeniu specjalnej odzieży uciskowej, która wspomaga krążenie i odpływ limfy.
- Manualne drenaże limfatyczne powinny być wykonywane przez doświadczonego fizjoterapeutę. Ich celem jest zmniejszenie zastojów limfatycznych oraz obrzęków. Przekłada się to na ulgę w dolegliwościach bólowych.
- W zaawansowanych zmianach zalecana może być liposukcja. Trzeba jednak pamiętać, że nie gwarantuje wyleczenia choroby na stałe i zmiany mogą powrócić. Dlatego ważne jest rozpoczęcie walki z obrzękiem już na wczesnych etapach oraz kontrola wagi ciała po zabiegu.
- Aktywność fizyczna powinna być dostosowana do możliwości chorego. Lepiej unikać sportów silnie obciążających stawy (w przebiegu choroby są bardziej podatne na uszkodzenia). Dobrym wyborem może być pływanie, jazda na rowerze lub spacery.
Dieta w lipodemii
Sama dietoterapia nie wystarczy do zredukowania objawów lipodemii, ponieważ tkanka tłuszczowa nagromadzona w obrębie kończyn jest odporna nawet na bardzo restrykcyjne diety i znaczną utratę masy ciała. Walka z obrzękiem lipidowym za pomocą diety nie powinna opierać się zatem na osiągnięciu jak najniższej wagi – schudnięcie zalecane jest jedynie osobom z nadwagą.
Niezwykle ważnym elementem jest zadbanie o jakość diety, a nie tylko jej niską kaloryczność. Pełnowartościowe posiłki pomogą bowiem odżywić organizm, wyrównać poziom glukozy oraz poprawić pracę przewodu pokarmowego.
- Podstawowym zaleceniem jest wypijanie co najmniej 2 litrów wody dziennie.
- Ważne jest zwiększenie spożycia warzyw do 5 porcji dziennie.
- Źródłem węglowodanów w diecie powinny być produkty pełnoziarniste, kasze, płatki owsiane lub warzywa.
- Wśród pokarmów mięsnych lepszym wyborem będzie kurczak lub indyk niż bogate w tłuszcze mięso wołowe czy wieprzowe.
- Doskonałym źródłem białka są także rośliny strączkowe, takie jak ciecierzyca, fasola czy groch.
- Pamiętajmy, że nie wszystkie tłuszcze są szkodliwe. Nienasycone kwasy tłuszczowe, przykładowo niezwykle istotne dla zdrowia człowieka kwasy omega-3, obecne są w rybach morskich. Warto zwiększyć ich spożycie do dwóch razy w tygodniu.
- Należy ograniczyć przetworzoną żywność, bogatą w tłuszcze nasycone oraz cukry proste. Ochotę na słodycze można zaspokoić dużo zdrowszymi owocami.
Przyczyny lipodemii
Do tej pory nie znamy przyczyn rozwoju obrzęku tłuszczowego, podejrzewa się jednak wpływ kobiecych hormonów płciowych. U mężczyzn lipodemia występuje znacznie rzadziej, a na jej rozwój może wpływać uszkodzenie wątroby, zachwianie równowagi hormonalnej w organizmie i predyspozycja genetyczna.
Lipodemia często kojarzona jest z otyłością. Faktycznie, wiele osób chorujących na obrzęk lipidowy cierpi również na otyłość, jednak choroby te nie są bezpośrednio powiązane i lipodemia może pojawić się także u osób z prawidłową masą ciała.
>> Kalkulator BMI: oblicz BMI online. Dowiedz się, czy Twoja waga jest prawidłowa
Lipodemia a obrzęk limfatyczny
Lipodemia często jest przez pacjentów utożsamiana z obrzękiem limfatycznym, choć są to dwie różne choroby. Faktem jest jednak, że podczas lipodemii dochodzi do uszkodzeń układu limfatycznego i obrzęk limfatyczny może rozwinąć się wtórnie. Jest zazwyczaj niesymetryczny i obejmuje również stopy.
