Egzema (wyprysk) to określenie grupy schorzeń skórnych, którym towarzyszy stan zapalny, zaczerwienienie i świąd skóry. Egzema może występować u dorosłych i u dzieci, często pojawia się na dłoniach, na twarzy, wokół ust, ale nie tylko. Dla skuteczności leczenia kluczowe jest rozpoznanie typu egzemy, jednak chory może cierpieć jednocześnie na więcej niż jedną postać choroby.
Egzema – co to za choroba i jak się ją leczy?
Podział egzemy
Istnieją dwie główne grupy egzemy:
- egzema kontaktowa/egzogenna – powstaje w wyniku kontaktu z substancją z zewnątrz,
- egzema konstytucjonalna/endogenna – powstaje na skutek skłonności organizmu do jej wystąpienia.
Egzema – postacie
Wyróżnia się kilka typów egzemy. Różnią się one między sobą, jednak wszystkie mają pewne cechy wspólne, między innymi proces zapalny. Egzema ponadto może przybrać różną postać – najczęściej występujące to:
- kontaktowy wyprysk z podrażnienia,
- wyprysk kontaktowy alergiczny,
- wyprysk kontaktowy niealergiczny,
- wyprysk atopowy,
- wyprysk łojotokowy,
- wyprysk zawodowy,
- wyprysk dyskoidalny,
- wyprysk żylakowy,
- wyprysk asteatotyczny (nadmierna suchość skóry),
- wyprysk podudzi,
- wyprysk pieniążkowaty,
- wyprysk potnicowy,
- wyprysk rogowaciejący,
- wyprysk modzelowaty,
- wyprysk fotoalergiczny,
- wyprysk fototoksyczny.
Różne odmiany wyprysku mają różny obraz kliniczny (na zdjęciu wyprysk atopowy). Kluczowe jest rozpoznanie, z jakim typem egzemy mamy do czynienia, gdyż umożliwia to podjęcie skutecznego leczenia i przybliżone określenie czasu jej trwania. Chory może jednak cierpieć jednocześnie na więcej niż jedną postać egzemy.
Egzema – początki
Egzema jest chorobą postępującą, jej objawy się nasilają, a wygląd skóry ulega zmianie. We wczesnym stadium (tzw. egzema ostra, objawy występują od kilku godzin lub dni) skóra jest obrzęknięta, zaczerwieniona i pokryta grudkami. Chory odczuwa nadmierne ocieplenie skóry, która swędzi i boli. Na jej powierzchni mogą pojawić się drobne pęcherzyki wielkości łebka od szpilki wypełnione wodnistym płynem. Rozdrapana skóra pęka, sączy się z niej płynna zawartość, krew, tworzą się krosty.
Dalsze fazy wyprysku
- egzema podostra – charakteryzuje się lekkim złuszczaniem oraz pojawieniem się strupków na rumieniu. Może trwać ok. 3 tygodni.
- egzema przewlekła – utrzymuje się od dłuższego czasu (od tygodni lub miesięcy), występuje, gdy zmiany na ciele są stale rozdrapywane. Skóra jest wówczas pogrubiona, pomarszczona, wysuszona i złuszczona, swędzi i boli. Rozdrapywane zmiany chorobowe stają się ciemniejsze.
Egzema na dłoniach, na twarzy, wokół ust – miejsca występowania wyprysku
Objawy egzemy mogą lokalizować się w różnych miejscach na ciele. Możliwa jest między innymi:
- egzema na dłoniach,
- egzema na palcach,
- egzema na twarzy,
- egzema wokół ust,
- egzema na stopach,
- egzema pod pachami,
- egzema na powiekach,
- egzema na szyi,
- egzema na głowie,
- egzema ucha,
- egzema w zgięciu łokcia,
- egzema pod kolanami,
- egzema odbytu.
Zdarza się również, że egzema występuje na całym ciele.
Przyczyny egzemy – co wywołuje chorobę?
Główną przyczyną egzemy jest brak zdolności do naprawy uszkodzenia bariery skórnej. Powodem jest mutacja w genie zwanym filagryną, który jest istotny dla jej tworzenia. Każda komórka skóry na ogół ma dwie kopie genu filagryny, tymczasem u osób zmagających się z egzemą jest tylko jedna jego kopia.
Do rozwoju egzemy prowadzi alergia, która występuje na skutek działania czynnika drażniącego. Egzemę wywołać mogą też grzyby, wirusy czy łojotok. Gdy naruszona zostaje bariera skórna, a skóra narażona jest na działanie czynników drażniących, to u osoby z jedną kopią genu zdolność do naprawy występujących w obrębie skóry uszkodzeń jest mocno ograniczona.
>> Nietolerancja histaminy – gdy na wysypkę skórną nie ma lekarstwa
Leczenie egzemy – maści, kremy, aerozole
Leczenie egzemy polega przede wszystkim na stosowaniu leków o działaniu miejscowym. Postać leku uzależniona jest od rodzaju i stopnia nasilenia zmian chorobowych. Przy zmianach sączących stosuje się aerozole, kremy i mleczka, przy ogniskach wzmożonego rogowacenia i złuszczania się skóry – tłuste kremy, a na skórę owłosioną – leki płynne. W przypadku bardzo silnych stanów zapalnych zastosowanie znajdują silniejsze steroidy, a gdy zmiany zaczynają stopniowo ustępować, zamienia się je na steroidy słabiej działające.
Jeżeli wraz z wypryskiem występuje także zakażenie bakteriami, wskazane jest stosowanie antybiotykoterapii i dodatkowo leków antyseptycznych. Gdy zmiany na skórze nie reagują na podjęte leczenie, wdraża się leczenie ogólne. Zastosować je można również jako wspomagające leczenie miejscowe. Przebieg leczenia planuje lekarz.
