Leki na łuszczycę

Łuszczyca to przewlekła i nawracająca choroba, dotykająca 1-3% ogółu populacji. Ostatnie lata przyniosły znaczny postęp w leczeniu tej choroby skóry.

Czym jest łuszczyca?

Łuszczyca jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób skóry (dermatoz) zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Nie jest ona chorobą zakaźną. Niestety do dnia dzisiejszego dokładna przyczyna tej dermatozy pozostaje nieznana. Na ujawnienie się łuszczycy mogą wpływać czynniki środowiskowe, immunologiczne oraz uwarunkowania genetyczne.

Łuszczyca charakteryzuje się nadmiernym namnażaniem i nieprawidłowym różnicowaniem komórek naskórka oraz stanem zapalnym. W przebiegu tej dermatozy znacznie skrócony jest cykl komórkowy. Przemieszczanie się komórek z wewnętrznej warstwy podstawnej do zewnętrznej warstwy rogowej zdrowego naskórka trwa około 28 dni, w łuszczycy tylko 3-4 dni. Naskórek u osoby z łuszczycą ma kilkukrotnie większą objętość niż osoby zdrowej.

Czytaj więcej: Łuszczyca - leczenie, przycyzny, rodzaje

Jak się objawia łuszczyca?

U różnych pacjentów łuszczyca może objawiać się inaczej. Zmiany mogą być pojedyncze lub rozległe i zajmować znaczny obszar powierzchni ciała. Charakterystyczne miejsca na ciele zajmowane przez zmiany łuszczycowe to kolana i łokcie. U około 50-80% pacjentów łuszczyca występuje na owłosionej skórze głowy, u 30-50% na płytce paznokciowej. W czasie zaostrzenia zmian skórnych często u pacjentów pojawia się świąd skóry.

Łuszczyca często uniemożliwia pacjentom normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Pacjenci wstydzą się swojego wyglądu i są wrażliwi na opinie innych. Pacjenci z łuszczycą często rezygnują z uprawiania sportów, wizyt u fryzjera czy pływania. Niestety często brak akceptacji prowadzi pacjentów do depresji czy zaburzeń nastroju.

Jak leczyć łuszczycę?

W zależności od odmiany łuszczycy, jej przebiegu i rozległości zmian stosuje się różne sposoby leczenia. Niestety tej dermatozy nie da się całkowicie wyleczyć, dlatego pacjenci narażeni są na nawroty choroby. Wyróżnić można leczenie  miejscowe skóry, ogólne jak również fototerapię. Farmakoterapia łuszczycy ma na celu ustąpienie zmian skórnych, zachowanie jak najdłuższego czasu remisji, przywrócenie sprawności w życiu codziennym i pracy jak również zapobieganie powikłaniom.

Łuszczyca o łagodnym przebiegu zazwyczaj leczona jest preparatami miejscowymi, mającymi za zadanie usunięcie łusek oraz zahamowanie nadmiernego namnażania się komórek naskórka. Łuszczyca umiarkowana do ciężkiej wymaga zastosowania skojarzonej terapii miejscowej i ogólnej. Miejscowo stosuje się m.in. dziegcie, cignolinę, analogi witaminy D3. Leczenie ogólne obejmuje fotochemioterapię, podawanie leków biologicznych, retinoidów, cyklosporyny oraz metotreksatu.

W leczeniu łuszczycy stosuje się:

• Dziegcie węglowe – od dawna wykorzystywane w chorobach skóry, w szczególności w łuszczycy. Uciążliwy w stosowaniu.
• Cignolinę (ditranol) – wykazuje działanie złuszczające, bakteriobójcze, grzybobójcze, przeciwłojotokowe, wspomaga odbudowę naskórka.
• Analogi witaminy D3 – hamuje aktywność proliferacyjną naskórka, normalizuje różnicowanie komórek, częściowo działa przeciwzapalnie.
• Fototerapię i fotochemioterapię PUVA
• Metotreksat – stosowany do leczenia łuszczycy opornej na leczenie miejscowe.
• Cyklosporynę A – stosowana u pacjentów z średnio nasiloną łuszczycą
• Retinoidy – normalizują proliferację i różnicowanie keratynocytów, ograniczają stan zapalny, działają immunomodulująco. Stosowane są w łuszczycy zwykłej, opornej na leczenie, korzystne jest ich łączenie z terapią PUVA
• Leki biologiczne – stosowane są w ciężkiej postaci łuszczycy, w sytuacjach, kiedy pacjent źle toleruje wcześniejsze leczenie, przy współistniejącym łuszczycowym zapaleniu stawów oraz chorobach, które mogą pogorszyć stan skóry z łuszczycą (nadciśnienie, choroba wieńcowa, otyłość).

Dziegcie węglowe w leczeniu łuszczycy

Dziegcie, inaczej smoły, to produkty suchej destylacji węgla kamiennego lub drewna. Dziegcie działają przeciwzapalnie, złuszczająco oraz zmniejszają świąd skóry. Mają one jednak nieprzyjemny zapach, mogą wywołać podrażnienie skóry oraz brudzą ubrania.

Cignolina w leczeniu łuszczycy

Cignolina (synonim ditranol) stosowana jest w formie maści lub pasty. Substancja ta zmniejsza szybkość podziałów komórkowych, działa złuszczająco i moduluje stan zapalny w łuszczycy. Ditranol przeciwwskazany jest w okresie ciąży i ostrych stanach łuszczycowych. Najczęstsze działania niepożądane po aplikacji to podrażnienie skóry oraz przebarwienia skóry, włosów i paznokci.

Analogi witaminy D3 w leczeniu łuszczycy

Do syntetycznych analogów witaminy D, które znalazły zastosowanie w leczeniu łuszczycy należą kalcypotriol i takalcytol. Leki te normalizują zaburzenia podziału i różnicowania się komórek naskórka. Leki te wskazane są w leczeniu łuszczycy przewlekłej. Przeciwwskazania do zastosowania to zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz ciąża.

Fototerapia i fotochemioterapia PUVA w leczeniu łuszczycy

Objawy łuszczycy często ustępują pod wpływem promieniowania słonecznego. Jednak wskazane jest stosowanie terapii kontrolowanej, wykorzystującej sztuczne źródła promieniowania nadfioletowego (fototerapia UVB 311).

Metoda leczenia PUVA polega na doustnym podawaniu leku o właściwościach światłouwrażliwiających a następnie naświetlaniu promieniowaniem UVA. Ten sposób leczenia łuszczycy znajduje zastosowanie w leczeniu rozległych zmian skórnych. Metody tej nie można stosować u pacjentów nadwrażliwych na światło słoneczne, z nowotworami skóry, niewydolnością krążenia i nerek, cukrzycą.

Metotreksat w leczeniu łuszczycy

Metotreksat to lek cytostatyczny. Jest to najczęściej stosowany lek w farmakoterapii ciężkich postaci choroby łuszczycowej. Ze względu na poważne działania niepożądane, jakie mogą się pojawić w wyniku stosowania metotreksatu, pacjent musi regularnie wykonywać morfologię krwi oraz badać czynność nerek i wątroby. Lek może powodować aplazję szpiku, uszkadzać wątrobę i nerki czy działać kancerogennie.

Cyklosporyna A w leczeniu łuszczycy

Cyklosporyna A to lek immunosupresyjny, hamuje aktywność limfocytów T. Badania kliniczne potwierdziły skuteczność leku we wszystkich postaciach łuszczycy. Jednak ze względu na działanie nefrotoksyczne, cyklosporyna wskazana jest w leczeniu łuszczycy rozległej i opornej na inne metody lecznicze. Długotrwałe stosowanie cyklosporyny A może zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów. Lek przeciwwskazany jest u pacjentów o niskiej odporności, z uszkodzeniem wątroby, cukrzycą, z aktywną lub przebytą chorobą nowotworową.

Retinoidy w leczeniu łuszczycy

Retinoidy to pochodne witaminy A. W farmakoterapii łuszczycy stosuje się acytretynę. Acytretyna stosowana jest w ciężkich postaciach łuszczycy. Lek ten normalizuje proces różnicowania i rogowacenia naskórka. Może wywoływać liczne skutki uboczne takie jak suchość skóry, wypadanie włosów, rumień, pękanie skóry warg, ścieńczenie skóry. Acytretyna działa teratogennie, dlatego kobiety w wieku rozrodczym muszą przestrzegać antykoncepcji w czasie leczenia i dwa lata po zakończeniu kuracji.

Leki biologiczne w leczeniu łuszczycy

Leki biologiczne to białka, które wykazują odpowiednie działania farmakologiczne. Pozyskiwane są metodami rekombinacji genetycznej lub pochodzą z żywych komórek. Leki te stosuje się w postaci iniekcji, u chorych z łuszczycą o ciężkiej postaci, oporną na inne metody leczenia. Charakteryzują się wysoką skutecznością leczenia, poprawą stanu skóry w niedługim czasie kuracji a nawet całkowitą remisją choroby. Niestety brakuje danych klinicznych co do odległego bezpieczeństwa stosowania tej grupy leków. W leczeniu łuszczycy wskazane są do stosowania leki biologiczne takie jak: etanercept, infliksimab, ustekinumab, adalimumab.

Jako kurację pomocniczą pacjenci chorujący na łuszczycę mogą wybrać leczenie klimatyczne oraz sanatoryjne. U osób z łuszczycą, którzy cierpią na depresję lub brak samoakceptacji wskazana jest dodatkowo psychoterapia.

Piśmiennictwo

1. W.Janiec: Kompendium farmakologii. Leki stosowane w łuszczycy. Warszawa 2017.
2. K. Romańska-Gocka: Farmakoterapia łuszczycy. Terapia i leki. Tom 65;9:2009.
3. A. Reich, J. Szepietowski, Z. Adamski, G. Chodorowska, A. Kaszuba, D. Krasowska, A. Lesiak, J. Maj, J. Narbutt, A. Osmola-Mańkowska,A. Owczarczyk-Saczonek, W. Owczarek, W. Placek, L. Rudnicka: Psoriasis. Diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society. Part II: Moderate to severe psoriasis. Dermatoly Review 105;329–357:2018.
4. A. Reich, Z. Adamski, G. Chodorowska, A. Kaszuba, D. Krasowska, A. Lesiak, J. Maj, J. Narbutt, A. Osmola-Mańkowska,A. Owczarczyk-Saczonek, W. Owczarek, W. Placek, L. Rudnicka, J. Szepietowski: Psoriasis. Diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society. Part I: Mild psoriasis: Dermatoly Review 105;225–243:2018.