Odmrożenia – po czym je poznać? Jaka powinna być pierwsza pomoc, by nie pogorszyć swojego stanu?

Odmrożenie – co to jest?

Odmrożenie to punktowe uszkodzenie skóry powstałe w wyniku działania niskiej temperatury. Długotrwałe zimno powoduje odruchowy skurcz naczyń i ograniczenie dopływu krwi do danego obszaru skóry. W pozbawionych krążenia naczyniach włosowatych powstają drobne zakrzepy, dodatkowo w tkankach zamarza woda. Dodatkowo niska temperatura działa na cały organizm – spowalnia krążenie krwi, co powoduje wychłodzenie. Odmrożenia tak jak oparzenia mogą być łagodniejsze albo poważniejsze – poziom uszkodzenia tkanek zależy od temperatury oraz czasu, w jakim zimno działało na nasze ciało.

Objawy odmrożeń

Objawy odmrożeń są zależne od głębokości uszkodzeń oraz czasu działania zimna. Może wystąpić siny, blady kolor skóry, po ogrzaniu skóra staje się czerwona lub sinoczerwona. Zimno odbierane jest przez nasz organizm jako zagrożenie, stąd kontakt z niską temperatura sprawia ból. Odczuwamy go jednak przy lekkich odmrożeniach, przestajemy czuć ból, gdy dochodzi do martwicy tkanek (wówczas skóra staje się twarda i sztywna). Podczas lekkich odmrożeń po ogrzaniu naskórek się łuszczy, w odmrożeniach ciężkich widoczne są pęcherze oraz martwica.

Stopnie odmrożeń – klasyfikacja 

Odmrożenia określamy w stopniach. Podczas pracy czy zabawy najczęściej odczuwamy odmrożenia I stopnia. 

• Odmrożenia I stopnia – upośledzony przepływ krążenia krwi w skórze, ból, zmiana koloru zabarwienia skóry na sinawy, pieczenie i/lub szczypanie oraz obrzęk;
• Odmrożenia II stopnia – na skórze pojawiają się pęcherze z płynem Podczas ogrzania krążenie powraca, jednak powoduje to powstanie obrzęków i pęcherzy. Pojawia się możliwość martwicy tkanek oraz infekcji.
• Odmrożenia III stopnia – martwica zewnętrznych warstw skóry; 
• Odmrożenia IV stopnia – martwica głęboka najczęściej części dystalnych (nos, uszy, palce). W ekstremalnych wypadkach samoistne odpadnięcie odmrożonych fragmentów ciała.

Kiedy jesteśmy narażeni na odmrożenia? Przyczyny 

Niska temperatura i mokre ubranie, gorsze krążenie krwi w organizmie to większe prawdopodobieństwo wychłodzenia oraz powstawania odmrożeń. Odmrożeniom sprzyja też brak ruchu w zimnie oraz noszenie ciasnych ubrań, co upośledza krążenie.

Przyczyny powstawania odmrożeń:

• niska temperatura (dodatkowymi czynnikami sprzyjającymi powstawaniu odmrożeń są wiatr i wysoka wilgotność powietrza),
• słaba izolacja cieplna od mrozu i wiatru,
• obcisłe ubranie, ciasne buty,
• wilgoć, np. mokra odzież, przemoczone buty,
• alkohol,
• duże wysokości.

Najłatwiej odmrozić nos, uszy oraz palce dłoni i stóp 

W końcowych częściach ciała łatwiej dochodzi to uszkodzeń spowodowanych przez niską temperaturę, dlatego warto je szczególnie chronić – nosić rękawiczki, czapkę, zmieniać przemoczone buty. 

>> Odmrożone palce. Jak sobie radzić z odmrożonymi palcami u nóg i rąk?

Postępowanie w wychłodzeniu

Żadne koce ratunkowe czy inne czynności nie pomogą, jeśli nie zdejmiemy mokrej odzieży. Niemożliwe jest bowiem sprawne ogrzanie mokrego człowieka. Zdejmujemy zarówno mokre ubrania, jak i biżuterię! Ciepłe płyny i odpoczynek to klucz do poprawy stanu zdrowia. Można również kręcić kółka rękoma i tak nimi machać, by rozgrzewając się, pomóc naczyniom krwionośnym w transporcie krwi.

Pierwsza pomoc w odmrożeniach

• Najważniejszą czynnością jest przerwanie dalszej ekspozycji na zimno i wilgoć. Trzeba zdjąć ciasne, mokre ubrania i osuszyć ciało.
• Zaleca się osuszanie przez przykładanie suchych ręczników lub okładanie nimi, a nie pocieranie, które może uszkodzić niedokrwioną, zaczerwienioną i podrażnioną skórę. Dobrym pomysłem jest wkładanie dłoni pod pachy – jest tam ciepło i to wygodna pozycja.
• Jeśli pojawią się pęcherze, nie wolno ich przebijać. Pęcherze okrywamy na sucho. Tu zalecany jest kontakt z lekarzem.
• Bardzo dobrą praktyką jest przykrywanie odmrożonych policzków lub uszu suchymi jałowymi gazami lub założenie nowych, suchych rękawiczek i przykrycie nimi policzków lub uszu. W ten sposób ogrzewamy twarz oraz dłonie. Ciało przykrywamy luźno, a nie ciasno.
• Jeśli to dłonie lub palce ucierpiały od niskiej temperatury, zaleca się włożenie ich do ciepłej wody (30-36 stopni Celsjusza) na tak długo, aż wróci czucie.
• Odradza się przykładanie dłoni do rozgrzanych kaloryferów, to za agresywne działanie. 
• W odmrożeniach działamy stopniowo: ciepłe, a nie gorące pomieszczenia, ciepłe płyny i sucha odzież.
• Każde wątpliwości po odmrożeniu powinny być konsultowanie z lekarzem.

• Przy poważniejszych odmrożeniach konieczna jest hospitalizacja, podawanie surowicy przeciwtężcowej lub leków rozrzedzających krew na zakrzepy naczyniowe.

>> Konsultacje z internistą w Centrach Medycznych Świat Zdrowia

Zapobieganie odmrożeniom 

By nie dopuścić do odmrożeń, bardzo ważna jest prewencja i obserwacja ciała, w szczególności u dzieci. Do przebywania na zimnie warto wcześniej się przygotować – założyć ciepłą odzież i zadbać, by była warstwowa. Jeśli na zimnie się ruszamy, możemy być ubrani cieniej. W przypadku wolniejszych ruchów lub siedzenia warto wybrać chroniącą przed zimnem odzież specjalistyczną.

>> Krem do twarzy na zimę – co powinien zawierać dobry krem ochronny?