Depresja w ciąży: objawy, wpływ na dziecko, depresja poporodowa

Coraz częściej mówi się o zaburzeniach psychosomatycznych związanych z ciążą i połogiem, które mogą mieć poważne konsekwencje zarówno dla przyszłej matki, jak i dla dziecka. Jednym z poważniejszych zaburzeń jest depresja w ciąży.

>> Depresja u nastolatków. Czy możemy jej zapobiegać?

Depresja w ciąży – objawy

Różnorodność symptomów oraz niechęć, a nawet wstyd związany z ujawnieniem choroby sprawiają, że problem depresji okołoporodowej jest często ignorowany. Tymczasem szacuje się, że nawet 80 proc. kobiet w okresie ciąży doświadcza krótkotrwałych zaburzeń nastroju.

Większość z tych przypadków ma niegroźny przebieg i ustępuje samoistnie, ale u 10 proc. przyszłych matek może rozwinąć się groźna w skutkach depresja poporodowa. Przyczyny związane są przede wszystkim z czynnikami biologicznymi.

Objawy depresji w ciąży

Tych objawów nie lekceważ:

• obniżenie nastroju,
• nagłe okresy rozdrażnienia,
• zmęczenie, brak siły,
• apatia, brak chęci do życia,
• problemy ze snem,
• myśli samobójcze,
• zaburzenia koncentracji,
• halucynacje wzrokowe i węchowe,
• gonitwa myśli,
• problemy z podejmowaniem decyzji.

Sprawdź: Sen, stres i poprawa nastroju

Depresja w ciąży i depresja po porodzie – przyczyny

Poród stanowi dla organizmu kobiety ogromny wysiłek fizjologiczny. Towarzyszy mu ból, zmęczenie, ubytek krwi, utrata masy ciała i zaburzenia hormonalne. Specjaliści zwracają także uwagę na predyspozycje genetyczne oraz rolę wcześniejszych, często nieprzyjemnych doświadczeń z przeszłości (związanych m.in. z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i komplikacjami przy poprzednich porodach). Nie wykazano natomiast związku między występowaniem depresji okołoporodowej a wykształceniem i statusem społecznym rodziców, płcią dziecka czy typem porodu.

Istotne dla rozwoju zaburzeń nastroju mogą być również dolegliwości związane z laktacją oraz bezsenność powszechnie występująca w okresie karmienia. Nie bez wpływu pozostaje także ewolucja systemu wartości młodej matki. Zmieniają się priorytety oraz kontakt kobiety z otoczeniem. Konieczne staje się podjęcie nowych obowiązków, często potrzebna bywa korekta planów życiowych. Może to budzić sprzeczne emocje i rodzić potencjalne konflikty.

>> Kobieta po porodzie – jak długo trwa połóg? Co to są odchody połogowe?

Depresja w ciąży i depresja okołoporodowa – rozpoznanie

Ocenia się, że depresja okołoporodowa może wystąpić u co ósmej młodej kobiety i będzie występować coraz częściej, na co wpływ mają przede wszystkim uwarunkowania społeczne. Większa liczba rozwodów, wzrost kosztów utrzymania, przepracowanie, stres i chroniczne przemęczenie obojga rodziców mogą niewątpliwie przyczynić się do rozwoju zaburzeń nastroju u młodej matki.

Jeśli dodamy do tego inne czynniki ryzyka (np. epizody depresji w przeszłości, syndrom baby blues, silna euforia w pierwszych dniach po porodzie), prawdopodobieństwo wystąpienia choroby rośnie nawet dwukrotnie.

Rozpoznanie depresji okołoporodowej opiera się na dokładnym zebraniu wywiadu internistycznego i badaniach fizykalnych. Istotna jest ocena funkcji tarczycy – przyjmuje się, że zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tego gruczołu mogą negatywnie oddziaływać na nastrój kobiety. Każdą z pacjentek należy zapytać o objawy silnego pobudzenia lub nerwicy występujące nieprzerwanie przez 4 dni po porodzie. Pozytywne odpowiedzi mogą bowiem sugerować rozwój psychozy poporodowej, stanowiącej zagrożenie dla życia matki i dziecka.

Depresja poporodowa – prosty test

Pomocna w ocenie stanu psychicznego młodej matki może okazać się również Edynburska skala depresji poporodowej (Edinburgh Postnatal Depression Scale, EPDS). Jest to kwestionariusz składający się z 10 pytań testowych przeznaczony do samodzielnego wypełniania. Wynik na poziomie 9-10 punktów traktuje się obecnie jako potwierdzenie rozpoznania choroby.

Leczenie depresji okołoporodowej – ciąża a antydepresanty

Leczenie depresji w ciąży jest trudne. Większość leków przeciwdepresyjnych jest przeciwwskazana, substancje czynne przenikają przez łożysko i mogą zwiększyć ryzyko wad rozwojowych. Nie można jednak zrezygnować z leczenia – decyzję o doborze preparatu (lub innej metodzie leczenia) powinien podjąć lekarz.

Najczęściej dobierane są antydepresanty najlepiej przebadanych klinicznie i farmakologicznie, tak aby zminimalizować ryzyko powikłań. Jeśli farmakoterapia przynosi spodziewane rezultaty, leczenie należy kontynuować przez kolejne 6 miesięcy. Warto zwrócić uwagę, że średni czas trwania depresji okołoporodowej wynosi 7 miesięcy.