Denga – jak rozpoznać objawy tropikalnej choroby? Czy występuje w Polsce?

Denga – co to za choroba? Wirus Denga

Dengę mogą wywołać 4 różne serotypy wirusa (DENV 1, 2, 3,4). Mają inną zdolność do wywołania choroby i szybkość namnażania, a także wywołują odmienną odpowiedź organizmu. Na dengę można zachorować maksymalnie 4 razy w ciągu życia – można się zakazić raz każdym typem wirusa. Najcięższe zakażenie, czyli gorączkę krwotoczną, wywołują wirusy DENV-3 i 4, występujące w Azji Południowo-Wschodniej, np. na terenie Tajlandii i Filipin.

Rezerwuarem wirusa jest człowiek, rzadziej małpy, a organizmem przenoszącym wirusa są komary z rodzaju Aedes (szczególnie A. aegypti i A. albopictus), które występują w rejonach zurbanizowanych. Inna możliwość przeniesienia wirusa następuje podczas porodu – z matki na dziecko.

Denga na świecie i w Polsce

Denga to choroba tropikalna – występuje w:

• Azji Południowo-Wschodniej,
• Afryce Subsaharyjskiej,
• Ameryce Środkowej i Południowej,
• Oceanii.

Na chorobę narażonych jest 3,9 miliarda ludzi na całym świecie – w sumie denga występuje w ponad 100 krajach, jednak w 70% przypadkach do zachorowania dochodzi w Azji. W Polsce odnotowano pojedyncze przypadki choroby – 2 zachorowania w 2021 roku, 15 w 2014.

Denga – śmiertelność

Według Światowej Organizacji Zdrowia rocznie notuje się 100-400 milionów zakażeń, z czego ok. 500 tysięcy to postać ciężka dengi. Na chorobę umiera 22-40 tysięcy osób.

Denga – objawy

Wirus denga atakuje makrofagi, komórki dendrytyczne i limfocyty. Dochodzi do wzmożonej produkcji mediatorów stanu zapalnego, co przyczynia się do wzrostu przepuszczalności naczyń, zaburzeń krzepnięcia i wzrostu ryzyka krwawienia. Jednak zakażenie w ok. 80% przebiega bezobjawowo.

Gorączka i wysypka podczas dengi

Okres wylęgania choroby to zwykle 3-14 dni, średnio 4-7. W przypadku łagodnego przebiegu mogą wystąpić następujące objawy:

• gorączka,
• silny ból głowy,
• ból zagałkowy,
• bóle stawów (symetryczne, np. ból stawów kolanowych i usztywnienie chodu),
• bóle brzucha,
• zmiany skórne – wysypka plamisto-grudkowa na grzbietowych częściach nóg i rąk, mogą przechodzić na tułów, nie obejmują twarzy.

Najczęstsza postać dengi objawowej (10-15% chorych) ma właśnie przebieg łagodny do umiarkowanego z gorączką sięgającą 40°C.

Ciężki przebieg choroby

Osoby, które chorowały na dengę, są bardziej narażone na ciężki przebieg choroby – pojawia się on u 5% pacjentów. W ciężkich przypadkach dengi wyróżnia się 3 fazy:

• faza gorączkowa – trwa przez 2-7 dni, temperatura ciała sięga do 40°C, oprócz wyżej wymienionych objawów może wystąpić niewielkie krwawienie (z nosa, błon śluzowych i krew w moczu), a także wymioty, trudności w oddychaniu, senność, niedociśnienie, powiększenie wątroby i węzłów chłonnych;
• faza krytyczna – występuje pod koniec 3-7 dnia choroby, towarzyszy jej przeciek naczyniowy (krew i płyny ustrojowe przemieszczają się poza naczynia), co prowadzi do wysięku opłucnowego i wodobrzusza, krwioplucia, krwistych stolców, krwawienia z dróg rodnych, a także wzrostu ciśnienia rozkurczowego; w tej fazie może dochodzić do wstrząsu, niewydolności wielonarządowej, ciężkich objawów krwotocznych i zgonu;
• faza zdrowienia – występuje 1-2 doby od fazy krytycznej, dochodzi do ustabilizowania się stanu organizmu: krew wraca do naczyń, poprawiają się jej parametry; mogą pojawić się zmiany skórne – zlewna wysypka z fragmentami niezmienionej skóry określana jako „białe wyspy w moczu czerwieni”.

Przy łagodnym przebiegu dengi faza gorączkowa trwa zwykle do 3 dni i przechodzi w fazę zdrowienia.

Pierwsze objawy dengi i co dalej?

W diagnostyce dengi oprócz stwierdzenia objawów klinicznych u pacjenta przebywającego w rejonach występowania choroby trzeba przeprowadzić badania laboratoryjne, m.in.:

• testy molekularne metodą RT-PCR z krwi – umożliwiają identyfikację RNA wirusa, gdy jest on w organizmie;
• testy serologiczne – określają obecność swoistych przeciwciał klasy IgM (są w organizmie od 4. dnia po pojawieniu się objawów do 3 miesięcy po chorobie) i przeciwciał IgG (utrzymują się do końca życia, można je oznaczyć również w 7-10 dniu choroby);
• badania krwi – stwierdza się leukopenię (obniżenie białych krwinek), limfocytozę (podwyższona ilość limfocytów), małopłytkowość (obniżona ilość płytek krwi, ale tylko w postaci krwotocznej dengi), hipoalbuminemię (obniżone stężenie albumin – białek osocza krwi), wzrost poziomu transaminaz (enzymów wątrobowych Alat i Aspat) i mocznika we krwi, wydłużony czas protrombinowy (krzepnięcia), podwyższony OB.

Rozpoznając dengę, należy wziąć pod uwagę inne choroby występujące w tych samych rejonach i przebiegające z gorączką, np. malarię, odrę, żółtą gorączkę, chikungunyę.

>> Wizyty u lekarza medycyny podróżny w CM Świat Zdrowia

Denga – leczenie

Leczenie dengi jest przede wszystkim objawowe. Nie istnieje leczenie przyczynowe dengi, czyli nie ma leków przeciwwirusowych zwalczających wirus DENV 1-4.

Chorym podaje się:

• leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe – paracetamol, pozostałe NLPZ są przeciwwskazane ze względu na ryzyko krwawienia;
• leczenie podtrzymujące, np. przeciwwstrząsowe jak transfuzja krwi, podawanie tlenu, nawodnienie pacjenta.

W większości przypadków wystarczy leczenie domowe, leczenie szpitalne jest prowadzone w przypadku ciężkiego przebiegu choroby (gdy np. występują objawy ze strony układu krążenia).

Jak się chronić przed dengą?

Ryzyko zachorowania rośnie wraz z długością pobytu w rejonach typowych dla dengi, a także w porze deszczowej, która sprzyja namnażaniu się komarów. Przede wszystkim trzeba więc ograniczyć kontakt z komarami i ryzyko ukąszeń. Osoby podróżujące w rejony występowania choroby powinny:

• korzystać z repelentów przeciw komarom (zalecana zawartość DEET o stężeniu 30-50% lub ikarydyny – 20%), które aplikuje się na odsłonięte fragmenty skóry,
• spać pod moskitierą, używać siatek ochronnych w oknach,
• nosić odpowiednią odzież (długie rękawy i nogawki).

>> DEET na kleszcze i komary: czy nadaje się dla dzieci, dla kogo DEET 50?

Szczepionka na dengę

Od 2016 roku dostępna jest szczepionka 4-walentna przeciwko wirusom DENV. Stosuje się ją w rejonach występowania choroby i tylko u osób, które przebyły dengę (co potwierdza się testami serologicznymi). Szczepionka ma na celu ochronę przed ciężkim zachorowaniem z gorączką krwotoczną i/lub wstrząsem. Schemat szczepienia obejmuje 2 lub 3 dawki zależnie od rodzaju szczepionki. Szczepionka na dengę nie jest stosowana profilaktycznie u osób podróżujących w rejony występowania choroby.

>> Szczepienia dla podróżujących – obowiązkowe i zalecane