Odczyn Biernackiego (OB) jest badaniem wskazującym na obecność stanu zapalnego w organizmie. Jest on jednak markerem mało specyficznym. Na jego podstawie nie można jednak określić lokalizacji ani czynnika sprawczego, którym mogą być wirusy, bakterie bądź pasożyty. W związku z tym oznaczanie odczynu Biernackiego powinno być wykonywane razem z innymi badaniami laboratoryjnymi krwi. O czym świadczy obniżony OB? Przyczyną niskich wartości mogą być przewlekła niewydolność krążenia, żółtaczka, czerwienica prawdziwa bądź zaburzenia krzepliwości będące wynikiem niedoboru fibrynogenu.
Odczyn Biernackiego (OB) – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie
Na czym polega odczyn Biernackiego ?
Odczyn Biernackiego jest badaniem laboratoryjnym, wykorzystywanym w diagnostyce medycznej jako wskaźnik procesów zapalnych, reumatycznym i nowotworowych. Test mierzy drogę opadania krwinek czerwonych w niekrzepnącej krwi w ciągu 1 godziny. Proces opadania erytrocytów zachodzi w trzech etapach. Są to:
- aglomeracja i rulonizacja czerwonych krwinek,
- jednostajne opadanie aglomeratów erytrocytów,
- spowolniona sedymentacja.
Opadanie czerwonych krwinek w niekrzepnącym osoczu jest zjawiskiem fizycznym zależnym od szeregu czynników. Nie określa on jednak zawartości poszczególnych substancji we krwi.
Wzrost odczynu Biernackiego obserwowany jest w ciągu 24-48 godzin od początku reakcji zapalnej w organizmie. Marker ten nie pozwala jednak na diagnozę czynnika sprawczego. W tym celu wykonywane jest oznaczanie białek fazy ostrej, których stężenie zmienia się szybciej niż odczyn Biernackiego. Razem z OB często wykonywana jest również prokalcytonina (PCT).
>> Zapalenie mięśnia sercowego – objawy i przyczyny. Jakie badania zrobić?
Wskazania do wykonania odczynu Biernackiego?
Odczyn Biernackiego jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych. Zgodnie z tym powinien być wykonywany raz w roku – nawet u osób zdrowych.
Wskazaniem do oznaczenia odczynu Biernackiego jest ocena funkcji układu odpornościowego. OB jest bowiem jednym z markerów stanu zapalnego w organizmie.
Odczyn Biernackiego jest wykonywany jako test diagnostyczny dla szeregu schorzeń układu odpornościowego, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, lupus i toczeń układowy. Badanie może być również wykonywane jako część regularnego monitorowania stanu zdrowia pacjentów z chorobami przewlekłymi, do których należą m.in. cukrzyca i schorzenia nerek.
Odczyn Biernackiego może być także wykonywany jako część oceny skuteczności leczenia preparatami wpływającymi na krzepliwość krwi.
>> Zapalenie osierdzia - objawy, przyczyny, leczenie. Czy zapalenie osierdzia jest groźne?
Odczyn Biernackiego – jak się przygotować?
Na badanie należy stawić się na czczo, ostatni posiłek spożywając co najmniej 12 godzin przed planowaną wizytą. Z tego względu najlepszym rozwiązaniem jest pobranie krwi w godzinach porannych. Dzieci i osoby po 60. roku życia powinny wypić szklankę wody przed badaniem.
Jak przebiega badanie?
Odczyn Biernackiego polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej.
Odczyn Biernackiego – interpretacja wyniku
Czas oczekiwania na wyniki badania lipazy wynosi zazwyczaj 1 dzień. Dopuszczalne normy wynoszą:
do 12 mm/h – u kobiet poniżej 60. roku życia,
do 20 mm/h – u kobiet powyżej 60. roku życia,
do 8 mm/h – u mężczyzn poniżej 60. roku życia,
do 15 mm/h – u mężczyzn powyżej 60. roku życia.
Uzyskany wynik badania odczynu Biernackiego nie pozwala na zdiagnozowanie konkretnego schorzenia. Pomimo tego podwyższone wyniki sugerują toczącą się w organizmie chorobę o charakterze zapalnym.
>> SIBO – objawy, leczenie, dieta. Czym jest zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego?
Wysoki poziom odczynu Biernackiego
Zwiększony wynik odczynu Biernackiego wskazuje na obecność przewlekłych zaburzeń, oddziałujących na stężenie globulin i białek ostrej fazy. Wspomniane związki wpływają z kolei na przyspieszenie prędkości opadania erytrocytów. Przekraczające normę wartości często jednak towarzyszą zwykłej infekcji organizmu. Za niepokojący uznaje się wynik przekraczający 100 mm/h. Trzycyfrowe wartości są niebezpieczne dla zdrowia i wymagają dalszych badań diagnostycznych.
Wysokie wartości, sięgające nawet 100 mm/h, obserwowane są u kobiet w ciąży. Zwiększony OB może być również spowodowany połogiem, miesiączką i stosowaniem antykoncepcji hormonalnej.
Uzyskany wynik odczynu Biernackiego nie pozwala jednak na pełną diagnozę przyczyny patologicznych wartości. Potencjalny stan zapalny może towarzyszyć takim schorzeniom jak:
- hipercholesterolemia,
- schorzenia wątroby (w tym marskość wątroby),
- gruźlica,
- zaburzenia pracy tarczycy,
- zespół nerczycowy,
- kiła,
- zapalenie płuc,
- zawał serca,
- anemia.
Przekraczające normę wartości OB mogą sugerować olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic – najczęstszą chorobę zapalną naczyń. Przypadłość najczęściej rozwija się w tętnicach odchodzących od łuku aorty, m.in. w tętnicy szyjnej i wewnątrzczaszkowych odgałęzień. Inną przyczyną wysokiego odczynu Biernackiego może być choroba nowotworowa (m.in. szpiczak mnogi, ziarnica złośliwa i rak nerek).
Niski poziom odczynu Biernackiego
Zaniżone wartości odczynu Biernackiego diagnozowane są stosunkowo rzadko. Przyczyną tego stanu może być czerwienica, czyli nadkrwistość. Niski OB współwystępuje również z żółtaczką i hipogibrynogemią, czyli obniżonym poziomem fibrynogenu. Powodów zaniżonego wskaźnika można upatrywać w takich schorzeniach jak żółtaczka i malaria. Częstymi przyczynami są także przewlekła niewydolność krążenia oraz niektóre alergie.
Odczyn Biernackiego – postępowanie po badaniu
Po wykonanym odczynie Biernackiego można z powodzeniem powrócić do codziennych aktywności. Wykraczające poza normę stężenie wskaźnika wymaga dalszej konsultacji ze specjalistą.
Odczyn Biernackiego – możliwe skutki uboczne
Odczyn Biernackiego w większości przypadków nie wiąże się z obecnością działań niepożądanych. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić następujące skutki uboczne:
- osłabienie,
- infekcje/zakażenia,
- uszkodzenie nerwów,
- uszkodzenie żyły, tętnicy lub ścięgna,
- miejscowe reakcje alergiczne.
Odczyn Biernackiego – czy można wykonać u kobiet w ciąży?
Nie ma żadnych przeciwwskazań do zbadania odczynu Biernackiego u kobiet w ciąży. Ciąża może wpłynąć na wynik odczynu Biernackiego poprzez zmiany hormonalne i fizjologiczne, jakie zachodzą w organizmie kobiety.
W ciąży wartość OB naturalnie wzrasta. W II trymestrze może on dochodzić nawet do 50 mm/h. W III trymestrze wskaźnik może wynosić nawet 100 mm/h.
Odczyn Biernackiego – czy można wykonać u dzieci?
Odczyn Biernackiego może być z powodzeniem wykonywany u dzieci. U noworodków i niemowląt wartość odczynu może być niższa, podczas gdy u starszych dzieci i młodzieży wartość może być wyższa. Na wynik czasem wpływają cukrzyca, choroby nerek, schorzenia serca i układu krwionośnego, infekcje i stany zapalne. Podwyższone wartości odczynu Biernackiego są częstą oznaką próchnicy zębów.
Odczyn Biernackiego – cena
Odczyn Biernackiego można wykonać za darmo na podstawie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Koszt badania wykonywanego prywatnie wynosi od 5 do 14 złotych.
Zobacz, gdzie wykonasz to badanie w Świecie Zdrowia:
