Kwas foliowy – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Co to jest kwas foliowy?

Kwas foliowy to syntetyczna forma witaminy B9, w przyrodzie występująca pod postacią foliantów. W organizmie człowieka jest syntezowany przez bakterie jelitowe w formę aktywną biologicznie – kwas lewomefoliowy. W żywności kwas foliowy obecny jest w postaci folianów (soli kwasu foliowego). Produkty z wysoką zawartością tego składnika to m.in.:

• owoce (szczególnie cytrusowe),
• warzywa (szpinak),
• jarmuż,
• awokado,
• żółtko jaja,
• wątroba wołowa,
• mąka,
• płatki śniadaniowe.

Kwas foliowy – zastosowanie w organizmie

Na co pomaga kwas foliowy? Witamina odpowiada za prawidłowe działanie układu nerwowego i profilaktykę demencji. Kwas foliowy wykazuje pozytywny wpływ na nastrój. Reguluje on również wzrost i funkcjonowanie komórek w organizmie oraz usprawnia funkcjonowanie układu pokarmowego. Oddziałując na produkcję soku żołądkowego, bierze udział w procesie neutralizacji bakterii i powiązań komórkowych składników pokarmu. Zapewnia tym samym sprawne funkcjonowanie żołądka, jelit i wątroby.

Na przestrzeni lat zaobserwowano pozytywny wpływ kwasu foliowego na układ krwiotwórczy. Witamina pobudza procesy odpowiedzialne za powstawanie czerwonych krwinek. Wykazuje również działania antynowotworowe i antyanemiczne.

Podstawowym zastosowaniem kwasu foliowego jest udział w procesie syntezy kwasów nukleinowych – fundamentalnego składnika DNA. Wobec tego pozwala na optymalną syntezę, naprawę i metylację unikalnej cząsteczki kwasu deoksyrybonukleinowego.

>> Zapalenie wątroby: wirusowe, autoimmunologiczne, alkoholowe. Poznaj objawy

Kwas foliowy – kiedy należy wykonać badanie?

Jakie są wskazania do badania kwasu foliowego? Analiza poziomu witaminy wykonywana jest w diagnostyce przyczyny niedokrwistości (anemii). Badanie warto wykonać przy przewlekłych schorzeniach wątroby, stwierdzonym nowotworze, uzależnieniu od alkoholu, niedokrwistości megaloblastycznej oraz zaburzeniach wchłaniania w obrębie jelita cienkiego. W związku z tym na test powinny się zdecydować osoby cierpiące na celiakię. Badanie kwasu foliowego wskazane jest przy stosowaniu leków zmniejszających stężenie folianów. Należą do nich m.in. środki przeciwpadaczkowe.

Ze zwiększonym ryzykiem niedoboru kwasu foliowego wiążą się również okres ciąży, połogu i laktacji.

Badanie poziomu kwasu foliowego – jak się przygotować?

Na badanie należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych. Ostatni posiłek należy spożyć od 6 do 8 godzin przed planowaną wizytą w laboratorium.

>> Anemia – objawy, leczenie, przyczyny. Czym jest anemia i jak leczyć niedokrwistość?

Jak przebiega badanie?

W czasie wizyty ma miejsce jednorazowe pobranie próbki krwi z żyły łokciowej, która następnie jest wysyłana do analizy.

Kwas foliowy – interpretacja wyniku

Norma kwasu foliowego w surowicy krwi oscyluje w przedziale od 6 do 20 ng/ml. Wartość referencyjna zależy jednak od sposobu wykonywanego oznaczenia. Norma dla stężenia kwasu foliowego w erytrocycie może być odmienna.

Wysoki poziom kwasu foliowego

O zawyżonym poziomie kwasu foliowego można mówić w momencie, w którym jego poziom w surowicy krwi przekracza 20 ng/ml. Wysoka wartość witaminy B9 może być konsekwencją maskowania niedoboru witaminy B12. Patologiczne wartości tych związków mogą przyczynić się do uszkodzeń układu nerwowego i poważnych zaburzeń pracy układu pokarmowego. Zwiększona dawka kwasu foliowego może powodować:

• bezsenność,
• depresja,
• rozdrażnienie,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• skórne reakcje alergiczne (zaczerwienienie, wysypka, swędzenie).

W poszczególnych przypadkach zawyżony kwas foliowy w surowicy krwi może doprowadzić do skurczu oskrzeli. W czasie ciąży wartości przekraczające normę zwiększają ryzyko zachorowania przez dziecko na astmę.

>> Choroby alkoholowe wątroby – rodzaje, profilaktyka i leczenie

Niski poziom kwasu foliowego

Zaniżony poziom kwasu foliowego może się wiązać z szeregiem poważnych konsekwencji zdrowotnych. Niedobór witaminy często prowadzi do niedokrwistości megaloblastycznej. Inne objawy anemii to m.in. przyspieszona męczliwość, ogólne osłabienie, kołatanie serca i zawroty głowy. Niedokrwistość występuje u około 1/3 pacjentów z ostrym niedokrwiennym udarem mózgu.

Poziom witaminy B9 poniżej 5 ng/ml w surowicy może być przyczyną:

• miażdżycy,
• depresji,
• otępienia,

Deficyt kliniczny kwasu foliowego stwierdzany jest w momencie, w którym jego poziom w surowicy spada poniżej 3 ng/ml. Do podstawowych przyczyn niedoboru zaliczają się takie czynniki jak:

• dieta uboga w kwas foliowy,
• zaburzone wchłanianie (częste u osób ze schorzeniami układu pokarmowego, np. w chorobie Leśniowskiego-Crohna),
• metabolizm folianów,
• zwiększone zapotrzebowanie w okresie ciąży i laktacji,
• długotrwałe stosowanie leków (m.in. przeciwpadaczkowych, doustnych środków antykoncepcyjnych, przeciwbólowych i antagonistów kwasu foliowego).

Kwas foliowy – czy badanie można wykonać u kobiet w ciąży?

Badanie kwasu foliowego można z powodzeniem wykonać u kobiet w ciąży. Analiza stężeń witaminy B9 zalecana jest już na etapie starania się o dziecko. Powodem tego są komplikacje zdrowotne płodu (w tym wady cewy nerwowej), które może wywołać zaniżona wartość związku w surowicy krwi.

Po stwierdzonym niedoborze zalecana zostaje suplementacja odpowiedniej dawki kwasu foliowego. W znacznym stopniu zmniejsza ona ryzyko defektów mózgu i rdzenia płodu. Suplementacja w dawce 0,4 mg na dobę zalecana jest nawet na 6 tygodni przed zapłodnieniem. Witaminę należy stosować przez pierwsze 3 miesiące ciąży.

W przypadku zdiagnozowanej hiperhomocysteinemii bądź niedokrwistości megaloblastycznej zalecane jest stosowanie większych dawek kwasu foliowego, sięgających nawet 5 mg na dobę.

Kwas foliowy – czy badanie można wykonać u dzieci?

Badanie kwasu foliowego może być bezpiecznie wykonywane u dzieci. Dany związek jest niezbędny do prawidłowego tworzenia krwinek czerwonych – bez względu na wiek.

Kwas foliowy – suplementacja

Na usprawnione wchłanianie kwasu foliowego przez organizm wpływają:

• witaminy B, B6 i B12,
• witaminy C i H,
• kwas para-aminobenzoesowy.

Naturalnymi źródłami kwasu foliowego są przede wszystkim surowe warzywa i produkty nisko przetworzone. Suplementacja tej witaminy zalecana jest szczególnie w okresie ciąży. Zaleca się, aby kobiety planujące dziecko stosowały kwas foliowy w ilości 400 μg/dziennie. Witaminę warto przyjmować przez okres 6 tygodni przed planowanym zapłodnieniem.

Kwas foliowy – cena

Cena badania kwasu foliowego zależy w głównej mierze od lokalizacji poszczególnych placówek diagnostycznych. Średni koszt testu wynosi 50 złotych.

Zobacz, gdzie wykonasz badanie w Świecie Zdrowia:

>> Kwas foliowy