Cholestaza ciążowa - czy każde swędzenie to objaw choroby? Czy cholestaza zagraża dziecku?

Cholestaza ciążowa – co to za schorzenie?

Cholestaza ciężarnych jest odwracalnym zaburzeniem, do którego dochodzi najczęściej w trzecim trymestrze ciąży. Istotą problemu jest nieprawidłowy transport żółci w obrębie hepatocytu, czyli komórki wątrobowej oraz wzrost przepuszczalności złączy międzykomórkowych. Skutkuje to obecnością elementów żółci we krwi.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa a cholestaza zewnątrzwątrobowa

Cholestaza ciężarnych jest cholestazą wewnątrzwątrobową. Pojęcie to oznacza, że w dochodzi do zaburzenia wydzielania kwasów żółciowych z hepatocytów lub upośledzenia przepływu żółci w obrębie dróg żółciowych wewnątrzwątrobowych. Cholestaza zewnątrzwątrobowa jest natomiast efektem zahamowania transportu żółci przez drogi zewnątrzwątrobowe. Rozwija się ona przykładowo w wyniku kamicy dróg żółciowych lub ucisku na drogi wywołanego nowotworem głowy trzustki.

Cholestaza ciążowa – objawy

Typową manifestacją cholestazy ciężarnych jest świąd lokalizujący się najczęściej na wewnętrznych częściach dłoni oraz podeszwach stóp. Pojawia się on zazwyczaj w godzinach nocnych. Rzadszymi objawami towarzyszącymi mogą być:

• żółtaczka,
• bóle brzucha, nudności,
• stolce tłuszczowe.

Wszystkie niepokojące dolegliwości w trakcie ciąży warto jest skonsultować z lekarzem.

Cholestaza ciążowa – badania

Badaniem kluczowym do postawienia diagnozy jest pomiar kwasów żółciowych w surowicy krwi. Wartości >10 µmol/l sugerują cholestazę. Dodatkowo w zależności od wyników chorobę można podzielić na:

• postać łagodną - stężenie kwasów żółciowych pomiędzy 10 a 40 µmol/l,
• postać ciężką - stężenie kwasów żółciowych powyżej 40 µmol/l.

Zalecone badania mogą obejmować również aminotransferazę alaninową, aminotransferazę asparaginianową oraz g-glutamylotranspeptydazę (ALT, AST, GGTP). Rozpoznając chorobę, należy wykluczyć inne przyczyny świądu i żółtaczki. Objawy powinny ustąpić w ciągu 2–3 tygodni po urodzeniu dziecka.

Cholestaza ciążowa – skutki dla dziecka

Cholestaza w okresie ciąży zagraża głównie dziecku. Jej powikłania są związane z nadmiernym przedostawaniem się kwasów żółciowych do układu krążenia płodu. W związku z tym im większe stężenie kwasów żółciowych, tym większe ryzyko negatywnego wpływu na dziecko. Cholestaza ciążowa:

• zwiększa prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego,
• zwiększa ryzyko niedotlenienia płodu,
• w skrajnych przypadkach może doprowadzić do zgonu wewnątrzmacicznego.

Dlaczego z cholestazą ciążową trzeba iść do lekarza?

Niezmiernie istotne jest zgłoszenie się do specjalisty, gdyż prawidłowe postępowanie sprawia, że rokowanie dla dziecka jest dużo lepsze i powikłania występują bardzo rzadko.

Cholestaza ciążowa – leczenie

Leczenie farmakologiczne opiera się głównie na podawaniu kwasu urodeoksycholowego. Substancja ta jest naturalnie występującym hydrofilowym kwasem żółciowym. Jego przyjmowanie chroni wątrobę przed szkodliwym działaniem kwasów żółciowych hydrofobowych oraz wspomaga usuwanie kwasów żółciowych przez łożysko z organizmu dziecka. Lek jest bezpieczny zarówno dla ciężarnej, jak i dla płodu.

Cholestaza ciążowa – leczenie trudnych przypadków

W przypadkach ciężkich stosuje się również asparaginian ornityny. W przebiegu cholestazy może dojść do zmniejszenia wchłaniania witamin rozpuszczonych w tłuszczach, więc w niektórych przypadkach lekarz może zalecić również przyjmowanie witaminy K. Jest ona niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu krzepnięcia krwi, więc jej niedobór zwiększa ryzyko krwotoku poporodowego i krwawień płodowych oraz noworodkowych.

>> Dolegliwości ciążowe w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży

Cholestaza ciążowa – leczenie szpitalne

Poza farmakoterapią kobiety z cholestazą powinny być hospitalizowane i obowiązkowo podlegać reżimowi łóżkowemu. Pozycja leżąca jest najkorzystniejsza dla przepływu krwi przez wątrobę. Raz w tygodniu zaleca się przeprowadzanie badań enzymów wątrobowych oraz układu krzepnięcia. Stan płodu kontroluje się zazwyczaj poprzez KTG, USG i liczenie ruchów dziecka przez matkę.

Cholestaza ciążowa a poród

Sama cholestaza ciężarnych nie jest wskazaniem do porodu drogą cięcia cesarskiego. W zależności od stężenia kwasów żółciowych możne być zalecane wcześniejsze wywołanie porodu. W przypadku stężeń 10-39 µmol/l sugeruje się poród po 38. tygodniu ciąży. Stężenia 40-99 µmol/l mogą być wskazaniem do porodu po 36 tygodniu, natomiast powyżej 100 µmol/l już po 34. tygodniu ciąży.

Cholestaza ciążowa – dieta

Odpowiednie odżywianie jest bardzo istotne w przebiegu cholestazy. Przyszłe mamy powinny przestrzegać diety lekkostrawnej. Zaleca się ograniczanie pokarmów tłustych, smażonych oraz surowych. Polecaną metodą obróbki cieplnej jest gotowanie w wodzie lub na parze, pieczenie. Nawet warzywa i owoce nie powinny być surowe. W tym przypadku niezalecane są również produkty bogate w błonnik, gdyż mogą nadmiernie obciążać układ pokarmowy. Odradzane są zatem pełnoziarniste pieczywa i  makarony, gruboziarniste kasze, wzdymające warzywa takie jak kapusta, kalafior, cebula, strączki. W diecie kobiety ciężarnej mile widziane są natomiast produkty takie jak: jasne pieczywo, biały ryż, kasza manna i jaglana, gotowane warzywa w postaci marchewki, ziemniaków, dyni i brokułów. Polecane chude mięsa i ryby to indyk, kurczak, dorsz, pstrąg oraz mintaj.

>> Dieta w ciąży – jaką stosować? Dieta dla kobiet w ciąży w I, II i III trymestrze

Swędzenie skóry w ciąży niespowodowane cholestazą

Oczywiście nie każdy świąd skóry w okresie ciąży musi budzić tak duży niepokój. Cholestaza zdarza się w bardzo małym procencie ciąż, a swędzenie skóry przydarza się prawie każdej kobiecie. Może być ono spowodowane zmianami hormonalnymi, nadmiernym wysuszeniem i podrażnieniem skóry oraz jej rozciąganiem, szczególnie w obrębie brzucha.

Co stosować na swędzącą skórę w ciąży?

Choć bez wątpienia jest to trudne, swędzącej skóry w ciąży niespowodowanej cholestazą nie wolno drapać! Mechaniczne uszkodzenia dodatkowo nasilą świąd i podrażnienie. Dużą ulgę przynosi zazwyczaj regularne stosowanie kremów i balsamów nawilżających. Jeśli swędzeniu towarzyszą zmiany skórne lub objawy są bardzo nasilone, należy zgłosić się do dermatologa. Może on zdiagnozować inne przyczyny dolegliwości, takie jak pemfigoid ciężarnych, polimorficzne wykwity ciążowe, liszajec opryszczkowaty lub świerzbiączkę.

>> Choroby w ciąży – na jakie choroby uważać w trakcie ciąży?