Ugryzienie pająka – jak wygląda ślad, czy trzeba go czymś smarować?

Czy ugryzienie pająka jest groźne?

W Polsce żyje ponad 800 gatunków pająków i praktycznie wszystkie natura wyposażyła w jad służący do uśmiercania ofiar – na szczęście siłę działania ma on porównywalną z jadem pszczoły, a nie jadem pająków tropikalnych. Dodatkowo niewielkie rozmiary samych pająków, a więc również ich aparatów gryzących sprawiają, że rodzime gatunki są dla nas niemal całkowicie nieszkodliwe. Z reguły bliskie spotkania ze znanymi gatunkami pająków kończą się co najwyżej niewielkim zaczerwienieniem i obrzękiem. Jak rozpoznać, że ukąsił nas pająk? Jak złagodzić skutki takiego ukąszenia?

Jak wygląda ugryzienie pająka?

Ukąszenia pająków nie należą do częstych. Dochodzi do nich zwykle w samoobronie, gdy te małe stawonogi poczują się zagrożone. Ślad po ukąszeniu pająka jest dość charakterystyczny. Składa się z dwóch czerwonych punktów występujących w niewielkiej odległości od siebie. Jest to bezpośrednio związane z budową aparatu gębowego pająków – dwa odnóża gębowe jednocześnie wprowadzają jad w ciało ofiary. Miejsce wokół może być opuchnięte i zaczerwienione.

Ugryzienie pająka – objawy

Ugryzieniu może towarzyszyć również pieczenie, ból i świąd. Osoby wyjątkowo wrażliwe mogą uskarżać się na objawy ogólne, takie jak uczucie osłabienia i bóle głowy, a w wysoce skrajnych przypadkach w wyniku reakcji alergicznej może dojść do tzw. wstrząsu anafilaktycznego, będącego stanem zagrażającym życiu. Są to jednak sytuacje bardzo rzadkie. W ogromnej większości przypadków ukąszenia przez naturalnie występujące w Polsce pająki nie powinny być powodem do paniki.

>> Alergia na ugryzienie mrówki – jak złagodzić objawy?

Ugryzienie tych pająków boli jak użądlenie szerszenia

Pewne zagrożenie w naszym kraju niosą ukąszenia jedynie trzech gatunków pająków. Mowa tutaj o sieciarzu jaskiniowym (Meta menardi), kolczaku zbrojnym (Cheiracanthium punctorium) oraz topiku (Argyroneta aquatica).

Kolczak zbrojny (Cheiracanthium punctorium)

Nieproporcjonalnie masywne i silne szczękoczułki (chelicery) czynią ten gatunek wyjątkowym wśród pająków występujących w naszym kraju. Dzięki nim kolczak jest zdolny do przebicia skóry człowieka, do tej cechy odnosi się zresztą drugi człon ich łacińskiej nazwy. Do ukąszenia dochodzi zwykle w sytuacji, kiedy pająk czuje się zagrożony naszą obecnością. Dotyczy to w szczególności samic w okolicach sierpnia oraz września, które to w tym okresie bronią swojego licznego potomstwa. Samo ukąszenie kolczaka należy do bardzo bolesnych – porównywalnych z użądleniem szerszenia. Maksymalne natężenie bólu ma miejsce do 20 minut po ukąszeniu. Następnie pojawia się zaczerwienienie, opuchlizna oraz pieczenie. Większość objawów ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Wyraźnie rzadziej poza objawami miejscowymi pojawiają się również objawy ogólne, jak bóle głowy, nudności, wymioty, pocenie się oraz gorączka. Mogą się one utrzymywać maksymalnie dwa tygodnie. Jad kolczaka zawiera enzymy powodujące rozpad krwinek czerwonych, tzw. enzymy hemolityczne. Pomoc medyczna w przypadku ukąszenia wymagana jest jednak w wyjątkowo rzadkich przypadkach. Kolczak zbrojny lubi ciepłe, otwarte tereny. Można go spotkać najczęściej na łąkach porośniętych wysoką trawą. 

Sieciarz jaskiniowy (Meta menardi)

Szczękoczułki sieciarza jaskiniowego również są wystarczająco silne, aby przebić skórę człowieka. W dodatku pająk ten uznawany jest za najbardziej jadowity gatunek występujący naturalnie w naszym kraju. Czy jest się czego bać? Po pierwsze nie jest łatwo natknąć się na sieciarza, gdyż zgodnie z nazwą zamieszkuje on głównie jaskinie, studnie, kopalnie, ciemne piwnice – ogółem miejsca ciemne o wysokiej wilgotności i względnie stałej temperaturze. W naszych domach jest rzadkim gościem. Jego ukąszeniu towarzyszy silny ból, również podobny do tego wywołanego użądleniem szerszenia. Zaczerwienienie i obrzęk,  które się potem pojawiają, utrzymują się zwykle maksymalnie przez dobę. Ugryzienie przez sieciarza jaskiniowego może być niebezpieczne dla alergików, małych dzieci oraz osób starszych. W przypadku alergii mogą pojawić się nawet zaburzenia oddychania oraz obrzęki wokół szyi świadczące o wstrząsie anafilaktycznym. W takim przypadku niezbędne jest natychmiastowe wezwanie karetki.

Topik (Argyroneta aquatica)

Ukąszenie topika również jest bardzo bolesne, jednak nie stanowi większego zagrożenia dla zdrowia człowieka. Ukąszenia tego pająka zdarzają się bardzo rzadko ze względu na jego specyficzny tryb funkcjonowania. Całość swojego życia topiki spędzają bowiem pod wodą, mimo że podobnie jak wszystkie pająki oddychają tlenem. Mieszkają w podwodnym dzwonie, do którego wchodzą od spodu. Jedynie od czasu do czasu wynurzają z wody koniec odwłoka i wciągają pod wodę bańkę powietrza, której używają do uzupełnienia zapasów tlenu.

Ugryzienie pająka domowego – czy jest możliwe?

Wymienione gatunki pająków bytują poza naszymi domami, zatem trudno się na nie natknąć w najbliższym otoczeniu. Pająki, które upodobały sobie nasze strychy, piwnice i wszelkie zakamarki naszych domostw z reguły nas unikają i prowadzą nocny tryb życia, dlatego trudno o bliski kontakt i ukąszenie. Jest jednak gatunek, który najczęściej przy próbie złapania lub gdy przypadkowo go przestraszymy, może ugryźć. Z pewnością będzie to dla nas dość bolesnym doznaniem, zwłaszcza gdy trafimy na duży okaz. Jest to doskonale znany każdemu kątnik zwyczajny.

Podobnie w przypadku innego częstego bywalca naszych domów – nasosznika trzęsia. Wokół tego charakterystycznego długonogiego pająka narosło sporo mitów, w tym ten o wyjątkowo silnym jadzie, który – gdyby tylko pająk mógł się przebić przez skórę człowieka – byłby bardzo niebezpieczny. W rzeczywistości większe okazy są w stanie przebić naszą skórę, ale sam jad wywołuje tylko niewielkie pieczenie trwające zaledwie kilka sekund.

Co stosować na ugryzienie pająka?

• W zdecydowanej większości przypadków wystarczy zdezynfekować miejsce ugryzienia. W tym celu najlepiej wybrać preparat z szeroko dostępnej gamy środków na bazie octenidyny.
• Aby zniwelować ewentualną opuchliznę i ból, ranę można posmarować jednym z popularnych żelów na bazie octanowinianu glinu. 
• W celu złagodzenia miejscowej reakcji alergicznej można dodatkowo zastosować preparaty na bazie np. dimetindenu.

>> Preparaty po ukąszeniu - żele na ukąszenia, aerozole, plastry na ukąszenia

Z naturalnych metod stosowanych po ukąszeniach można polecić okłady z cebulibądź roztworu sody oczyszczonej – zwłaszcza w przypadku opuchlizny. Zastosowanie środków łagodzących będzie szczególnie istotne u małych dzieci, dla których ukąszenie przez pająka może być bardziej bolesne. Stosowanie jakichkolwiek opatrunków osłaniających ranę po ukąszeniu z reguły nie jest potrzebne.

Ugryzienie pająka – kiedy pójść do lekarza?

W rzadkich przypadkach konsultacja lekarska może być wymagana, np. gdy rana nie goi się prawidłowo. Pojawienie się ropy wskazuje na możliwe nadkażenie bakteryjne rany po ukąszeniu i może być wskazaniem do podania doustnego antybiotyku.

>> Czy ukąszenie żmii jest śmiertelne? Czym się różni suche ukąszenie żmii od mokrego?