Prosaki, czyli małe białe grudki z wydzieliną gruczołów łojowych i potowych, pojawiają się na twarzy, gdy przewody gruczołów się zatkają. Występują nawet u noworodków i same znikają. Później można je usunąć u dermatologa, kosmetyczki albo domowymi sposobami.
Prosaki na twarzy – dlaczego wyskakują już u noworodka, jak je usunąć?
Co to są prosaki na twarzy?
Prosaki to małe, białe, twarde grudki, które pojawiają się na skórze twarzy, najczęściej w okolicach oczu (na łuku brwiowym, powiekach), na policzkach, skroniach czy nosie. Są charakterystyczne dla okresu noworodkowego, ale mogą pojawić się w każdym wieku. W przeciwieństwie do zmian trądzikowych prosaki nie powstają na tle zapalnym i nie mają związku z bakteriami bytującymi na skórze. Zbiera się w nich keratyna i masa łojowo-rogowa z zatkanych przewodów gruczołów łojowych i potowych w naskórku lub pod naskórkiem. Prosaki mogą być pojedyncze lub występować w grupach. Mają 1-2 milimetry średnicy i przypominają perełki na skórze. Nie powodują dolegliwości bólowych i nie ma ryzyka, że przekształcą się w groźniejsze zmiany, w tym nowotwory skóry. Choć są niegroźne, niewielkie i mają barwę zbliżoną do koloru skóry, ich obecność może być problematyczna ze względów estetycznych.
>> Brodawka łojotkowa – jak wygląda? Jak ją usunąć?
Skąd się biorą prosaki na twarzy?
Prosaki na twarzy pojawiają się przede wszystkim w okresie noworodkowym, gdy gruczoły łojowe nie są w pełni dojrzałe. Zmiany występują na skórze twarzy dziecka w pierwszych tygodniach życia i znikają samoistnie po kilku tygodniach. W późniejszym wieku prosaki często towarzyszą okresowi dojrzewania i uwarunkowane są wówczas tzw. burzą hormonów w organizmie nastolatków, ale mogą pojawić się również w innym momencie życia. Pośród przyczyn tworzenia się prosaków wymienia się przede wszystkim:
- zatkanie mieszków włosowych – nadmiar martwych komórek skóry oraz nadprodukcja sebum mogą prowadzić do zamknięcia się mieszków włosowych, co sprzyja gromadzeniu się keratyny i formowaniu się prosaków;
- uszkodzenia skóry – zmiany trądzikowe, oparzenia słoneczne, agresywne zabiegi oczyszczające oraz inne urazy skóry mogą przyczyniać się do rozwoju prosaków. Uszkodzona skóra może się nieprawidłowo regenerować, co sprzyja powstawaniu torbieli keratynowych;
- zmiany hormonalne – prosaki pojawiają się przede wszystkim w okresie dojrzewania, ale czynnikiem ryzyka jest też ciąża czy menopauza, gdy gospodarka hormonalna jest rozregulowana (wahania hormonalne mogą wpływać na nadprodukcję sebum i zatykanie się porów, co może prowadzić do powstawania prosaków);
- stosowanie niektórych kosmetyków – obciążeniem dla skóry mogą być przede wszystkim produkty o ciężkiej, tłustej konsystencji. Regularne używanie tłustych kremów czy ciężkich podkładów kryjących może prowadzić do chronicznego zatykania się przewodów gruczołów łojowych i tworzenia cyst.
>> Kremy do cery trądzikowej, tłustej i mieszanej
Prosaki na twarzy u noworodka
Prosaki na twarzy u noworodków są zjawiskiem powszechnym, a ich powstawanie ma związek z niedojrzałością skóry i nadmiernym rogowaceniem ujść mieszków włosowych. Często są wynikiem adaptacji skóry do nowego środowiska poza macicą matki. Grudki zwykle występują na nosie, policzkach, czole i powiekach dziecka, mogą tworzyć duże skupiska. Znikają samoistnie po kilku tygodniach, gdy unormuje się praca gruczołów łojowych dziecka. Nigdy nie powinno się ich wyciskać czy usuwać domowymi sposobami, gdyż jest to dla dziecka bolesne i grozi infekcją. U starszych dzieci prosaki mogą powstawać przez zatkanie mieszków włosowych nadmiarem sebum, skutek urazów i zmian hormonalnych. Jeśli nie znikają, powinien obejrzeć je pediatra.
Prosaki na twarzy – jak je usunąć?
Prosaki na twarzy nie są groźne, mogą jednak stanowić problem estetyczny. Na szczęście istnieje wiele sposobów na ich skuteczne usunięcie. Przede wszystkim jednak warto zadbać o profilaktykę, tzn.:
- starannie oczyszczać skórę twarzy produktami dla cery tłustej, łojotokowej
- nie stosować ciężkich, zatykających pory kosmetyków pielęgnacyjnych i kolorowych
- regularnie używać produktów złuszczających naskórek, np. łagodnych kwasów i peelingów chemicznych
Prosaki można usunąć w gabinecie dermatologa lub kosmetologa. Pośród polecanych profesjonalnych zabiegów są m.in.:
- mikrodermabrazja – mechaniczne złuszczanie naskórka, pomaga usunąć martwe komórki i odblokować pory. Mikrodermabrazja jest bezpieczna i skuteczna, ale by osiągnąć pożądane efekty, czasami nie wystarcza jedna sesja.
- laseroterapia – technika wykorzystująca wiązkę laserową do usunięcia prosaków. Laser precyzyjnie niszczy torbiele, nie uszkadzając przy tym otaczających tkanek. Laseroterapia jest szybka i mało inwazyjna, ale może być kosztowna.
- krioterapia – zabieg miejscowy polegający na wymrażaniu prosaków za pomocą ciekłego azotu. Krioterapia jest skuteczna, ale może powodować krótkotrwały dyskomfort i zaczerwienienie skóry.
- elektrokoagulacja – metoda usuwania prosaków przy zastosowaniu prądu elektrycznego o wysokiej częstotliwości. Zabieg jest bardzo skuteczny, wymaga jednak miejscowego znieczulenia skóry, ponieważ jest bolesny.
>> Automasaż twarzy – co nam daje i jak go wykonać?
Domowe sposoby na prosaki na twarzy
Najczęściej wykorzystywaną domową metodą likwidowania prosaków jest nakłuwanie ich igłą i wyciskanie nagromadzonej wewnątrz keratyny. Procedurę tą stosuje się jeszcze czasami w mniejszych gabinetach kosmetycznych. Lekarze nie zalecają jednak nakłuwania w domu ze względu na ryzyko zainfekowania skóry. Domowe metody, które mogą wypróbować dorośli z prosakami na twarzy, to np.:
- kąpiele parowe twarzy (parówki) – nachylamy się nad naczyniem z gorącą wodą i przykrywamy głowę ręcznikiem, by skierować parę na twarz; jedna z najprostszych i najskuteczniejszych metod otwierania porów skóry, ułatwiająca naturalne opróżnianie się cyst zastoinowych;
- stosowanie peelingów enzymatycznych – kosmetyki te zawierają enzymy, które rozpuszczają martwe komórki skóry; są łagodniejsze niż peelingi mechaniczne. Domowy peeling enzymatyczny może zawierać np. miąższ z papai lub ananasa;
- stosowanie olejku z drzewa herbacianego – to naturalny środek antyseptyczny, może pomóc w redukcji liczby prosaków i tworzeniu się nowych torbieli;
- wykonywanie maseczek z glinki (np. białej, zielonej) – mają właściwości oczyszczające, redukują wydzielanie sebum i zapobiegają powstawaniu prosaków;
- przemywanie prosaków sokiem z cytryny – ma właściwości ściągające i może pomóc w oczyszczaniu porów oraz rozjaśnianiu skóry. Może jednak drażnić wrażliwą skórę, dlatego najpierw warto przeprowadzić test uczuleniowy na małym obszarze skóry.
>> Kosmetyki do pielęgnacji twarzy, kremy, sera, żele i balsamy do ust
Jak odróżnić prosaki od kaszaków?
Oba typy zmian są mylone, ponieważ wyglądają podobnie i występują przede wszystkim na twarzy. Kaszaki pojawiają się jednak również na plecach, małżowinach usznych, skórze głowy, mosznie czy wargach sromowych. Kaszaki tak jak prosaki są torbielami zastoinowymi powstającymi przez zablokowanie gruczołów łojowych, bywają jednak zdecydowanie większe od prosaków (dochodzą do kilku centymetrów) i mają kolor cielisty z lekko żółtym zabarwieniem. Kaszaki mogą być miękkie lub twarde, czasami na ich powierzchni widoczny jest ciemny punkt (zaczopowanie przewodu mieszka włosowego). Po uciśnięciu kaszaka może pojawić się żółtawa wydzielina o nieprzyjemnym zapachu, a jeśli doszło do nadkażenia i stanu zapalnego, wydzielina ma charakter ropny i cuchnie. Kaszaki leczy się zabiegowo, rzadko wracają.
>> Prosaki na penisie – czy prosaki na prąciu powinny niepokoić?
