Kaszak może powstać na głowie, na twarzy, w okolicach miejsc intymnych. To często występująca zmiana skórna, powstająca przez zatkanie mieszka włosowego lub kanalika gruczołu łojowego. Kaszak nie jest zagrożeniem dla zdrowia, ale są sytuacje, w których jego usunięcie jest wskazane. Wyciskanie kaszaka nie jest jednak właściwym sposobem na pozbycie się zmiany.
Kaszak – czy jest groźny? Rozpoznanie, leczenie kaszaka
Co to jest kaszak?
Kaszak jest rodzajem torbieli, inaczej cysty (łojowej lub zastoinowej), która powstaje w okolicach mieszków włosowych i ujść gruczołów łojowych. Złuszczające się komórki naskórka blokują kanalik wyprowadzający gruczołu łojowego, przez co dochodzi do nagromadzenia sebum wewnątrz gruczołu. Sebum to następnie miesza się ze zrogowaciałym naskórkiem, tworząc masę wypełniającą torbiel. To jedna z częściej występujących zmian skórnych.
Jak wygląda kaszak?
Kaszak przybiera postać kopulastego guzka. Może być miękki lub twardy, jest przesuwalny pod skórą. Zwykle ma kolor skóry, ale może mieć też białawe lub żółtawe zabarwienie. Kaszaki wypełnione są płynną lub półpłynną masą o serowatej konsystencji i zwykle nie powodują dolegliwości bólowych. Treść kaszaka ma bardzo charakterystyczną, nieprzyjemną woń.
Kaszak może mieć niewielki rozmiar lub rozrosnąć się i osiągnąć średnicę nawet kilku centymetrów. Zmianę określa się jako dużą wtedy, gdy jest większa od orzecha włoskiego.
Kaszak na głowie, na twarzy – gdzie powstają kaszaki?
Kaszaki najczęściej zlokalizowane są w miejscach, gdzie znajduje się dużo mieszków włosowych. Możliwy jest między innymi:
- kaszak na głowie,
- kaszak na twarzy,
- kaszak na powiece,
- kaszak na oku,
- kaszak na nosie,
- kaszak za uchem,
- kaszak na czole,
- kaszak na policzku,
- kaszak na brodzie,
- kaszak na szyi,
- kaszak pod pachą,
- kaszak na wardze sromowej,
- kaszak na penisie,
- kaszak na mosznie,
- kaszak na brzuchu,
- kaszak na ręce,
- kaszak na nodze,
- kaszak na pośladku.
U kogo powstają kaszaki
Kaszaki pojawiają się głównie u dorosłych pomiędzy 30. a 40. rokiem życia, ale także w okresie dojrzewania, gdy zmiany w gospodarce hormonalnej zaburzają funkcjonowanie gruczołów łojowych. Zmiany tego typu rzadko występują u dzieci. Kaszak u mężczyzn spotykany jest dwukrotnie częściej niż u kobiet.
Kaszaki – przyczyny powstawania
Wyróżnia się dwa typy kaszaków na podstawie przyczyny powstawania:
- kaszak prawdziwy – ma podłoże genetyczne. W wyniku defektu skóry w jej głąb wnikają komórki, które powinny znajdować się na powierzchni, i powodują rozwój kaszaka. Kaszaki zwykle rozwijają się w wyniku występowania predyspozycji genetycznych;
- kaszak rzekomy – przyczyną jego powstania jest zaczopowanie gruczołu łojowego. Ryzyko rozwoju zmiany zwiększa nieprawidłowa higiena osobista i zranienie skóry.
Ryzyko rozwoju kaszaków może zwiększać używanie kosmetyków zawierających substancje zatykające mieszki włosowe i ujścia gruczołów łojowych. Do tej grupy należą m.in. naturalne oleje, woski, substancje zapachowe, pigmenty, sterole czy lanolina.
Czy kaszak jest niebezpieczny?
Kaszak zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia. To łagodna zmiana skórna, która nieestetycznie wygląda, przez co może wywoływać dyskomfort i wpędzać w kompleksy. Choć kaszaki zazwyczaj mają niezłośliwy charakter, możliwe jest ich nadkażenie, a jeśli do niego dojdzie, istnieje niewielkie ryzyko zezłośliwienia. Z tego powodu kaszaków mimo wszystko nie powinno się bagatelizować, a pojawianie się wszelkich zmian skórnych najlepiej konsultować z dermatologiem.
Czy kaszak może pęknąć?
Bardzo rzadko dochodzi do samoistnego pęknięcia kaszaka, który jest niezmieniony zapalnie. Kaszak może za to pęknąć na skutek urazu, gdy siła zadziała bezpośrednio na zmianę. W takim przypadku wskazana jest konsultacja z lekarzem, który oceni, czy doszło do całkowitej ewakuacji treści. Jeśli nie, najprawdopodobniej konieczny będzie zabieg chirurgiczny, który pozwoli pozbyć się zawartości torbieli.
Czy kaszak może być złośliwy?
Choć ryzyko jest niewielkie, to kaszak może zezłośliwieć, dlatego zawsze warto skonsultować występowanie guza z lekarzem, a jeśli to konieczne, poddać się wskazanym przez niego badaniom. Do postawienia diagnozy na ogół wystarcza badanie fizykalne. W wyjątkowych przypadkach lekarz może dodatkowo skierować pacjenta na badanie USG lub tomografię komputerową.
Kaszak w pierwszej kolejności odróżnia się od innych łagodnych zmian skórnych, takich jak włókniaki czy tłuszczaki. Zdarza się, że guz do złudzenia przypomina kaszak, choć jest proliferującym guzem włosowym, z którego może się rozwinąć rak kolczystokomórkowy, dlatego i tę zmianę trzeba wykluczyć.
Dokładną diagnozę można postawić po uzyskaniu wyniku badania histopatologicznego usuniętej zmiany. Wysyłanie usuniętych tkanek na badanie histopatologiczne nie jest jednak powszechną praktyką, wszystko zależy od ośrodka, gdzie wykonuje się zabieg usuwania kaszaka.
>> Tłuszczak na plecach, na szyi. Co to za zmiana i na czym polega usuwanie tłuszczaka?
Czy kaszak może zniknąć?
Kaszaki niewielkich rozmiarów czasami ustępują samoistnie i całkowicie znikają. Duże kaszaki jednak rzadko kiedy same się wchłaniają. Chcąc się ich pozbyć, trzeba wykonać zabieg chirurgiczny. Warto obserwować zmianę i kontrolować jej wielkość, a jeśli przybierze spore rozmiary, rozważyć jej usunięcie.
>> Oczyszczanie twarzy – polecane zabiegi, maseczki i domowe sposoby na piękną i czystą cerę
Usuwanie kaszaka
Podstawową metodą leczenia kaszaków jest ich usuwanie. Kaszak można usunąć chirurgicznie, laserem lub krioterapią.
Chirurgiczne usuwanie kaszaka
Powszechnie wykorzystywaną metodą jest wycięcie chirurgiczne. Zabieg wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych w znieczuleniu miejscowym. Trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut, a po jego zakończeniu pacjent może wrócić do domu. Lekarz nacina skalpelem skórę, następnie usuwa zawartość torbieli i jej torebkę. Jeśli istnieje taka możliwość, kaszak powinno się usunąć w całości bez nacinania i bez rozerwania torebki. Chcąc zmniejszyć ryzyko nawrotu zmiany, należy wyciąć ją w całości. W przypadku dużych kaszaków po usunięciu zmiany konieczne może okazać się założenie szwów. U niektórych pacjentów trzeba przeprowadzić plastykę skóry.
Chirurgiczne usuwanie kaszaka można wykonać w ramach usług Narodowego Funduszu Zdrowia.
>> Silikonowe żele na blizny, olejki do skóry, kremy na rozstępy
Usuwanie kaszaków zmienionych zapalnie
Gdy w obrębie kaszaka dojdzie do rozwoju stanu zapalnego, wskazane jest niezwłoczne jego usunięcie. Usuwanie takiej zmiany przeprowadza się dwuetapowo. Podczas pierwszej wizyty lekarz nacina torbiel, opróżnia ją i pozostawia otwartą ranę, aby pozostała wewnątrz treść mogła swobodnie wydostać się na zewnątrz. Po upłynięciu kilku-kilkunastu dni pacjent przychodzi na zabieg usunięcia torebki. Warto podkreślić, że jedynie usunięcie zarówno treści torbieli, jak i jej torebki eliminuje ryzyko nawrotu. Po usunięciu kaszaka lekarz może zalecić antybiotykoterapię.
Usuwanie kaszaków przy pomocy laseroterapii i krioterapii
Małe kaszaki i zmiany bez zmian zapalnych usuwać można przy wykorzystaniu krioterapii lub lasera. W laseroterapii zastosowanie znajdują lasery frakcyjne. Podczas zabiegu kaszak jest całkowicie wypalany. Krioterapia z kolei polega na zadziałaniu ciekłym azotem o temperaturze około -200°C. W ciągu kilku dni po zabiegu zamrożony kaszak samoistnie odpada.
Do najważniejszych zalet obu metod należy brak blizny po zabiegu, jednak nie pozwalają one pozyskać materiału do badania histopatologicznego – treść kaszaka i torebka zostają całkowicie zniszczone. Krioterapia ani laseroterapia nie są też refundowane przez NFZ.
>> Kurzajki (brodawki) – czym są? Skuteczne metody leczenia kurzajek
Kaszak – wyciskanie
Nie należy samodzielnie pozbywać się kaszaków, np. poprzez ich wyciskanie, nawet jeśli mają niewielkie rozmiary. Przy próbie naruszenia kaszaka w warunkach domowych może dojść do zakażenia i powstania stanu zapalnego, a w konsekwencji pogorszenia stanu torbieli. O sposobie postępowania z kaszakiem powinien zdecydować lekarz.
Kaszaki – zapobieganie
Ryzyko rozwoju kaszaków mogą zmniejszyć dbanie o higienę i odpowiednia pielęgnacja skóry, dostosowana do jej potrzeb. W ramach profilaktyki zaleca się wykonywanie regularnych peelingów, które stymulują odnowę naskórka, powodując złuszczanie się powierzchniowych jego warstw.
>> Cera tłusta: charakterystyka i pielęgnacja. Domowe sposoby na tłustą cerę.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące kaszaka
Kaszak zazwyczaj nie jest groźny dla zdrowia, ale może powodować dyskomfort i ból. W rzadkich przypadkach, gdy kaszak jest zlokalizowany w okolicy oka lub uszu, jego niekontrolowane pęknięcie może prowadzić do poważnych powikłań. W takich sytuacjach zaleca się jak najszybszą konsultację z lekarzem. Kaszaki najczęściej nie są zmianami złośliwymi, nie musisz się więc ich obawiać.
Tak, kaszaki mogą pojawiać się ponownie po usunięciu. Przyczyną nawracających kaszaków może być np. brak całkowitego usunięcia torbieli lub zakażenie w miejscu operacji. Aby zmniejszyć ryzyko nawrotu, ważne jest zachowanie higieny i unikanie naciskania lub drapania miejsca, gdzie znajdował się kaszak. Najlepiej nie usuwać ich samodzielnie w domu, tylko zgłosić się do gabinetu dermatologicznego.
Nie każdy kaszak musi być usunięty, ponieważ niektóre mogą samoistnie zniknąć lub nie powodować żadnych uciążliwych objawów. W większości przypadków kaszak nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia. Jednak zaleca się usunięcie tych kaszaków, które rosną szybko, są duże, powodują ból lub zakłócają funkcjonowanie. Najlepszym sposobem leczenia kaszaków jest chirurgiczne ich usunięcie. W tym celu najlepiej zgłosić się do doświadczonego dermatologa.
Kaszaki powstają najczęściej w wyniku zablokowania gruczołów łojowych na skórze, co prowadzi do tworzenia się zgrubiałego, ropnego guzka. Czynnikiem ryzyka powstawania kaszaków jest m.in. częste pocenie się, noszenie ciasnej odzieży oraz skłonność do łojotoku. Czasami kaszaki mogą też być związane z chorobami metabolicznymi, takimi jak cukrzyca czy otyłość. Kaszaki mogą mieć podłoże genetyczne.
