Plastry przeciwbólowe, rozgrzewające i chłodzące – skład i zastosowanie

Leki przeciwbólowe dostępne są nie tylko w formie tabletek, kapsułek, tabletek musujących, żelów, maści i syropów dla dzieci, lecz także w formie plastrów. I tu także mamy do wyboru produkty dostępne bez recepty, o różnym składzie, wyglądzie i zastowaniu.

Plastry rozgrzewające

Na jakie bóle stosować plastry rozgrzewające?

Dzięki działaniu rozgrzewającemu przynoszą ulgę w następujących dolegliwościach:

• bóle i sztywność mięśni (pleców, ramion, szyi),
• nerwobóle,
• bóle reumatyczne i stawowe,
• ból i napięcie mięśni po wysiłku fizycznym.

Plastry rozgrzewające – jak działają?

Stosowanie plastrów rozgrzewających powoduje miejscowe rozszerzenie naczyń krwionośnych, co zwiększa przepływ tlenu i substancji odżywczych do tkanek. Równocześnie zwiększa się wydalanie produktów rozkładu, fagocytoza (pochłanianie fragmentów obumarłych komórek i patogenów) i przyspiesza regeneracja. W ten sposób uzyskuje się działanie łagodzące ból i rozluźniające mięśnie. Substancje zawarte w plastrach mogą też dodatkowo podnosić próg percepcji bólu przez zakończenia nerwowe.

Plastry rozgrzewające mogą zawierać składniki rozgrzewające, ale mogą też uwalniać ciepło w wyniku reakcji fizykochemicznej (zawierają np. sproszkowane żelazo, węgiel aktywowany i wermikulit, które po otwarciu opakowania powoli się utleniają, co powoduje wydzielenie ciepła).

Jakie składnik mogą zawierać plastry rozgrzewające?

• Kapsaicyna – występuje w roślinach z rodzaju Capsicum (np. Capsicum annum- papryka roczna, zwana też pieprzem tureckim), pobudza zakończenia nerwów czuciowych, wywołuje silne przekrwienie i podrażnienie tkanek,
• salicylan glikolu – niesteroidowy lek przeciwzapalny (występuje w plastrach w połączeniu z kapsaicyną),
• czarci pazur – zwany też diabelskim pazurem, zawiera irydoidy o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym,
• kamfora – jest składnikiem olejku eterycznego otrzymywanego z liści i kory drzewa kamforowego, działa drażniąco na zakończenie czuciowe w skórze i rozszerza naczynia krwionośne,
• mentol –  jest składnikiem olejku miętowego (Oleum Menthae), drażni zakończenia bólowe przewodzące zimno i zmniejsza wrażliwość receptorów bólowych,
• ekstrakt z wierzby białej – działa przeciwzapalnie,
• salicylan metylu – działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, a także miejscowo drażniąco na zakończenia nerwów czuciowych oraz rozszerzająco na naczynia krwionośne,
• ekstrakt z arniki górskiej – działa przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo.

>> Leki na ból mięśni i stawów, leki przeciwzapalne, maści rozgrzewające oraz plastry

Aplikacja plastrów rozgrzewających

Plastry rozgrzewające nakleja się na skórę bardzo szybko i łatwo, a w przeciwieństwie do stosowania maści rozgrzewających unikamy ryzyka pobrudzenia odzieży. Z reguły też plastry nie mają tak intensywnego zapachu jak maści czy żele. Plaster naklejamy na czystą i suchą skórę. Po naklejeniu plastra rozgrzewającego należy dokładnie umyć ręce, żeby nie przenieść substancji np. do oczu. Należy również unikać wywierania nacisku na plaster (np. paskiem albo bardzo obcisłym ubraniem). Maksymalny czas pozostawiania plastra określa producent w instrukcji stosowania – najczęściej to 12-24 godzin i nie należy ich przekraczać. Z reguły producent określa też, kiedy nakleić kolejny plaster. Tradycyjne suche plastry rozgrzewające może być ciężko usunąć – dla zminimalizowania bólu warto zrobić to szybkim i zdecydowanym ruchem. Zdecydowanie łatwiejsze do usunięcia są plastry hydrożelowe.

Kiedy nie stosować plastrów rozgrzewających?

Nie można ich stosować na rany, skórę podrażnioną ani uszkodzoną. Nie są też odpowiednie na krwiaki, obrzęki i opuchliznę (wtedy schładzamy miejsce urazu). Nie należy naklejać plastra w miejscu, gdzie zaaplikowano jakikolwiek produkt leczniczy, np. krem ze sterydem, żel przeciwbólowy, albo wstrzyknięto leki przeciwbólowe czy szczepionkę. Pacjenci z problemami z układem krążenia, cukrzycą oraz reumatoidalnym zapaleniem stawów nie powinni używać plastrów bez konsultacji z lekarzem.

>> Dlaczego bolą nas mięśnie? O czym to świadczy?

Plastry chłodzące

Kiedy stosować plastry chłodzące?

Plastry chłodzące polecane są najczęściej w dolegliwościach takich jak:

• obrzęki i siniaki pourazowe (np. stłuczenia),
• skręcenia,
• zapalenie stawów i ścięgien,
• bóle stawowo-mięśniowe (np. barki, plecy, kark).

Jak działają plastry chłodzące?

Plastry chłodzące najczęściej zawierają mentol (składnik olejku miętowego) o działaniu chłodzącym. Mechanizm działania mentolu polega na drażnieniu zakończeń czuciowych przewodzących zimno i zmniejszeniu wrażliwości włókien czuciowych przewodzących ból. Dzięki zastosowaniu plastrów chłodzących ból jest mniej odczuwalny, a obkurczenie naczyń krwionośnych powoduje, że siniak lub obrzęk zmniejsza się szybciej. Takie postępowanie ma największą skuteczność 48-72 godziny po doznaniu urazu. W aptece znajdziemy również plastry chłodzące z mentolem, które łagodzą bóle głowy. Przykleja się je na czole lub w tylnej części szyi.

Aplikacja plastrów chłodzących

Plastry chłodzące, podobnie jak rozgrzewające, należy naklejać na suchą i czystą skórę, a po aplikacji dokładnie umyć ręce. Są to głównie nowoczesne plastry hydrożelowe, wygodne w aplikacji oraz łatwe do usunięcia. Z reguły mogą pozostawać na skórze przez 8 godzin.

>> Substancje czynne - opisy, składniki leków

Plastry przeciwbólowe z NLPZ

Plastry przeciwbólowe to alternatywa dla produktów leczniczych do podawania doustnego (kapsułki, tabletki). Zawierają substancje czynne z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, najczęściej diklofenak oraz ibuprofen. Podane w formie plastra na skórę wykazują miejscowe działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne zwykle przez 12 godzin. Maksymalny czas stosowania plastrów przeciwbólowych bez konsultacji z lekarzem określa producent w ulotce dołączonej do leku (zwykle jest to od 3 do 7 dni). Jeśli objawy bólowe będą nawracać lub nasilą się, konieczna będzie wizyta u lekarza.

Kiedy stosować plastry z NLPZ?

Plastry zawierające substancje z grupy NLPZ stosuje się w miejscowym, krótkotrwałym i objawowym leczeniu bólu u osób dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 16 lat w przypadku:

• ostrych nadwyrężeń,
• zwichnięć czy
• stłuczeń kończyn,

powstałych w wyniku tępych urazów, np. urazów sportowych.

Plastry z NLPZ – przeciwwskazania i skutki uboczne

Przeciwwskazaniami do stosowania plastrów przeciwbólowych są m.in.:

• uczulenie na substancję czynną lub pomocniczą,
• występująca w przeszłości reakcja alergiczna na jakikolwiek lek z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne),
• czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
• rany lub otwarte uszkodzenia skóry (otarcia, skaleczenia, oparzenia),
• infekcje skórne, egzemy.

Najczęstsze działania niepożądane, które mogą wystąpić w trakcie stosowania plastrów przeciwbólowych, to:

• reakcje w miejscu podania: wysypka, wyprysk, zaczerwienienie,
• zapalenie skóry (w tym alergiczne i kontaktowe zapalenie skóry),
• obrzęk skóry,
• świąd,
• uczucie pieczenia.

>> Ibuprofen a paracetamol – czym się różnią, czy można je łączyć?