Ibuprofen a paracetamol – czym się różnią, czy można je łączyć?

Osoby z niewydolnością wątroby nie powinny zażywać paracetamolu, a pacjentom z chorobą wrzodową nie zaleca się zażywania ibuprofenu. Przedawkowanie tych leków może być dla organizmu niebezpiecznie, podobnie jak łączenie ich z alkoholem. Co warto wiedzieć o paracetamolu i ibuprofenie jako bardzo popularnych środkach na ból i gorączkę – wyjaśnia farmaceutka Apteline Katarzyna Witkowska.

Kiedy paracetamol, a kiedy ibuprofen

Paracetamol jest lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. W przeciwieństwie do ibuprofenu nie ma działania przeciwzapalnego. W postaci tabletek w dawce 500 mg stosowany jest u dorosłych oraz dzieci powyżej 12. roku życia. Jego wskazaniami są bóle o różnej etiologii:

• głowy (w tym napięciowe bóle głowy),
• menstruacyjne,
• zębów,
• mięśni,
• kostno-stawowe,
• gardła,
• nerwobóle,
• gorączka, np. w przeziębieniu i grypie.

Dzieciom paracetamol podaje się najczęściej w postaci syropów, czopków oraz granulatów pod język.

Ibuprofen ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Stosowany jest u dorosłych doustnie w postaci tabletek i kapsułek oraz na skórę w postaci żelu. Wskazaniami do stosowania są:

• gorączka,
• bóle miesiączkowe,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• zespół bolesnego barku,
• rwa kulszowa,
• bóle lędźwiowe.

U dzieci używany jest najczęściej w postaci zawiesiny doustnej i czopków przy gorączce w przebiegu infekcji oraz jako lek przeciwbólowy w bólu głowy, zębów czy uszu.

>> Czopki nie tylko na hemoroidy. Czopki na zaparcia, przeciwbólowe, dla niemowląt

Paracetamol i ibuprofen – przeciwwskazania

Paracetamolu nie zaleca się u osób z nadwrażliwością na tę substancję, przy ciężkiej niewydolności wątroby lub nerek oraz przy wrodzonym niedoborze dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej i reduktazy methemoglobinowej.

Ibuprofen zaś nie może być stosowany przez pacjentów, u których występowały w przeszłości objawy reakcji alergicznej po zastosowaniu kwasu acetylosalicylowego lub innych NLPZ (katar, pokrzywka, astma oskrzelowa). Nie jest zalecany również u osób, które mają chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy lub skazę krwotoczną.

Interakcje paracetamolu i ibuprofenu z lekami

Stosowanie ibuprofenu z innymi lekami z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) może doprowadzić do wystąpienia działań niepożądanych, takich jak krwawienie z układu pokarmowego. Z tego samego powodu nie zaleca się również stosowania ibuprofenu z kortykosteroidami oraz lekami przeciwzakrzepowymi (np. warfaryna, acenokumarol).

Z kolei paracetamolu nie należy podawać łącznie z kwasem acetylosalicylowym, ponieważ może dojść do uszkodzenia nerek. Nie można zażywać go też razem z lekami pobudzającymi metabolizm z udziałem cytochromu P-450, np. rifampicyną i izoniazydem.

>> Plastry przeciwbólowe, rozgrzewające i chłodzące - skład i zastosowanie

Czy paracetamol i ibuprofen można łączyć?

Nie ma przeciwwskazań do łączenia paracetamolu i ibuprofenu. Naprzemienne podawanie tych leków jest zasadne zwłaszcza u dzieci w celu obniżenia gorączki. Wówczas podaje się zamiennie paracetamol i ibuprofen co 4 godziny. Taki system umożliwia lepszą kontrolę temperatury ciała dziecka i zmniejsza ryzyko przedawkowania leków. Ponadto na rynku dostępne są produkty lecznicze w postaci tabletek, które zawierają w składzie zarówno paracetamol, jak i ibuprofen, przeznaczone dla osób dorosłych lub od 12 roku życia (zależnie od dawek substancji w produkcie).

Ibuprofen i paracetamol – działania niepożądane

Obie substancje są dostępne bez recepty, ale jak każdy lek mogą powodować występowanie działań niepożądanych, szczególnie jeśli stosowane są przez dłuższy czas, w wysokich dawkach oraz z innymi lekami. W związku z tym, że ibuprofen wykazuje słabsze działanie w porównaniu z innymi lekami z grupy NLPZ (np. ketoprofenem), ma również mniej nasilone działania niepożądane. Ibuprofen może spowodować m.in.:

• reakcję alergiczną,
• bóle głowy,
• nadciśnienie tętnicze, a także
• wrzody żołądka i krwawienie z układu pokarmowego.

Również paracetamol może doprowadzić do reakcji nadwrażliwości, w tym do wstrząsu anafilaktycznego. Możliwe działania niepożądane związane ze stosowaniem paracetamolu obejmują ponadto zaburzenia czynności wątroby (w przypadku przedawkowania paracetamolu może wystąpić m.in.:

• ostra niewydolność wątroby,
• uszkodzenie lub martwica wątroby),
• zaburzenia hematologiczne (małopłytkowość) oraz
• hemoliza krwinek (u osób z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej).

Paracetamol i ibuprofen a alkohol

Nie należy spożywać alkoholu razem z paracetamolem ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia toksycznego uszkodzenia wątroby. Jest to szczególnie niebezpieczne u osób nadużywających alkoholu. Skutkiem picia napojów alkoholowych może być ból głowy, a więc ryzyko sięgnięcia po paracetamol jest zwiększone, a tym samym rośnie szansa wystąpienia powikłań ze strony wątroby.

Stosowanie ibuprofenu lub innych leków z grupy NLPZ wraz z alkoholem również nie jest dobrym rozwiązaniem. Alkohol poprzez drażniące działanie na błonę śluzową żołądka i jelit zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych tej grupy leków, co może doprowadzić do krwawienia z układu pokarmowego.

Stosowanie paracetamolu i ibuprofenu w czasie ciąży

Paracetamol można stosować w okresie ciąży, jednak należy wówczas podawać najmniejszą skuteczną dawkę przez jak najkrótszy czas i możliwie najrzadziej.Badania na zwierzętach nie wykazały co prawda ryzyka dla płodu, jednak wyniki badań epidemiologicznych dotyczących rozwoju układu nerwowego u dzieci narażonych na działanie paracetamolu w macicy są niejednoznaczne.

Nie zaleca się stosowania ibuprofenu w pierwszych dwóch trymestrach ciąży. Jego podawanie u kobiet w ciąży w I i II trymestrze jest możliwe tylko pod nadzorem lekarza, gdy jest to bezwzględnie konieczne. Z kolei w III trymestrze ciąży stosowanie ibuprofenu jest przeciwwskazane. Ibuprofen hamuje czynność skurczową macicy i może spowodować opóźnienie akcji porodowej oraz przedłużenie jej trwania, a także powoduje u płodu zaburzenie czynności nerek oraz przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego Botalla.

>> Czym jest ból? Klasyfikacja, pomiar i odczuwanie bólu

Bibliografia:

1. Janiec W.: Kompendium farmakologii. Warszawa 2010
2. Owsianik D., Mach-Lichota E., Wojtaszek M.: Toksyczne uszkodzenie wątroby u pacjenta zatrutego paracetamolem i nadużywającego alkohol etylowy – opis przypadku, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie, Rzeszów 2014, 1, 107–114, online: cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-d75dcfac-c497-41f2-93e0-9d88dd0322c7 /dostęp 19.08.2022
3. Rejestr produktów leczniczych, hasła: Apap, Ibum, Ibuprom, Nurofen, Panadol, Paracetamol Accord; dostęp 19.08.2022