Heterochromia, czyli różnobarwność tęczówek oczu, to rzadkie zjawisko, od wieków wzbudzające zainteresowanie. Choć zazwyczaj jest cechą wrodzoną i nie wpływa na zdrowie oczu i ostrość widzenia, w niektórych przypadkach może być jednym z pierwszych sygnałów rozwijającej się, czasami poważnej choroby.
Heterochromia: czy dwukolorowe oczy to choroba?
Heterochromia – co to za zjawisko?
Termin „heterochromia” oznacza odmienne, nierównomierne zabarwienie – najczęściej opisuje oczy, ale może dotyczyć także odcienia skóry czy włosów. Heterochromia tęczówek to rzadkie zjawisko (aktualne dane mówią o 6 przypadkach na 1000 osób, to mniej niż 1% populacji), fascynujące nas od wieków. W starożytności uważano, że różnokolorowe oczy zapewniają nadprzyrodzone zdolności, w kulturach prekolumbijskich osoby z heterochromią wybierano na szamanów, a na Dalekim Wschodzie dwukolorowe oczy traktowano jako znak wewnętrznej harmonii. Wśród znanych osób tęczówki różnej barwy mają np. aktorzy Mila Kunis (na skutek chorób jedno oko aktorki jest brązowe, a drugie zielone) i Henry Cavill (lewą niebieską tęczówkę serialowy Wiedźmin ma częściowo zabarwioną na brązowo).
Heterochromia centralna i inne rodzaje różnobarwności oka
Heterochromia tęczówki oka występuje w trzech głównych wariantach:
- heterochromia całkowita: jedno oko ma inny kolor niż drugie, np. prawe jest brązowe, a lewe niebieskie;
- heterochromia sektorowa: tęczówka zawiera dwa różne kolory rozgraniczone promieniowo lub sektorowo; ten rodzaj heterochromii może dotyczyć tylko jednego oka lub obojga oczu;
- heterochromia centralna: wokół źrenicy znajduje się pierścień w kolorze innym niż pozostała część tęczówki, np. piwny pierścień wokół źrenicy zielonych oczu.
Przykład heterochromii centralnej
Skąd się bierze heterochromia?
Badania genetyczne wskazują, że w kształtowaniu heterochromii znaczącą rolę odgrywają geny regulujące produkcję i dystrybucję melaniny w tęczówkach. Zaburzenia w tych genach mogą prowadzić do nierównomiernego rozmieszczenia pigmentu, przez co rodzimy się z dwoma kolorami oczu. Większość przypadków heterochromii wrodzonej jest łagodna, jednak u niektórych osób różnobarwność oczu może towarzyszyć chorobom genetycznym, jak: neurofibromatoza typu 1 (NF1), melanoza oka, zespół Waardenburga, zespół Sturge'a-Webera, zespół Parry'ego – Romberga, zespół Hornera, zespół Blocha – Sulzbergera, hipomelanoza Ito, zespół nietrzymania barwnika.
W rzadkich przypadkach kolor oka może zmienić się w ciągu życia. Heterochromia nabyta może być objawem takich problemów zdrowotnych, jak jaskra i leki stosowane w jej leczeniu (np. krople z latanoprostem), urazy mechaniczne uszkadzające tęczówkę, zapalenie błony naczyniowej oka, niektóre nowotwory, np. czerniak wewnątrzgałkowy, nabyty zespół Hornera, przewlekła cukrzyca.
>> Wylew w oku – co robić? Przyczyny i metody leczenia
Czy dwukolorowe oczy trzeba leczyć?
Heterochromia nie jest chorobą i zazwyczaj nie ma żadnego wpływu na zdrowie oczu czy ostrość widzenia, może jednak być jednym z objawów poważnych schorzeń. Jaskra, zapalenie błony naczyniowej oka czy nowotwory wewnątrzgałkowe mogą wpływać na kolor tęczówki i wymagają pilnej interwencji medycznej. Jeśli zauważymy u siebie lub u dziecka nagłą zmianę pigmentacji tęczówki oka, powinniśmy pilnie skonsultować się z okulistą. Lekarz przeprowadzi szczegółowe badanie w celu wykluczenia poważniejszych problemów zdrowotnych. U pacjenta z heterochromią nabytą mogą zostać wykonane badania:
- badanie przedniego odcinka oka
- pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego
- ocena nerwu wzrokowego
- badania obrazowe, jeśli podejrzewa się guzy lub inne zmiany strukturalne
>> Badanie okulistyczne — na czym polega i kiedy je wykonać?
Heterochromia – soczewki
Choć heterochromia zazwyczaj uważana jest za interesującą i atrakcyjną cechę wyglądu, niektórzy posiadacze dwukolorowych oczu szukają sposobu na zniwelowanie różnic w kolorze tęczówek. Można to z powodzeniem zrobić za pomocą kolorowych soczewek kontaktowych.
>> Astygmatyzm – przyczyny, objawy i leczenie. Jak widzi osoba z astygmatyzmem?
Dwukolorowe oczy u kota i psa
Heterochromia całkowita występuje nie tylko u ludzi. U niektórych ras psów (np. Syberian husky – na zdjęciu, Australian shepherd) i kotów (kot perski, turecki angora, turecki van) różnobarwne tęczówki są cechą pożądaną i osiąganą dzięki krzyżowaniu osobników w hodowlach. Różnokolorowe oczy mają również koty i psy nierasowe, a także inne gatunki zwierząt, również dzikich.
