Grypa w ciąży – co można stosować, jakie szczepienie wykonać?

Grypa to ostra wirusowa choroba zakaźna układu oddechowego. Wirusy grypy łatwo przenoszą się drogą kropelkową oraz na dłoniach przy braku higieny (po dotykaniu skażonych przedmiotów wspólnego użytku, takich jak klamki, wyłączniki świateł). Na grypę chorujemy sezonowo, w Polsce najczęściej od listopada do końca marca.

Dlaczego grypa w ciąży może być niebezpieczna?

W większości przypadków zachorowanie na grypę ma charakter samoograniczający i ustępuje po upływie tygodnia, jednak u pewnych grup ludzi wiąże się z ryzykiem ciężkiego przebiegu i występowania powikłań. Do grup tych, oprócz dzieci poniżej 5. roku życia, seniorów i chorujących na schorzenia przewlekłe, zaliczają się także kobiety w ciąży (szczególnie w pierwszym trymestrze) i w okresie połogu.

Za ciężki przebieg grypy u kobiet ciężarnych odpowiadają zmiany w układzie immunologicznym, które zachodzą w tym okresie fizjologicznie (upośledzenie odporności komórkowej i humoralnej, głównie spadek produkcji przeciwciał IgG2 i cytokin). Sprzyja mu także zmniejszenie pojemności płuc, zmniejszona objętość oddechowa oraz zwiększona pojemność minutowa serca i zwiększone zużycie tlenu.

Powikłania grypy w ciąży

Najczęściej opisywanym powikłaniem grypy w okresie ciąży jest zapalenie płuc oraz ostra niewydolność oddechowa, która wymaga zastosowania wsparcia oddechowego, mechanicznej wentylacji, a nawet ECMO (pozaustrojowe natlenowanie krwi).

Grypa w 1. trymestrze ciąży

Szczególnie niebezpieczne dla kobiety ciężarnej jest przebycie grypy w pierwszym trymestrze ciąży, ponieważ może prowadzić do zapalenia mięśnia sercowego. Infekcja wirusem grypy w ciąży wiąże się nie tylko z cięższym przebiegiem, ale również z wyższym ryzykiem zgonu.

Grypa w ciąży – 3. trymestr

Grypa przebyta w trzecim trymestrze ciąży zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu, porodu drogą cesarskiego cięcia, urodzenia dziecka o niskiej masie urodzeniowej, upośledzenie układu nerwowego i pokarmowego dziecka, a nawet poronienia, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu lub zgonu noworodka. Doniesienia z ostatnich lat wskazują także na możliwość zakażenia noworodka wirusem grypy podczas porodu i konieczności leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej.

Grypa w okresie ciąży – jak się objawia?

Objawy grypy u kobiet ciężarnych podobnie jak w przypadku pozostałych dorosłych rozwijają się nagle i gwałtownie (zwykle w ciągu kilki godzin), jednak mogą trwać dłużej i mieć większe nasilenie. Typowe objawy grypy obejmują:

• wysoką gorączkę (powyżej 38,5 stopni Celsjusza)
• dreszcze
• bóle mięśni i stawów
• bóle głowy
• złe samopoczucie i ogólne rozbicie
• wodnisty katar
• suchy, męczący kaszel, utrudniający sen
• ból, gniecenie w klatce piersiowej.

Jak odróżnić grypę od przeziębienia?

Przeziębienie i grypa o schorzenia, które często bywają mylone. Warto wiedzieć, jak je odróżnić, aby zastosować właściwe postępowanie terapeutyczne:

• w przypadku przeziębienia objawy narastają stopniowo, zwykle w ciągu kilku dni
• temperatura ciała ulega lekkiemu podwyższeniu (stan podgorączkowy)  lub pozostaje bez zmian
• bardzo często towarzyszy mu ból gardła, kichanie, wodnisty katar i zatkany nos
• często występuje chrypka
• kaszel wykazuje znacznie mniej nasilony charakter
• bóle mięśni i stawów oraz dreszcze nie występują.

Diagnoza grypy

Mimo że na rynku dostępne są szybkie testy do wykrywania grypy, nie należy sugerować się jedynie ich wynikiem. Mają czułość na poziomie 62% – wynik negatywny nie pozwala w pełni wykluczyć zachorowania na grypę. Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia grypę należy diagnozować w gabinecie lekarskim na postawie objawów klinicznych. Zaleceniem tym objęte są osoby należące do grup ryzyka, a więc także kobiety ciężarne.

Co na grypę w ciąży? Najpierw wizyta u lekarza

Przy podejrzeniu grypy i wystąpieniu jej pierwszych objawów przyszła mama nie powinna leczyć się samodzielnie, ale jak najszybciej pójść do lekarza. Mnóstwo leków zwalczających objawy grypy może bowiem być niebezpiecznych zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Po badaniu lekarz zaleci odpoczynek w łóżku i przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, a do leczenia objawowego może zalecić preparaty dozwolone dla kobiet w ciąży, takie jak:

• paracetamol – zwalczający gorączkę i działający przeciwbólowo (przeciwwskazane są leki z grupy NLPZ)
• syrop prawoślazowy lub z porostu islandzkiego – łagodzące suchy kaszel (należy zwrócić uwagę, aby nie zawierały alkoholu)
• maść majerankowa – wspomagająco w leczeniu kataru
• sól fizjologiczna – w formie aerozolu do oczyszczania i nawilżania śluzówki nosa lub w formie inhalacji do nawilżania dróg oddechowych
• syrop z cebuli i czosnku – jako naturalny antybiotyk
• witamina C i soki będące źródłem witaminy C (czarna porzeczka, malina, pigwa)

W niektórych przypadkach konieczna może okazać się hospitalizacja, szczególnie jeśli przez kilka dni utrzymuje się wysoka gorączka (powyżej 40 stopni), występują duszności, znaczne osłabienie, zawroty głowy, odwodnienie i zaburzenia świadomości. W ciężkich przypadkach lekarz może zastosować leczenie przyczynowe – leki przeciwwirusowe, głównie oseltamiwir.

Szczepienie na grypę w ciąży

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania grypie i jej powikłaniom jest stosowanie szczepionek – w przypadku kobiet ciężarnych mają one priorytetowe znaczenie. Dostępne w Polsce inaktywowane szczepionki przeciw grypie (IIV) wykazują około 70-procentową skuteczność.

Jak jeszcze zapobiegać zachorowaniu na grypę podczas ciąży

Działania profilaktyczne poza szczepieniem obejmują:

• przestrzeganie zasad higieny, częste mycie i dezynfekcję rąk
• zakrywanie ust i nosa w trakcie kichania i kaszlu przy pomocy jednorazowych chusteczek
• unikanie przebywania w tłocznych miejscach w okresie zwiększonej zachorowalności na grypę
• dbałość o zbilansowaną dietę.

>> Środki do dezynfekcji rąk