Ganglion – czym jest torbiel galaretowata? Leczenie ganglionu

Ganglion, czyli torbiel galaretowata

Ganglion powstaje w okolicy stawów i ścięgien, to twardy guzek wypełniony gęstą, galaretowatą substancją (jest lepka i przezroczysta). Inaczej zwany torbielą galaretowatą, powstaje w wyniku nadmiernej produkcji płynu stawowego wewnątrz stawu lub w pochewce otaczającej ścięgna. Teoretycznie obecność płynu w jamie stawu jest pożądana, ponieważ zapobiega tarciu powierzchni kostnych i chrzęstnych o siebie. W przypadku ganglionu nadmiar płynu prowadzi jednak do rozciągnięcia torebki, wzrostu ciśnienia w niej oraz do powstania guzka wystającego nad powierzchnię skóry. Galaretowatej mazi ganglionu nie można odprowadzić, ponieważ tkanka łączna wyściełająca jamę może wytworzyć zastawkę, która umożliwia tylko jednostronny przepływ płynu.

Ganglion na palcu ręki, na nadgarstku – gdzie może wystąpić?   

Gangliony mogą się pojawić wszędzie, zwłaszcza jednak w okolicy stawów narażonych na urazy i przeciążenia. Występują najczęściej w okolicy nadgarstka, ale mogą wyrosnąć także na stopie, na palcach dłoni, w okolicy stawu kolanowego, łokciowego czy stawu skokowego, przez co można je pomylić z objawami zespołu cieśni nadgarstka albo z torbielą Bakera (ganglion w okolicy kolana). Gangliony najczęściej występują u osób między 20. a 40. rokiem życia, bardziej narażone na ich rozwój są kobiety.

>> Zmiany przeciążeniowe stawów: łokieć tenisisty, zespół cieśni nadgarstka, kolano biegacza

Jak wygląda ganglion

Guzek można przesunąć względem podłoża. Jego zawartość powstaje z płynu stawowego, ale jest znacznie gęstsza, ponieważ woda zostaje wchłonięta. Wielkość ganglionów jest różna – czasami są tak małe, że trzeba ich dotknąć, by je poczuć, inne wystają widocznie ponad skórę. Duży ganglion ogranicza funkcjonowanie i ruchomość w stawie.

>> Tłuszczak na plecach, na szyi. Co to za zmiana i na czym polega usuwanie tłuszczaka?

Czy ganglion boli?

Może być zarówno bezbolesny, jak i bolesny. Ból w przypadku ganglionu uzależniony jest od stopnia ucisku otaczających tkanek.  

Do jakiego lekarza z ganglionem

Rozstrzygnięcie, czy zmiana, która się pojawiła, to ganglion, najlepiej pozostawić lekarzowi – warto skonsultować się z chirurgiem lub ortopedą (skierowanie dostaniemy od lekarza rodzinnego). Rozpoznanie ganglionu nie sprawia lekarzowi trudności, w rzadkich wypadkach jednak możemy zostać skierowani na USG, RTG lub rezonans magnetyczny dla identyfikacji zawartości torbieli.  

Gangliony – leczenie     

W początkowej fazie wystąpienia ganglionu leczenie jest zachowacze – zajęty staw unieruchamia się poprzez szynę lub ortezę. Dla zredukowania stanu zapalnego można zastosować leki doustne. Lekarz może też zalecić masowanie ganglionu u fizjoterapeuty, by rozbić treść guzka. Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, zaleca się metody bardziej inwazyjne oraz fizjoterapię. Możliwe jest wykonanie punkcji, czyli nakłucia ganglionu połączonego z odessaniem zawartości. Punkcja powinna odbywać się pod kontrolą ultrasonograficzną, a do środka zmiany często podaje się steryd, by ograniczyć stan zapalny.
Lekarz może też zdecydować o przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego. Polega on na wycięciu torbieli metodą artroskopową lub chirurgicznie. Bezpośrednio po zabiegu możemy wrócić do domu, chociaż w miejscu operacji mogą wystąpić ból i obrzęk. Powrót do pełnej sprawności po wycięciu ganglionu może potrwać 6 tygodni, ale na ogół wynosi 3 tygodnie. Niestety usunięcie ganglionu nie zawsze daje trwałe efekty. Gangliony mają tendencję do nawracania, dlatego należy wdrożyć odpowiednią profilaktykę połączoną ze wsparciem fizjoterapeuty, aby na stałe pozbyć się problemu.  

Profilaktyka w przypadku nawracających ganglionów

Nie można zapobiec powstawaniu torbieli galaretowatej, ale można zmniejszyć prawdopodobieństwo jej wystąpienia. W tym celu należy przede wszystkim robić regularne przerwy od pracy przy komputerze (ganglion nie jest tylko zmorą sportowców – może pojawiać się w związku z intensywną pracą przy komputerze czy uderzaniem w kasę fiskalną), a przed wykonywaniem ćwiczeń należy zawsze rozgrzać stawy. Jeśli przeciążyliśmy staw, warto skonsultować się z fizjoterapeutą i zadbać o wzmocnienie mięśni.

>> Zakwasy po treningu – to dobrze czy źle? Co na nie poradzić?

Domowe sposoby i maści na ganglion

Niewielkie zmiany powinny wchłonąć się z czasem, ale tylko lekarz może odróżnić ganglion od zmiany złośliwej, dlatego w przypadku pojawienia się zmiany na ciele możliwości leczenia zawsze warto omówić z lekarzem. Wśród domowych sposobów można wyróżnić jedynie te, które zmniejszają dolegliwości bólowe i będą dodatkiem do leczenia u specjalisty.

• Ganglion można smarować wacikiem nasączonym olejkiem kadzidłowym, który wykazuje właściwości ściągające i przeciwbólowe. Podobnie można wykorzystać żywokost.  
• Można stosować maści przeciwbólowe, preparaty zawierające diklofenak, ketoprofen lub ibuprofen.  

Czy ganglion może się wchłonąć?

Ganglion może w bardzo szybkim czasie pojawić się, zmienić rozmiar i zniknąć. W większości przypadków jeśli nie pojawiają się dolegliwości bólowe, torbiel galaretowata znika sama.  

Przyczyny powstawania ganglionów

Jest kilka teorii mówiących o tym, co przyczynia się do rozwoju torbieli galaretowatej, jednak dokładna przyczyna nie jest znana.  

• Za główne powody uznaje się przeciążenia lub niewielkie urazy stawów, które mogą powodować wyciek płynu stawowego poza torebkę stawową.  
• Zdaniem niektórych lekarzy torbiel galaretowata może powstawać także na skutek nieprawidłowości w budowie stawu, przez co płyn stawowy wycieka i gromadzi się w torbielach.
• U osób starszych powstawanie ganglionów może mieć związek z chorobami zwyrodnieniowymi stawów.  
• Również zapalenie ścięgien w okolicach stawu może sprzyjać powstawaniu torbieli.  
• Uważa się także, że do powstawania ganglionów przyczyniają się też predyspozycje genetyczne (faktem jest, że niektórzy pacjenci są bardziej podatni na ich rozwój). 

>> Bóle stawów - jakim chorobom towarzyszą? Dlaczego bolą stawy, co stosować na ból stawów?