Suchy i duszący kaszel jest objawem bardzo niespecyficznym, co oznacza, że może go powodować nawet kilkadziesiąt różnych chorób, niezwiązanych nawet z układem oddechowym. Duszący kaszel dotyczy często również dzieci i wtedy jest sygnałem o toczącej się infekcji – związanej z górnymi drogami oddechowymi lub np. krztuśca. Co robić z uczuciem duszenia w gardle i kaszlem? Jak sobie z nimi radzić?
Duszący kaszel. Co robić z uczuciem duszności w trakcie kaszlu
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Czym jest kaszel?
Kaszel wbrew pozorom nie jest niczym złym, o ile nie trwa długo, nie utrudnia codziennego funkcjonowania albo nie jest zwiastunem poważniejszych schorzeń. To mimowolny odruch organizmu, służący sprawnemu oczyszczeniu dróg oddechowych z zanieczyszczeń i namnażających się patogenów. Odruch kaszlu ma swój początek w gardle, tchawicy i oskrzelach, gdzie pobudzeniu ulegają receptory. Przenoszą one sygnał poprzez nerw błędny i dalej na nerw krtaniowy, do ośrodka kaszlu w rdzeniu kręgowym. Stamtąd impuls rozprowadzany jest do mięśni przepony, klatki piersiowej i brzucha, które kurcząc się, wymuszają gwałtowne otwarcie głośni i ruch powietrza. Kaszel może mieć różne przyczyny, z czego wynika jego odmienny charakter. Co więcej, kaszel niemal nigdy nie występuje jako samodzielny objaw – raczej razem z katarem, gorączką i złym samopoczuciem, zwiastując rozwijającą się infekcję.
Duszący kaszel – jak rozpoznać jego przyczyny?
Duszący kaszel jest zawsze kaszlem suchym powstającym mimowolnie, na zasadzie odruchu i jest on spowodowany podrażnieniem receptorów kaszlowych w oskrzelach. Duszący kaszel jest kaszlem nieproduktywnym. Oznacza to, że nie służy od odkrztuszaniu wydzieliny. Kaszlem produktywny jest kaszel mokry, z odksztuszaniem wydzieliny (flegmy).
Duszący kaszel można klasyfikować według czasu jego trwania.
- Kaszel trwający do 3 tygodni to kaszel ostry. Związany jest zazwyczaj z infekcją dróg oddechowych, ale może również pojawić się pod wpływem ciała obcego.
- Kaszel trwający do 8 tygodni przez lekarzy jest określany mianem podostrego. Zazwyczaj jest to pozostałość po przebytej infekcji i wiąże się z nadreaktywnością błony śluzowej układu oddechowego. Kaszel podostry towarzyszy krztuścowi, zakażeniom chlamydiami lub Mycoplasma pneumoniae.
- Przewlekły duszący kaszel trwa powyżej 8 tygodni. Może być spowodowany ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła, alergią, astmą albo refluksem żołądkowo-przełykowym. Przewlekły duszący kaszel wymaga szerokiej diagnostyki.
Gdy kaszel trwa powyżej 3 tygodni, wymagana jest konsultacja lekarska. Lekarz na podstawie zebranych objawów, wykonanych testów alergicznych, spirometrii, USG czy RTG płuc postawi diagnozę i przepisze odpowiednie leki.
Duszący kaszel u dzieci
Zespół spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła (postnasal drip syndrome - PDS) to według statystyk powód większości przypadków duszącego kaszlu u dzieci. Schorzenie ma charakter przewlekły. Spływająca wydzielina drażni zakończenia nerwowe, a te w konsekwencji wywołują kaszel. Odruch ten powstaje mimowolnie, bo organizm dziecka próbuje zwalczać ciało obce, za które mylnie identyfikuje spływającą wydzielinę. Schorzenie nie musi być powiązane z widocznym katarem, ale mimo to może dochodzić do spływania wydzieliny. W efekcie nie następuje odkrztuszanie flegmy, a właśnie suchy duszący kaszel.
>> Rozedma płuc – objawy i leczenie. Czy rozedma płuc jest śmiertelna?
Duszący kaszel w nocy
Duszący kaszel w nocy to najpewniej skutek zespołu ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, czyli PNDS (ang. post nasal drip syndrome). Przyczyną syndromu jest stan zapalny błony śluzowej nosa, który prowadzi do nadprodukcji wydzieliny w nosie. Stan zapalny może być wywołany przez alergię, refluks żołądka, czynniki drażniące (np. smog), przewlekle stosowane leki oraz skrzywienie przegrody nosowej.
>> Bezdech senny - czy jest niebezpieczny? Leczenie
Jak pomóc w suchym duszącym kaszlu w nocy?
By zaradzić ściekającej wydzielinie i nocnemu kaszlowi, niezbędna jest wnikliwa diagnostyka. Badanie przez laryngologa powinno być uzupełnione o endoskopię nosa i nosogardła, konsultację alergologa oraz pobranie wymazu z górnych dróg oddechowych. Gdy zaniechamy pełnej diagnostyki i nie podejmiemy leczenia, ryzykować będziemy rozwój przewlekłego zapalenia zatok. Leczenie objawowe suchego duszącego kaszlu jest skuteczne, ale nie rozwiązuje problemu. Może być dobrym sposobem na poprawę jakości życia do czasu wyeliminowania przyczyny duszącego, suchego kaszlu, czyli operacji skrzywionej przegrody, zmniejszenia przerośniętych małżowin nosowych, opanowania objawów refluksu i leczenia alergii.
Co zastosować na suchy, duszący kaszel?
W leczeniu mającym na celu opanowanie objawów sprawdzą się leki przeciwkaszlowe - można je stosować w napadowym, suchym kaszlu. Do leków przeciwkaszlowych należy kodeina i dekstrometorfan, które hamują środek oddechowy i ośrodek kaszlu w mózgu. Ze względu na przynależność do opioidów mogą powodować zaparcia.
Syrop na duszący kaszel
U dzieci w suchym, duszącym kaszlu pomocny może okazać się butamirat, który również hamuje odruch kaszlu, ale na poziomie rdzenia przedłużonego. Ma zdolność rozkurczania oskrzeli. W sprzedaży bez recepty można również spotkać syrop z lewodropropizyną, działającą przeciwkaszlowo, ale obarczoną nierzadko występującymi działaniami niepożądanymi, jak omdlenia czy senność.
Oprócz leków przeciwkaszlowych, blokujących całkowicie odruch kaszlu, można również zastosować środki łagodzące kaszel. W grupie tej znajdziemy surowce roślinne, np. syropy: prawoślazowy, tymiankowy czy z dziewanny, ale również wyroby medyczne o działaniu powlekającym. Są one dobrą alternatywą dla osób, u których stosowanie silniejszych środków jest przeciwwskazane, czyli osób w starszym wieku, kobiet w ciąży oraz małych dzieci. Środki łagodzące kaszel nawilżają podrażnioną błonę śluzową gardła, uzupełniają frakcję polisacharydową śluzu, delikatnie upłynniają wydzielinę i wspierają proces samooczyszczania.
>> Suchość w ustach - dyskomfort czy problem?
Leki na duszący kaszel
W zwalczaniu duszącego kaszlu mogą również pomóc ziołowe tabletki do ssania z porostem islandzkim (Lichen islandicus), spraye do gardła z witaminami A i E, wspomniane już syropy z surowców śluzowych (np. prawoślazowy, z babki lancetowatej), płukanki (np. sól emska), napary, inhalacje (parowe i solankowe). Pomimo różnych mechanizmów efekt działania jest ten sam – nawilżenie śluzówki gardła i zapobieganie podrażnieniom. W przypadku kaszlu wywołanego refluksem żołądkowo-przełykowym niezbędne jest leczenie przyczynowe inhibitorami pompy protonowej (IPP), środkami zobojętniającymi lub antagonistami receptora H2 (ranitydyna, famotydyna). Duszący kaszel może pojawić się również u osób nadmiernie eksploatujących struny głosowe. W takich przypadkach rozsądnym działaniem jest oszczędzanie głosu i stosowanie środków objawowych. W zwalczaniu kaszlu związanego ze ściekaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła zaleca się dokładne oczyszczanie nosa izotonicznym roztworem soli fizjologicznej lub zastosowanie kropli udrażniających nos. U pracowników narażonych zawodowo na zanieczyszczenie powietrza punktem wyjścia powinno być stosowanie, w ramach profilaktyki, odpowiedniej odzieży ochronnej oraz regularne badanie stanu zdrowia.
>> Czkawka pojawia się już u płodu. Jakie ma przyczyny, jak się jej pozbyć?
