Biały nalot na języku – co może oznaczać i jak się go pozbyć?

Czym jest biały język?

Zdrowy język jest różowy lub różowo-czerwony, lekko wilgotny z szorstką powierzchnią i gładkimi brzegami. O białym nalocie na języku czy potocznie „białym języku” mówimy, gdy jest on pokryty charakterystyczną grubą białą warstwą. Może ona pokrywać całą powierzchnię języka, jego tylną część lub pojawiać się w postaci plam. Zdarza się, że nalotowi towarzyszy dodatkowo zaczerwienienie.

Czasami oprócz białego nalotu pojawia się objaw zwany owłosionym językiem. To brodawki zawierające kubki smakowe wystające ponad białą warstwę nalotu.

Zwykle taki biały nalot na języku ustępuje w przeciągu dwóch tygodni. Jeżeli jednak trwa dłużej lub towarzyszą mu ból, problemy z mówieniem i jedzeniem, należy udać się do lekarza. Wówczas nalot na języku może być objawem rozwijającej się choroby.

Biały nalot na języku – przyczyna

Najczęściej biały nalot na języku jest spowodowany przez zaniedbanie higieny. Bakterie, zanieczyszczenia (np. pozostałości jedzenia) czy martwe komórki zostają poniekąd uwięzione pomiędzy brodawkami języka a jego powierzchnią. Następnie brodawki powiększają się, niekiedy towarzyszy temu stan zapalny. Wówczas uwidaczniają się białe plamy, które tworzą nalot na języku. Warto obserwować, czy nalot nie przechodzi na podniebienie i gardło. Może to wówczas świadczyć o rozwoju grzybicy jamy ustnej, a konkretnie kandydozy.

Nagromadzenie się bakterii, resztek pokarmu, płytki nazębnej itp. są także przyczyną nieświeżego oddechu i nieprzyjemnego smaku w ustach, które towarzyszą białemu nalotowi na języku.

O czym świadczy biały nalot na języku?

Bywa i tak, że biały nalot na języku świadczy o pojawieniu się jakiegoś schorzenia w organizmie. Spośród chorób, których objawem jest biały język, można wyróżnić:

• Leukoplakię, czyli stan spowodowany przerostem komórek wyściełających jamę ustną. Łączą się one z keratyną, tworząc białą plamę na języku. Leukoplakia pojawia się też w wyniku podrażnienia ust i języka podczas picia alkoholu lub palenia tytoniu. Na ogół nie jest niebezpieczna, choć w niektórych przypadkach nawet po latach może przekształcić się w raka jamy ustnej.
• Liszaj płaski jamy ustnej, będący przewlekłym stanem zapalnym. Wynika z zaburzonej pracy układu odpornościowego.
• Pleśniawki jamy ustnej, które są wywoływane przez drożdżaki Candida.
• Kiłę, czyli infekcję bakteryjną przenoszoną drogą płciową, której jednym z objawów jest biały nalot na języku.
• Dur brzuszny, kiedy czubek języka i brzegi są czerwone, a w pozostałych częściach białe.
• Szkarlatynę, której charakterystycznym objawem jest malinowy język, jednak poprzedzony wystąpieniem białego nalotu.
• Anginę.
• Refluks żołądka.
• Choroby immunosupresyjne, np. AIDS.

Warto wspomnieć o tzw. języku geograficznym. Nie jest to poważne schorzenie, pojawia się, gdy odrasta zewnętrzna warstwa języka. Gdy górna warstwa skóry na języku zbyt szybko się złuszcza, pozostawia czerwone obszary podatne na zakażenia. W tym samym czasie inne części naskórka języka pozostają na swoim miejscu, zmieniając barwę na białą.

Biały nalot na języku a zapalenie języka

Biały nalot na trzonie lub tylnej części języka z towarzyszącym bólem jamy ustnej i gardła podczas mówienia i przełykania, a także uczucie pieczenia i zalegającej wydzieliny mogą świadczyć o zapaleniu języka.

Biały nalot na języku – angina

Biały nalot na języku i ból gardła mogą być objawem pojawienia się anginy. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz odpowiednio dużym nawodnieniu organizmu. Niekiedy wymaga antybiotykoterapii z przyjmowaniem probiotyku, aby zapobiec grzybicy.

Refluks żołądka a biały nalot na języku

Nie tylko brak higieny i stany zapalne doprowadzają do pojawienia się białego języka. Może być on również objawem refluksu żołądka lub choroby wrzodowej. Wówczas częstym objawem jest także nieprzyjemny zapach z ust. Nie są to charakterystyczne symptomy tych schorzeń, ale mogą pomóc w diagnostyce.

Czynniki ryzyka białego nalotu na języku

Istnieje szereg czynników, które sprzyjają pojawieniu się białego języka. Oprócz wspomnianych wcześniej pleśniawek itp. czynniki te obejmują:

• cukrzycę,
• wiek – zarówno małe dzieci, jak i osoby starsze są bardziej narażone na wystąpienie białego nalotu na języku,
• przyjmowanie antybiotyków – jednym z działań niepożądanych jest rozwój drożdżaków w jamie ustnej,
• stosowanie sterydów wziewnych, które mogą przyczynić się do powstawania grzybicy jamy ustnej,
• dietę ubogą w warzywa i owoce, m.in. niedobór witaminy B₁₂,
• gorączkę i osłabienie układu odpornościowego,
• noszenie protez w jamie ustnej – zwiększone ryzyko pojawienia się mikrouszkodzeń języka,
• złą higienę jamy ustnej,
• próchnicę zębów,
• oddychanie przez usta,
• odwodnienie,
• suchość jamy ustnej,
• palenie tytoniu,
• picie alkoholu,
• niedoczynność tarczycy i związany z nią osłabiony metabolizm.

Czy kolczyki w języku powodują biały język?

Pojawienie się białego języka po przekłuciu języka jest normalnym zjawiskiem, o ile nie towarzyszą temu inne niepokojące objawy. Nalot na języku jest w tym przypadku wynikiem naturalnego gojenia się rany po przekłuciu. Może być też objawem namnażania drobnoustrojów, stąd zalecenie, by przepłukiwać jamę ustną płynami o działaniu przeciwgrzybiczym, dostępnymi w aptekach.

Biały nalot na języku – jak się go pozbyć

Jeśli biały nalot na języku nie ustąpi samoistnie po kilku tygodniach, należy skontaktować się z lekarzem i wprowadzić odpowiednie leczenie. Jeżeli biały język jest spowodowany pleśniawkami, zaleca się stosowanie leków przeciwgrzybiczych. W przypadku zakażenia bakteryjnego lekarz powinien wprowadzić odpowiednie leczenie antybiotykiem lub chemioterapeutykiem. Każda terapia musi być dobrana pod względem czynnika, którego objawem jest biały nalot na języku.

Biały nalot na języku – leczenie domowym sposobem

Jeśli biały nalot na języku nie jest spowodowany poważniejszym schorzeniem, a chce się go pozbyć ze względów estetycznych, można wykorzystać domowe sposoby. Przede wszystkim należy:

• pić dużo wody,
• używać miękkiej szczoteczki do zębów i łagodnej pasty lub płynu do płukania jamy ustnej zawierających fluor (uwaga, preparaty z chlorheksydyną i wodą utlenioną mogą same być przyczyną białego nalotu),
• używać słomki podczas picia zimnych napojów,
• unikać spożywania alkoholu i palenia tytoniu,
• unikać spożywania ostrych i kwaśnych pokarmów.

Biały nalot na języku – leczenie ziołami

W usuwaniu białego nalotu na języku sprawdza się czosnek. Gryzienie czosnku skutecznie zwalcza osad i zapobiega jego ponownemu pojawieniu się. Pomocne jest także smarowanie języka pastą z kurkumy. Oprócz tego warto wykorzystać dobroczynne działanie olejków, zwłaszcza olejku z oregano.

Biały nalot na języku u niemowlaka

Biały nalot na języku u dziecka, a zwłaszcza niemowlaka czy noworodka, może spędzać sen z oczu rodzicom. Zwykle jednak przyczyną powstania takiego osadu są resztki mleka. Jamę ustną dziecka można oczyścić za pomocą specjalistycznej szczoteczki. Nie należy również zapominać o regularnej dezynfekcji butelek i higienie piersi.

Do powstawania pleśniawek u niemowląt przyczynia się z kolei wkładanie rączek czy zabawek do buzi oraz stosowanie antybiotyków. Pleśniawki różnią się od nalotu z mleka tym, że widoczne są białe grudki powodujące ból przy jedzeniu i ssaniu. Konieczna jest wówczas konsultacja z lekarzem.

U starszych dzieci, które czynności higieniczne wykonują samodzielnie, należy zwrócić uwagę, czy prawidłowo myją zęby. W ich przypadku, tak jak u dorosłych, nalot może być wynikiem zalegania resztek pokarmowych. Jeżeli nalot ma jednak gęstą konsystencję, a dziecko odczuwa ból i niechęć do jedzenia, należy skontaktować się ze specjalistą. Takie objawy mogą wskazywać na grzybicę.

Biały nalot na języku w ciąży

U kobiet w ciąży również może pojawić się nalot na języku. Zmiany w obrębie jamy ustnej mogą być spowodowane znacznym wzrostem hormonów (HCG – gonadotropiny kosmówkowej, HPL – laktogenu łożyskowego, estrogenu i progesteronu). Warto pamiętać, że naturalny wzrost dziecka w łonie matki przyczynia się do przesunięcia niektórych narządów w górę. Dotyczy to między innymi żołądka. Często wiąże się to z jego uciskiem, a w konsekwencji dochodzi do cofania się treści pokarmowej, co może mieć wpływ na stan jamy ustnej. Nie należy też zapominać o zdarzających się w czasie ciąży wymiotach, które mogą doprowadzić do demineralizacji zębów i próchnicy (próchnica jest jednym z czynników wywołujących biały nalot na języku). Dlatego też tak ważne są wizyty kontrolne ciężarnych u dentysty.

Biały nalot na języku – profilaktyka

Aby nie dopuścić do pojawienia się białego nalotu na języku, należy przede wszystkim dbać o higienę jamy ustnej. Zaleca się, aby po każdym posiłku myć zęby lub płukać jamę ustną odpowiednim preparatem. Ponadto co pół roku należy udać się na wizytę kontrolną do dentysty. Dzięki temu zwiększa się szansa na szybkie wykrycie schorzenia, jeżeli biały nalot nie ustąpi samoistnie. Oczywiście nie należy zapominać o odpowiednio zbilansowanej diecie bogatej w owoce i warzywa.