Niedoczynność tarczycy jest bardzo częstym problemem klinicznym. Częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, a ryzyko zachorowania wzrasta z wiekiem, choć spotykana jest niedoczynność tarczycy też u dzieci. Choroba Hashimoto to jedna z najczęstszych form niedoczynności tarczycy, w przypadku której obserwuje się predyspozycje rodzinne do jej wystąpienia.
Niedoczynność tarczycy – najczęstsze przyczyny i metody rozpoznania
Niedoczynność tarczycy stanowi poważne zagrożenie szczególnie dla kobiet w ciąży. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie z chorym, badaniu przedmiotowym, objawach, a także wykonaniu badań krwi i USG.
Czytaj więcej: Choroby tarczycy - nadczynność i niedoczynność, przyczyny, objawy
Niedoczynność tarczycy – przyczyny
Niedoczynność tarczycy jest schorzeniem wynikającym z niedoboru hormonów. Do najczęstszych przyczyn zalicza się przede wszystkim chorobę Hashimoto, usunięcie tarczycy czy niedoczynność po leczeniu jodem promieniotwórczym. Choroba Hashimoto to bardzo powszechna przyczyna niedoczynności tarczycy, szczególnie u kobiet, nawet w młodym wieku. Inaczej określana jest jako przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy lub przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy. Choroba Hashimoto to choroba na tle autoimmunologicznym, polegająca na wytwarzaniu przez organizm swoistych przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy, a konkretnie przeciwko tyreoperoksydazie tarczycowej, czyli enzymowi niezbędnemu w produkcji hormonów tarczycy. Przeciwciała doprowadzają do powstania miejscowego stanu zapalnego, który w efekcie kończy się zniszczeniem tarczycy i zmniejszeniem produkcji hormonów. Drugą przyczyną powstawania choroby Hashimoto jest nieodpowiednie dobranie suplementacji hormonami tarczycy u chorych po zabiegu resekcji, czyli usunięciu tarczycy.
Tarczyca ulega zniszczeniu po jodowaniu tarczycy jako jednej z form terapeutycznych. Rzadsze sytuacje kliniczne to niedoczynność tarczycy wtórna do choroby przysadki mózgowej. Przysadka wydziela hormon tyreotropowy (TSH), pobudzający tarczycę do syntezy hormonów. Jeśli przysadka ulegnie uszkodzeniu, tarczyca nie dostaje bodźca do syntezy hormonów. Można się również spotkać z tzw. polekową niedoczynnością tarczycy, wywołaną np. przez amiodaron stosowany w zaburzeniach rytmu serca. Do szczególnie rzadkich przypadków niedoczynności tarczycy zalicza się np. podostre zapalenie tarczycy.
Czytaj więcej: Choroba Hashimoto - objawy, dieta, leczenie
Objawy niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy daje wiele objawów, które nie do końca są wykrywalne od samego początku. Mają różne nasilenie, w zależności od stopnia niedoboru hormonów tarczycy.
Główne objawy niedoczynności tarczycy to:
- przewlekłe zmęczenie,
- nadmierna senność,
- osłabienie,
- sucha skóra,
- nietolerancja zimna,
- zaburzenia koncentracji i pamięci,
- zaparcia,
- zaburzenia miesiączkowania,
- przyrost masy ciała,
- wzrost poziomu cholesterolu,
- anemia,
- obniżenie nastroju, depresja,
- obrzęki.
Czytaj więcej: Zaparcia - jak sobie z nimi radzić?
Szczególnie niebezpieczna jest niedoczynność tarczycy u kobiet w ciąży. Większość specjalistów prowadzących kobiety planujące ciążę czy już w ciąży zaleca przesiewowe badania wykluczające niedoczynność. Jest to bardzo istotne, ponieważ niedobór hormonów tarczycy we wczesnej ciąży istotnie przyczynia się do zaburzeń rozwojowych, w szczególności upośledzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego płodu.
Czytaj więcej: Diagnostyka anemii, interpretacja wyników badań
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy
Wyróżnia się subkliniczną niedoczynność tarczycy, jak i jawną niedoczynność. Subkliniczna niedoczynność tarczycy charakteryzuje się nieprawidłowym wynikiem badania TSH. Jednak nie przekracza on zazwyczaj wartości 10 mIL/l. Przy takich wartościach TSH poziom hormonów tarczycy jest zazwyczaj prawidłowy i badany nie prezentuje żadnych objawów. Takie wyniki wymagają badania kontrolnego i nie zawsze trzeba podawać leki. Tak naprawdę, póki poziom hormonów tarczycy jest prawidłowy, nie ma konieczności wdrażania leczenia. Suplementacja hormonów tarczycy konieczna jest natomiast nawet w subklinicznej niedoczynności tarczycy u kobiet w ciąży lub planujących ciążę, kiedy dąży się do osiągnięcia wartości TSH poniżej 2,5 mIL/l. W przypadku jawnej niedoczynności najczęściej dochodzi do wzrostu poziomu TSH i ewidentnego obniżenia poziomu hormonów tarczycy w ustroju. Wykonuje się dodatkowo badania przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie, które wskazują na chorobę Hashimoto. Dodatkowo w podstawowej diagnostyce niedoczynności tarczycy wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG), czyli nieinwazyjne badanie pozwalające na określenie wyglądu tarczycy i wykluczenie ewentualnych patologii w jej obrębie.
