Tabletka „dzień po” – kontrowersje wokół antykoncepcji awaryjnej

Tabletki „dzień po”, takie jak ellaOne czy Escapelle, stanowią źródło wielu emocjonujących dyskusji w Polsce. Kontrowersje najpierw budziła powszechna dostępność preparatów antykoncepcji awaryjnej, a teraz konieczność posiadania recepty na którąkolwiek tabletkę „dzień po”. Wprowadzone w 2017 roku zmiany znacznie ograniczyły Polkom dostęp do antykoncepcji awaryjnej.

Czytaj również: Tabletki wczesnoporonne a tabletka „dzień po” − dostępność, rodzaje i działanie

Czy tabletka „dzień po” jest dostępna bez recepty?

W polskich aptekach od kwietnia 2015 roku każda osoba powyżej 15. roku życia mogła kupić tabletkę ellaOne bez recepty (Escapelle zawsze była na receptę). Stało się to możliwe dzięki postanowieniom podjętym w 2014 roku przez Komisję Europejską, która uznała, że tabletki „dzień po” mogą być stosowane bezpiecznie i skutecznie bez potrzeby uzyskania recepty.

Ówczesny minister zdrowia Konstanty Radziwiłł 23 lutego 2017 roku stwierdził, że antykoncepcja awaryjna powinna być tak samo traktowana jak inne hormonalne środki antykoncepcyjne i sprzedawana na receptę. Następnie 25 maja 2017 roku przegłosowany został rządowy projekt ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, na podstawie której zakup tabletki po stosunku będzie wymagał posiadania recepty. Zmiany te obowiązują od 23 lipca 2017 roku.

Jak zapobiec ciąży po stosunku – działalność organizacji Women on Web i Lekarze Kobietom

Women on Web to organizacja skierowana do kobiet w Europie, które potrzebują zastosować antykoncepcję awaryjną. Organizacja wydaje gotową do wydrukowania receptę elektroniczną, która wystawiona została przez lekarza europejskiego. Wcześniej jednak konieczne jest odpowiedzenie na kilka pytań z formularza. Mieszkanki Polski nie mogą skorzystać z tego rozwiązania, ponieważ apteki w naszym kraju nie realizują na ten moment elektronicznych recept. Przyjmowane są wyłącznie oryginalne recepty na papierze, posiadające podpis od lekarza. Realizacja e-recepty możliwa to będzie dopiero po uruchomieniu Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych, co wkrótce nastąpi.

W celu zaoferowania pomocy Polkom w nabyciu tabletki „dzień po” powstała inicjatywa Lekarze Kobietom, utworzona przez lekarzy, którzy nie stwarzają problemu w wypisaniu recepty na antykoncepcję po stosunku, a w większości przypadków oferują ją nawet za darmo. Na stronie internetowej www.lekarzekobietom.pl, znajduje się lista lekarzy oferujących wsparcie w krótkim czasie. Lista liczy ponad 100 pozycji. Lekarze Kobietom nie zapewnia recept online. Inicjatywa ta stanowi również przestrzeń do wymiany informacji na temat edukacji seksualnej.

Czy antykoncepcja awaryjna oznacza tabletki poronne?

Badania dotyczące stosowania pigułek „dzień po” wskazują, że antykoncepcja awaryjna nie naraża na żadne ryzyko istniejącej ciąży ani rozwijającego się zarodka. W wypadku, gdy dojdzie do zapłodnienia, chroni zarodek, zmniejszając kurczliwość macicy. Pogląd taki głosi także Światowa Organizacja Zdrowia, zdaniem której pigułka „dzień po” służy tylko zapobieganiu ciąży, nie ingerując negatywnie w przypadku, gdy już do niej doszło. Celem usunięcia niechcianej ciąży stosuje się tabletkę poronną, która w Polsce jest nielegalna.

Kontrowersje wokół tabletki po stosunku pojawiają się także w kontekście określania początku ciąży. Z medycznego punktu widzenia o ciąży mówi się po implantacji, czyli zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej w endometrium. Błędne jest definiowanie ciąży jako momentu wniknięcia plemnika do komórki jajowej, co zachodzi w jajowodach.

Jak ograniczony dostęp do antykoncepcji awaryjnej wpływa na zachowania seksualne?

Przeciwnicy tabletki po stosunku twierdzą, że powszechna jej dostępność sprzyja nieodpowiedzialnym zachowaniom. Twierdzą, że ułatwienie dostępu do środków antykoncepcji awaryjnej mogłoby zachęcić do ryzykownych zachowań seksualnych, które zwiększyłyby ryzyko zajścia w niepożądaną ciążę.

Zwolennicy antykoncepcji awaryjnej twierdzą, że wprowadzenie recept w żaden sposób nie podnosi bezpieczeństwa, a jedynie wydłuża postępowanie w przypadku zaistnienia konieczności z jej skorzystania oraz zwiększa związane z tym koszty.

>> W jakich sytuacjach ma zastosowanie tabletka po stosunku? Działanie pigułek „dzień po”

Klauzula sumienia a nabycie tabletki „dzień po”

Lekarz nie ma obowiązku przepisać środków tzw. antykoncepcji po zgłaszającej się do niego pacjentce. W uzasadnionych przypadkach może powołać się na klauzulę sumienia i na tej podstawie odmówić wypisania recepty.

Klauzulę sumienia rozumie się jako prawo do precyzowania osobistych ocen etycznych, decydowania, czy konkretne działanie medyczne jest bezkonfliktowe wobec wartości moralnych i postępowania w zgodzie z nimi. Jednak lekarz odmawiający przepisania antykoncepcji musi wskazać możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza czy w innym miejscu

Antykoncepcja awaryjna a kościół

Antykoncepcja awaryjna a kościół to źródło największych sporów w tym temacie. Klub Lekarzy Katolików przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Warszawie i Polski Episkopat zaapelowali nawet o wycofanie pigułki z obrotu, tłumacząc jej zażywanie, jako popełnianie grzechu ciężkiego.

Sprawdź także: Jakie mogą być skutki uboczne tabletki po stosunku, czyli antykoncepcji awaryjnej?