Na czym polega antykoncepcja hormonalna?

Odpowiednio dobrane dawki syntetycznych hormonów płciowych nie pozostają obojętne na organizm kobiety, dlatego też niezbędna jest świadomość mechanizmów ich działania, a także ewentualnych skutków ubocznych.

Czytaj również: Antykoncepcja awaryjna – jak działa "pigułka po"?

Skład hormonalnych środków antykoncepcyjnych

Działanie antykoncepcji hormonalnej opiera się  na dwóch składnikach hormonalnych: progestagenach i estrogenach. Na rynku dostępne są preparaty dwuskładnikowe, które w swoim składzie zawierają estrogeny i gestageny. Należą do nich  m.in. tabletki antykoncepcyjne. Inne preparaty jednoskładnikowe zawierają wyłącznie gestageny. Zaliczają się do nich zastrzyki, plastry oraz implanty antykoncepcyjne, a także pigułka „dzień po”. Substancje te − choć wytworzone syntetycznie w laboratorium − działają podobnie jak naturalne kobiece hormony płciowe.

Składnik progestagenny na zasadzie sprzężenia ujemnego zwrotnego hamuje w organizmie kobiety wydzielanie przez układ podwzgórzowo-przysadkowy gonadotropin (FSH i LH), co m.in. hamuje jajeczkowanie.

>> Cztery najczęstsze błędy popełniane przy stosowaniu antykoncepcji

>> Naturalne planowanie rodziny – czy kalendarzyk i obserwacje skutecznie zapobiegają ciąży?

Mechanizmy działania antykoncepcji hormonalnej

Wspomniane powyżej zatrzymanie owulacji przez sztuczne hormony polega na oszukaniu organizmu, który przechodzi w skład uśpienia i nie uwalnia komórki jajowej. Pomimo obecności plemników w drogach rodnych kobiety, nie może dojść do zapłodnienia.

Kolejnym procesem w antykoncepcji hormonalnej jest zagęszczenie śluzu szyjki macicy, który zmniejsza jej przepuszczalność dla plemników. Dochodzi również do spadku kurczliwości samych jajowodów, przez co transport komórki jajowej do jamy macicy jest znacznie spowolniony.

Sztuczne hormony wpływają także na błonę śluzową macicy, zmieniając jej budowę tak, że implantacja, czyli zagnieżdżenie się zarodka staje się niemożliwe. Dla kobiet dodatkowym plusem jest również stabilizacyjny wpływ syntetycznych hormonów na błonę śluzową macicy, dzięki czemu nie występuje krwawienie miesięczne.

Sprawdź także: Sterylizacja chirurgiczna u kobiet i mężczyzn − na czym polega?

Jak antykoncepcja hormonalna dostaje się do organizmu?

W porozumieniu z ginekologiem kobiety mogą wybrać konkretny rodzaj hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Różnią się one składem oraz sposobem dostarczania składników hormonalnych do organizmu przez:

• pokarmowy (tabletki antykoncepcyjne),
• skórę (plastry antykoncepcyjne),
• naczynia krwionośne (zastrzyki hormonalne, implanty),
• błonę śluzową pochwy (krążek dopochwowy),
• błonę śluzową macicy (spirala domaciczna).

Skuteczność antykoncepcji hormonalnej

Skuteczność antykoncepcji hormonalnej szacuje się na ponad 99 proc. Wysoce przewyższa ona działanie prezerwatyw czy środków plemnikobójczych. Ryzyko zajścia w ciążę pomimo stosowania antykoncepcji ocenia się na podstawie tzw. wskaźnika Pearla. Im jego wartość jest niższa, tym mniejsze jest ryzyko zajścia w ciążę. Dla prezerwatywy wynosi ona 3,0, dla tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych − 0,001. W praktyce oznacza to, że w ciągu roku wśród 100 tys. kobiet stosujących tę metodę tylko jedna zaszła w ciążę.

Wysoce skuteczne działanie antykoncepcji hormonalnej obniża nieregularne zażywanie tabletek antykoncepcyjnych, wymioty lub biegunka wywołane na przykład zatruciem pokarmowym (uniemożliwiające całościowe przyswojenie dawki hormonów do organizmu) oraz nadmierne spożywanie alkoholu.