Pluskwa domowa towarzyszy ludzkości od wieków – jesteśmy jej głównym żywicielem. Żeruje nocą, dlatego chętnie gnieździ się w okolicach naszych łóżek i kanap. Pluskwy nie przenoszą chorób, ale ich ugryzienia bardzo swędzą i często bolą, a same owady intensywnie się mnożą i niełatwo je wytępić.
Pluskwa – jak wygląda? Skąd się biorą pluskwy w łóżku?
Pluskwa domowa – co to za pasożyt?
Pluskwa domowa (Cimex lectularius) towarzyszy ludzkości od wieków. Współcześnie gnieździ się przede wszystkim w naszych domach – najczęściej w meblach tapicerowanych, w tym niestety w łóżkach, ale też pod tapetą, boazerią czy w listwach przypodłogowych. Gniazda pluskiew odkrywane są również w hotelach, kinach, teatrach czy środkach transportu, czyli wszędzie tam, gdzie znajdują się tapicerowane meble i przewija się dużo osób. Kilkadziesiąt lat temu w krajach rozwiniętych udało się niemal całkowicie wytępić populację pluskwy domowej, ale w związku z powszechnym zakazem stosowania skutecznego przeciw pluskwom środka DDT szkodnik powrócił. Owady te co prawda nie przenoszą żadnych chorób, ale dotkliwie gryzą, intensywnie namnażają się i niełatwo je wytępić.
Jak wygląda pluskwa?
Pluskwa domowa to niewielki owad należący do podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych i rodziny pluskwowatych. Gdy zadomowi się w materacu, łatwo to odkryć – ugryzienia pluskwy są dość charakterystyczne, a wygląd owadów wędrujących po pościeli nie pozostawia wątpliwości. Jak więc rozpoznać pluskwę?
Wielkość | ok. 4-6 mm długości i 3 mm szerokości, pluskwa nieco rośnie po opiciu się krwią |
Kolor | od jasnobrązowego do czerwonobrunatnego (po spożyciu krwi) |
Kształt i budowa | kształt owalny, silnie spłaszczone ciało pokryte delikatnymi włoskami, trzy pary odnóży wyposażonych w haczyki, narządy gębowe typu kłująco-ssącego, na głowie czułki wykrywające zapach i ciepło ofiary |
Odchody | małe kropki i plamki o ciemnej, prawie czarnej barwie (z powodu przetrawionej krwi) pozostawiane w miejscach gromadzenia się pluskiew |
Jaja, larwy i wylinki | samica składa 1-5 jaj dziennie (mają długość ok 1 mm, kształt owalny, kolor perłowobiały, zazwyczaj składane są w skupiskach w miejscu bytowania pluskiew); dojrzały osobnik w temperaturze pokojowej rozwija się około 1-2 miesiące (początkowo mierzy ok 1,5 mm i kilkakrotnie linieje - wylinka przypomina pluskwę, ale jest pusta w środku i unosi się w powietrze nawet przy niewielkim podmuchu) |
Gdzie można znaleźć pluskwy? | owady ukrywają się w ciągu dnia w materacach, łóżkach, meblach tapicerowanych, dywanach, zasłonach, szczelinach ścian, pod obrazami i tapetami, w żaluzjach, boazerii, w listwach przypodłogowych itp., wychodzą nocą. |
Czym się żywią i jak często jedzą? | żywi się krwią (ludzką, w ostateczności innych ssaków), zazwyczaj żeruje raz na kilka dni, ale w przypadku braku żywiciela może przeżyć kilka miesięcy bez pokarmu |
Zapach | w sytuacji zagrożenia owady wydzielają oleisty płyn o intensywnym zapachu – słodkawym, przypominającym kolendrę lub zgniłe maliny |
Skąd się biorą pluskwy w naszych domach?
Wbrew powszechnej opinii pluskwy zagnieżdżają się nie tylko w zaniedbanych, brudnych pomieszczeniach, ale po prostu wszędzie tam, gdzie zostały przyniesione. Najczęściej trafiają do naszych domów i łóżek:
- przeniesione przez nas na ubraniu – pluskwy mogą wczepić się w spodnie czy torebkę wszędzie, gdzie spędzamy kilka chwil, czyli np. w kinie, teatrze, pociągu czy autobusie;
- przyniesione w używanych meblach – pasożyty mogą przez długi czas przetrwać w szczelinach i zakamarkach łóżek, wersalek, tapczanów, tapicerowanych krzeseł i innych mebli, dlatego bardzo ryzykowne jest pozyskiwanie wyposażenia domu na targach staroci, wystawkach ulicznych czy poprzez ogłoszenia na lokalnych grupach. Każdy mebel przed zabraniem do domu należy dokładnie sprawdzić pod kątem obecności gniazda, jaj i żywych owadów;
- przeniesione na używanej odzieży – ubrania, buty i akcesoria kupowane w sklepach z używaną odzieżą, ale też od prywatnych osób przez portale ogłoszeniowe mogą zawierać „pasażerów na gapę”. Wszystkie używane tekstylia trafiające do naszego domu powinny zostać przez nas dokładnie obejrzane, a jeśli to możliwe, również wyprane w wysokiej temperaturze i zdezynfekowane;
- przetransportowane w bagażu – pluskwy mogą łatwo ukryć się w walizkach, plecakach czy torbach podróżnych, do których trafiają z zapluskwionych pokojów hotelowych lub środków transportu publicznego. Czasami wystarczy postawić torbę na siedzeniu w pociągu, by pasożyt się przyczepił i utrzymał w zakamarkach materiału aż do powrotu do domu;
- przez sąsiedztwo z zapluskwionymi lokalami – pluskwy nie mają skrzydeł, ale mogą przemieszczać się pomiędzy mieszkaniami w blokach np. przez wspólne kanały wentylacyjne, szczeliny w ścianach czy podłogach;
- ze zwierzętami – chociaż pluskwy zwykle wolą ludzi jako swoich żywicieli, mogą być przenoszone przez zwierzęta domowe, które miały kontakt z zapluskwionymi miejscami;
- przy przeprowadzkach i remontach – wystawianie zapluskwionych mebli i sprzętów na korytarz może sprzyjać rozprzestrzenianiu się owadów.
Dlaczego pluskwy są w łóżku?
Pluskwa trzyma się blisko człowieka, a zwłaszcza człowieka śpiącego, gdyż na żer wyrusza nocą. Dlatego najczęstszą lokalizacją gniazd są nasze łóżka i ich najbliższe okolice – szwy w materacach, stelaże i spojenia wersalek i tapczanów, listwy przypodłogowe w pobliżu łóżka, szafki nocne, zasłony, lampki czy dywany. Miejsca ugryzień pluskiew najczęściej odkrywamy dopiero rano.
Jak wygląda ugryzienie pluskwy?
Samo ugryzienie nie wybudza nas ze snu, gdyż jest bezbolesne – ślina owadów zawiera enzymy znieczulające i antykoagulanty, dzięki którym pluskwa może karmić się krwią swojego żywiciela przez dłuższy czas, nie wywołując natychmiastowej reakcji bólowej. Ślady żerowania pluskiew najczęściej odkrywamy w miejscach, które odsłaniamy podczas snu, czyli np. na rękach, nogach (np. na stopach i kostkach), ramionach i karku, w okolicy szyi, uszu i twarzy. Ugryzienia wyglądają początkowo jak małe, czerwone, swędzące punkty na skórze o średnicy ok 5 mm, a potem przekształcają się w płaskie bąble o średnicy do kilku centymetrów. Charakterystyczną cechą ugryzień pluskwy jest ich liniowy lub skupiskowy układ – pluskwy często kłują kilkukrotnie wzdłuż jednej linii, gdy przemieszczają się po skórze. Osoby z nadwrażliwością mogą doświadczać bardziej intensywnych reakcji alergicznych, takich jak silny świąd, obrzęk, a nawet bolesne pęcherze, natomiast osoby regularnie wystawiane na działanie pluskiew mogą z czasem stać się mniej wrażliwe na ugryzienia. Reakcje skórne zawsze są sprawą indywidualną, w większości przypadków ugryzienia są jednak dotkliwe, bardzo mocno swędzące, a często też bolesne.
>> Ugryzienie pluskwy - jak je leczyć?
Domowe sposoby na pluskwy
Zwalczanie pluskiew domowymi sposobami jest trudne i w większości przypadków niewystarczające, ale istnieje kilka metod, które mogą pomóc w ograniczeniu ich populacji lub zapobieganiu ich rozprzestrzeniania się. Czego nie lubią pluskwy?
- Wysoka temperatura – wskazane jest regularne pranie w wysokiej temperaturze (min. 60°C) pościeli, ubrań, zasłon i innych tkanin. Do czyszczenia materaców, mebli tapicerowanych, dywanów oraz trudno dostępnych miejsc (takich jak np. szczeliny w listwach przypodłogowych) przydaje się domowa parownica.
- Uszczelnianie dziur i szczelin – w odcięciu pluskwom drogi z poukrywanych w domu gniazd pomocne bywa solidne łatanie dziur i szczelin w ścianach, podłogach, wokół gniazdek elektrycznych, wzdłuż listew przypodłogowych itp.
- Odkurzanie – regularne i dokładne odkurzanie materaca i okolic łóżka może pomóc w usunięciu dorosłych pluskiew oraz ich jaj. Po odkurzaniu należy natychmiast opróżnić odkurzacz, oczywiście poza domem.
- Pokrowce na materace – stosowanie specjalnych pokrowców przeciw pluskwom i roztoczom utrudnia pasożytom dostęp do materaca czy poduszki, a według producentów pozwala również na uwięzienie pluskiew i roztoczy wewnątrz bez możliwości wydostania się.
- Naturalne repelenty – do odstraszenia pluskiew można wypróbować np. mieszankę wody z kilkoma kroplami olejku z drzewa herbacianego lub lawendowego (spryskuje się nią miejsca, gdzie mogą przebywać pluskwy).
- Ziemia okrzemkowa (diatomit naturalny) – to mikroskopijne płytki o ostrych krawędziach, które przyczepiają się do ciał pluskiew oraz wiążą cząsteczki wody, prowadząc do odwodnienia i śmierci owadów. Proszkiem można posypać okolice łóżka, ale nie należy wdychać pyłu. Ziemia okrzemkowa przez długi czas nie traci właściwości i można uzupełniać jej ubytki, nie działa jednak od razu – proces niszczenia powłoki pluskwy i jej odwodnienia może trwać nawet kilka tygodni.
Pluskwa – profesjonalne metody tępienia
Gdy metody domowe zawiodą (lub gdy domownicy gryzieni są tak dotkliwie, że problemu trzeba pozbyć się jak najszybciej), ratunkiem są firmy zajmujące się odpluskwianiem. Pomieszczenie, do którego mają wejść specjaliści z branży DDD (deratyzacja, dezynsekcja, dezynfekcja), musi zostać odpowiednio przygotowanie. Trzeba:
- odsunąć meble od ścian przynajmniej na 30 cm
- zdjąć ze ścian obrazy, lustra, zdjęcia i inne przylegające przedmioty
- zdemontować listwy przypodłogowe
- zabezpieczyć wszystkie produkty spożywcze i artykuły higieniczne
Głównymi metodami odpluskwiania stosowanymi przez profesjonalistów są:
- wymrażanie za pomocą generatora suchego lodu o temperaturze -78˚C (metoda skuteczna w usuwaniu dorosłych owadów, larw oraz jaj)
- zamgławianie ULV, czyli substancją biobójczą zawieszoną w wodzie (metoda wiąże się z zawilgoceniem pomieszczeń)
- działanie wysoką temperaturą przy pomocy profesjonalnych parownic wytwarzających parę o temperaturze do 180˚C (można stosować mieszaninę pary wodnej i alkoholowego preparatu dezynfekującego)
- opryskiwanie silnymi środkami owadobójczymi; stosuje się środki kontaktowo-pokarmowe, działające na pasożyty od wewnątrz i od zewnątrz. Po oprysku wszystkie powierzchnie pokryte preparatem należy dokładnie umyć.
Wszystkie powyższe metody zazwyczaj wymagają kilkukrotnego powtórzenia. Seria trzech zabiegów metodą termiczną lub ULV kosztuje zazwyczaj kilkaset złotych (ceny uzależnione są od metrażu lokalu). Profesjonalne metody zazwyczaj okazują się w pełni skuteczne.
>> Preparaty przeciw owadom, aerozole, opaski, plastry i żele
