Co pyli w marcu? Rośliny, które mogą wywołać alergię

Wiosną zaczyna się trudny czas dla osób uczulonych na pyłki drzew i traw.Kontakt mikroskopijnych alergenów z drogami oddechowymi wywołuje natychmiastową reakcję: przeciwciała we krwi doprowadzają do wylewu z komórek tucznych histaminy, czyli mediatora odczynu alergicznego odpowiadającego za podrażnienie błony śluzowej nosa, oskrzeli i płuc.

Najczęstsze objawy alergii wziewnej na pyłki to:

• katar sienny, inaczej alergiczny nieżyt nosa, który jest następstwem stanu zapalnego błony śluzowej nosa wywołanego przez histaminę. Rozszerzone pod jej wpływem naczynia zaczynają „przeciekać”, a pacjent odczuwa to jako wodnisty katar i obrzęk nosa, często też kichanie.
• obrzęk wewnętrznych stron powiek, zaczerwienie, łzawienie, uczucie piasku pod powiekami w wyniku oddziaływania histaminy na błonę śluzową oczu.
• alergiczne przewlekłe zapalenie zatok, mogące trwać nawet kilka miesięcy (jeśli pacjent jest uczulony na rośliny pylące od lutego do września). Objawia się przewlekłym katarem, bólem gardła, kaszlem, bólem głowy i zatok, bardzo często mylnie diagnozowane jest jako przeziębienie.  
• astma oskrzelowa, czyli przewlekłe zapalenie dróg oddechowych na tle alergicznym objawiające się jako duszności, napadowy kaszel, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej. U pacjentów stwierdza się nadreaktywność i obturację oskrzeli, które często ustępują albo spontanicznie, albo pod wpływem leczenia. Astma częściej rozwija się u młodych ludzi, ale może rozwinąć się także u alergików w podeszłym wieku.

Brzoza  

Drzewa i krzewy z rodzaju brzóz (Betula), często o charakterystycznej białej korze (brzoza brodawkowata, Betula pendula), rozpoczynają pylenie na przełomie zimy i wiosny – w większości regionów Polski już pod koniec marca (intensywność pylenia w poszczególnych latach może rozkładać się inaczej). Brzozy wytwarzają kwiatostany w formie podłużnych pęków, które wiosną jeszcze wydłużają się i ciemnieją. Uwalniane są z nich ogromne ilości pyłków – na jeden kwiatostan może ich przypadać nawet 5 milionów. Głównym komponentem pyłku brzozy jest białko Bet v1, mogące powodować reakcjekrzyżowez alergenami wziewnymi o podobnej budowie oraz alergenami pokarmowymi. Pyłki brzozy to jeden z najpowszechniejszych w Polsce alergenów wziewnych, a przy tym bardzo uciążliwy.

Alergia na pyłki brzozy – objawy

U większości pacjentów uczulonych na brzozę alergenem jest właśnie białko Bet v1, rzadziej są to komponenty Bet v2, v4 czy v6. Objawy uczulenia na pyłki brzozy to:

• wodnisty katar sienny,
• łzawienie,
• swędzenie i przekrwienie oczu,
• kichanie.

U niektórych alergików typowym objawom mogą towarzyszyć też:

• obrzęki,
• męczący kaszel
• i duszności,
• a w konsekwencji astma oskrzelowa.

Co jeszcze grozi w marcu alergikom?

Topola

Drzewa z tego rodzaju (Populus), obejmującego 35 gatunków, zaczynają pylić w połowie marca, jeszcze przed rozwinięciem liści. Stężenie pyłków jest jednak wówczas jeszcze stosunkowo niskie lub umiarkowane, większą intensywność pylenia notuje się w kwietniu. Topole występują w całej Polsce, w miastach często sadzi się je w parkach i wzdłuż ulic, ponieważ rosną bardzo szybko, są strzeliste i efektowne. Naturalnie występują u nas zaledwie trzy gatunki: topola biała (Populus alba), topola czarna (Populus nigra) i topola osika (Populus tremula), a także krzyżówka dwóch pierwszych nazywana topolą szarą (Populus x canescens). Główne alergeny topoli to białka Pop a oraz Pop n, nie uczulają jednak silnie, a liczba osób z alergią na topolę w Polsce nie jest duża. Uczulenie na pyłki topoli bywa mylone z alergią na trawy, których pylenie zbiega się z wytwarzaniem przez topole białego puchu (maj – czerwiec).

>> Co pyli w maju?

Co nadal pyli w marcu?

Leszczyna

Leszczyna może zacząć pylić już w styczniu, ale najmocniej pyli w lutym i na początku marca. Najlepiej poznanymi alergenami leszczyny są białka Cor a1, Cor a2 i Cor a10. Pierwsze białko uczula prawie 100% osób z alergią na pyłki leszczyny i jest zbudowane bardzo podobnie do głównego alergenu brzozy. U osób uczulonych na leszczynę bardzo często dochodzi więc do reakcji krzyżowych z pyłkami brzozy (objawy mogą występować nawet po zjedzeniu orzechów laskowych).

Olsza, olcha

Olcha rzadko występuje w centrach miast, częściej porasta tereny podmiejskie i wiejskie. Jej alergeny to druga (po pyłkach brzozy) najczęstsza przyczyna wiosennego kataru siennego w Polsce. Stężenie pyłków olchy w atmosferze jest we wszystkich regionach Polski najwyższe w marcu – przekracza nawet kilka tysięcy ziaren pyłku w metrze sześciennym powietrza. Główne alergeny olchy to białka Aln g1 i Aln g4, pyłki olchy mogą wywoływać reakcję krzyżową i objawy alergii z pyłkami innych roślin z rodziny brzozowatych, czyli brzozy i leszczyny, ale też grabu i dębu.

>> Więcej o leszczynie i olsze przeczytasz w naszym tekście „Co pyli w lutym?”

Około 40 proc. Polaków deklaruje różne rodzaje uczuleń, przy czym alergia na pyłki należy do tych występujących najczęściej.

>> Leki na alergię i preparaty przeciwalergiczne - tabletki, syropy, spraye