Badania na boreliozę: jakie testy się wykonuje, cena, refundacja przez NFZ

Jak może dojść do zakażenia boreliozą?

Za rozwój boreliozy odpowiadają bakterie, a dokładniej krętki z rodzaju Borrelia. Do przeniesienia choroby na człowieka dochodzi podczas ukąszenia przez zakażonego kleszcza (szacuje się, że w Polsce jest ich 10–15%). Jednak nawet zakażony kleszcz wbity w skórę nie musi oznaczać rozwoju boreliozy. Im szybciej zostanie usunięty, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia.

Kiedy zrobić badania na boreliozę?

Wystąpienie objawów boreliozy jest wskazaniem do diagnostyki choroby nawet, jeśli nie pamięta się samego ukąszenia (wbitego w skórę pajęczaka łatwo bowiem przeoczyć, może też odpaść lub zostać przypadkowo zdrapany).

Podejrzewając boreliozę, najlepiej zgłosić się do lekarza, który zdecyduje o badaniach lub od razu wdroży leczenie. Badań na boreliozę nie należy bowiem wykonywać od razu po ukąszeniu przez kleszcza, ale najwcześniej po 4 tygodniach od ukąszenia. Dopiero wtedy w organizmie pojawiają się przeciwciała oceniane w diagnostyce choroby.

Jakie badania się wykonuje, by wykryć boreliozę?

Pełna diagnostyka przebiega w dwóch etapach:

1. Badanie obecności swoistych przeciwciał IgM oraz IgG w surowicy krwi metodą ELISA (badanie o wysokiej czułości w wykrywaniu przeciwciał, może jednak dawać wyniki fałszywie dodatnie).
2. Potwierdzenie dodatnich lub wątpliwych wyników testem western blot.

W niektórych przypadkach lekarz może zadecydować również o wykonaniu innych badań. Należą do nich:

• badanie histologiczne,
• badanie płynu stawowego,
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.

Wymienionych testów nie powinno się wykonywać na własną rękę.

Wyniki badań w kierunku boreliozy

Wbrew pozorom interpretacja wyników testów nie jest prosta. Przede wszystkim nawetdodatnie wyniki badań nie pozwalają na rozpoznanie boreliozy u osób bezobjawowych! Dopiero pojawienie się dolegliwości typowych dla choroby wraz z potwierdzeniem zakażenia badaniami świadczy o chorobie (wyjątkiem jest obecność na skórze rumienia wędrującego, który przesądza o boreliozie).

W przypadku objawów innych niż rumień mogących sugerować boreliozę postępowanie zależy od wyniku badania ELISA:

• Jeśli jest ujemny, można wykluczyć chorobę i zrezygnować z drugiego etapu diagnostyki.
• Dodatnie wyniki badania przeciwciał testem ELISA są wskazaniem do weryfikacji metodą western blot. Dodatni wynik badania ELISA i ujemny western blot również nie świadczy bowiem o zakażeniu.
• jeśli dodatni jest zarówno test ELISA, jak i western blot oraz występują objawy choroby, możliwe jest potwierdzenie boreliozy.

Jak się przygotować do badania na boreliozę?

Badanie przeciwciał nie wymaga specjalnego przygotowania. Materiałem do badań jest krew. Nie trzeba być na czczo. Na pół godziny przed pobraniem krwi warto wypić szklankę wody lub niesłodzonej herbaty.

Badania na boreliozę – cena, refundacja

Badania na boreliozą można wykonać jako finansowane przez NFZ. Konieczne jest jednak posiadanie skierowania na testy od lekarza specjalisty. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie ma możliwości wystawienia takiego dokumentu, może natomiast przekierować pacjenta do specjalisty chorób zakaźnych, który ma już odpowiednie uprawnienia.

Badania można wykonać także prywatnie, ceny różnią się zależnie od miasta i laboratorium. Pakiet badań przeciwciał IgG oraz IgM testem ELISA kosztuje od 100 do 150 zł, a potwierdzenie wyniku metodą western blot to koszt około 200 zł.

Badanie kleszcza na boreliozę – czy warto?

W ostatnich latach popularność zyskuje badanie na boreliozę usuniętego z ciała kleszcza. Nie jest to jednak badanie zalecane przez lekarzy. Potwierdzenie choroby u pajęczaka nie oznacza bowiem pewnego zakażenia człowieka i nie zwalnia z konieczności obserwacji organizmu pod kątem pojawienia się objawów choroby. Dodatni wynik badania nie jest również wskazaniem do profilaktycznej antybiotykoterapii.