Uczulenie na zimno to pojawiające się pod wpływem niskiej temperatury swędzące, czerwone zmiany na skórze. Pokrzywka z zimna, bo tak brzmi nazwa tego schorzenia, może poważnie utrudnić funkcjonowanie zimą, a w niektórych przypadkach bywa przyczyną hospitalizacji.
Uczulenie na zimno – objawy. Czy można mieć alergię na zimę?
Przyczyny uczulenia na zimno
Pokrzywka to choroba skóry występująca stosunkowo często, bo dotycząca nawet 20% populacji. Pojawia się pod postacią swędzącego zaczerwienienia, bąbla pokrzywkowego lub obrzęku naczynioruchowego i najczęściej kojarzona jest z alergiami pokarmowymi. To jednak nie jedyne możliwe przyczyny pojawienia się pokrzywki. Oprócz pokrzywki pokarmowej IgE-zależnej i niezależnej występują też pokrzywki polekowe, pokrzywki wywołane przez alergeny wziewne, spowodowane ukąszeniem owada, chorobami czy kontaktem skóry z niektórymi materiałami lub substancjami, a także pokrzywki wywołane czynnikami fizycznymi: m.in. tarciem skóry, wibracjami, zimnem lub ciepłem.
Pokrzywka z zimna zazwyczaj pojawia się wraz z nadejściem zimy i niskich temperatur na zewnątrz, ale niektórym, szczególnie wrażliwym pacjentom, towarzyszy przez cały rok – skóra reaguje alergicznie na zimną wodę z kranu, dotyk zimnych przedmiotów (np. mrożonek), wypicie zimnego napoju czy spożycie lodów. Znane są przypadki pacjentów, u których pokrzywka pojawia się po wejściu do marketu i zbliżeniu się do lodówek i zamrażarek z żywnością. Czasami wystarcza też nagła zmiana temperatury otoczenia na zewnątrz, np. chłodny wiatr latem.
U każdego pacjenta uczulonego na zimno próg reakcji organizmu na ekspozycję termiczną jest inny, ale efekt taki sam – próba ochrony przed zagrożeniem za pomocą intensywnego wydzielania histaminy w komórkach tucznych.
Objawy uczulenia na zimno
Pokrzywka to zmieniona chorobowo skóra, która przed wystąpieniem czynnika wywołującego pozostawała zdrowa. Objawy uczulenia na zimno mogą być mniej lub bardziej nasilone, pojawiać się natychmiast po ekspozycji na niską temperaturę lub po upływie nawet kilku godzin. Najczęstsze objawy to:
- bąbel pokrzywkowy, czyli miejscowy, płasko-wyniosły obrzęk skóry właściwej, otoczony rumieniem, który pojawia się bardzo szybko i równie szybko znika bez śladu;
- swędzenie, czasem pieczenie lub bolesność na zmienionym chorobowo obszarze skóry;
- niewielkie zmiany (1–3 mm średnicy) zlewające się w rozmaite kształty, zajmujące większą powierzchnię ciała;
- zmiany skórne pojawiające się najczęściej krótko po zadziałaniu czynnika termicznego (5–15 minut) lub reakcje opóźnione, a przez to trudniejsze do rozpoznania;
- rzadziej: obrzęk naczynioruchowy, czyli nagłe powiększenie objętości dolnych warstw skóry i tkanki podskórnej;
- rzadziej: zmiany uogólnione z towarzyszącymi bólami głowy, gorączką, omdleniem, nudnościami, kaszlem, zaburzeniami oddychania.
Uczulenie na zimno – dłonie
Pokrzywka z zimna najczęściej występuje na dłoniach, które są częściami ciała najbardziej narażonymi na czynniki drażniące i alergizujące. O dłonie szczególnie powinny zatroszczyć się osoby, które reagują uczuleniem nie tylko na mróz, ale też na zimną wodę czy zimne przedmioty. By ochronić dłonie przed ekspozycją na niskie temperatury, zaleca się stosowanie rękawiczek ochronnych.
Uczulenie na zimno u dzieci
Uczulenie na zimno to jedna z niewielu pokrzywek fizykalnych występujących również u dzieci. W większości przypadków jest chorobą nabytą, utrzymuje się u pacjenta przez kilka lat i zwykle ustępuje samoistnie, najczęściej około 10. roku życia. Zdarza się jednak, że pokrzywka jest wrodzona i ma podłoże genetyczne – objawy występują wówczas u innych członków rodziny, a dziecku mogą towarzyszyć przez wiele lat, czasami przez całe życie (wczesny początek choroby jest złą prognozą).
W dziedzicznej pokrzywce z zimna oprócz zmian skórnych często występuje gorączka, ból stawów, zwiększone stężenie leukocytów we krwi. Dziecko z uczuleniem na zimno nie może kąpać się w zimnej wodzie (a więc też w basenie, morzu czy jeziorze) ze względu na ryzyko ciężkich reakcji ogólnoustrojowych, mogących prowadzić do zgonu. Dużym ryzykiem bywa też zjedzenie lodów czy wypicie lodowatego napoju – nagłe ochłodzenie gardła i krtani może doprowadzić do obrzęku i trudności z oddychaniem, a w skrajnych przypadkach nawet uduszenia.
>> Uczulenie na wodę z kranu, z jeziora, morską – objawy, jak się myć?
Uczulenie na zimno – diagnostyka i leczenie
W diagnostyce uczulenia na zimno najważniejszy jest szczegółowy wywiad; czasami stosuje się także 15-minutowy test z kostką lodu lub zanurzeniem przedramienia na 10 minut w wodzie o temperaturze 20°C. Jeśli u pacjenta w ciągu kilkunastu minut wystąpi pokrzywka, jest to wynik pozytywny potwierdzający rozpoznanie. Wynik ujemny nie musi jednak wykluczać uczulenia na zimno, bowiem w przypadku niektórych pacjentów objawy pojawiają się dopiero po schłodzeniu większej powierzchni ciała lub tylko pod wpływem mrozu.
W leczeniu stosuje się przede wszystkim leki antyhistaminowe, czasami łącznie z neuroleptykami, a także maści łagodzące objawy skórne. Względną nowością jest korzystanie z leków antyleukotrienowych o działaniu przeciwzapalnym, polecanych również pacjentom z atopowym zapaleniem skóry. Niektórzy lekarze zalecają fotochemioterapię (PUVA, czyli promieniowanie UVA wraz z doustnie podanym środkiem chemicznym). W przypadku pacjentów z ciężkim przebiegiem uczulenia, reakcjami uogólnionymi, a zwłaszcza zaburzeniami oddychania, konieczna bywa hospitalizacja – znane są przypadki dzieci, które trafiają do szpitala każdej zimy.
