Szare mydło – za co można je lubić? Składniki i właściwości prawdziwego szarego mydła

Szare mydło, czyli mydło potasowe

Szare mydło to rodzaj mydła potasowego, w skład którego wchodzi mieszanina soli potasowych wyższych kwasów tłuszczowych. Powstaje w reakcji wodorotlenku potasu z tłuszczami roślinnymi (np. oliwą z oliwek). W jego składzie można znaleźć także niewielką ilość gliceryny, chlorku sodu, kwasu cytrynowego i wodorowęglanu sodu. Nie zawiera natomiast kompozycji zapachowych ani barwników. Występuje w formie kostki, a także płynu i płatków mydlanych. 
Szare mydło w kostce ma lekko mazistą, miękką konsystencję – w odróżnieniu od mydeł białych (sodowych), które są twardsze i łatwiej się kruszą. Łatwo tworzy emulsję z wodą (wbrew potocznemu stwierdzeniu, że rozpuszcza się w wodzie), w kontakcie z nią szybko mięknie i staje się plastyczne. Ma ciemne zabarwienie – niekoniecznie szare, bardziej brązowe – i charakterystyczny, delikatny zapach.

Szare mydło – krótka historia

Pierwsze szare mydło wyprodukowano w Polsce po I wojnie światowej. Robiono je wtedy z tłuszczu zwierzęcego, przez co miało trudny do określenia kolor – od żółtego do brunatnego. Z czasem dodano olejki eteryczne, aby nadać mydłu zapach. W okresie II wojny światowej z braku tłuszczu zwierzęcego mydła zastąpiono sztucznymi detergentami, tzw. syndetami. Po wojnie i w PRL-u szare mydło wróciło jednak do użytku w podstawowej wersji. Nie miało zapachu, ekstraktów ani barwników, było za to łatwo dostępne i tanie. Ma się dobrze do dziś. Składniki pochodzenia zwierzęcego zastąpiono w nim roślinnymi, więc dzisiejsze szare mydła można uznać za całkowicie wegańskie.

Prawdziwe szare mydło?

Niestety nie wszystkie mydła określane jako szare spełniają kryteria definicji szarego mydła. W większości są to mydła sodowe, które charakteryzuje większa trwałość i wydajność w porównaniu z mydłami potasowymi. Potoczny termin „szare mydło” odnosi się dziś bardziej do czystości i uniwersalności danego mydła, jego braku zapachu czy koloru, a nie bezpośrednio do składu tego mydła. Dzieje się tak dlatego, że zarówno w prawie polskim, jak i europejskim nie istnieją konkretne specyfikacje co do składu i sposobu produkcji mydła, które można nazywać mydłem szarym.

Właściwości szarego mydła

• Z uwagi na prosty skład szare mydło jest produktem hipoalergicznym. To znaczy, że ma mniejszy potencjał uczulający niż produkty zawierające syntetyczne barwniki czy aromaty. Z tego względu jest szczególnie wskazane w pielęgnacji skóry wrażliwej, delikatnej oraz skłonnej do podrażnień i alergii.
• Szare mydło ma właściwości przeciwbakteryjne. Używając go, pozbywamy się nie tylko zanieczyszczeń powierzchniowych, ale także zgromadzonych na skórze bakterii mogących wywołać infekcje czy stany zapalne. Zaleca się używanie szarego mydła zamiast mydeł antybakteryjnych, które naruszają naturalną florę bakteryjną skóry. Wykazano, że oba rodzaje mydeł cechuje jednakowa skuteczność przeciwbakteryjna, ale szare mydło jest znacznie bardziej bezpieczne, ponieważ nie zawiera triklosanu ani triklokarbanu – substancji o udowodnionym wpływie na gospodarkę hormonalną oraz działaniu kancerogennym.
• Znane są właściwości łagodzące i regenerujące szarego mydła. Udowodniono, że działa przeciwzapalnie, wysuszająco, przyspiesza gojenie ran (również dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym). Ponadto wykazuje właściwości przeciwobrzękowe.
• Szare mydło aplikowane na włosy pomaga otworzyć ich łuski i ułatwia penetrację składników zawartych w innych kosmetykach pielęgnacyjnych. Sprawdza się również jako środek przeciwłupieżowy.

>> Porowatość włosów – co to jest i jak ją sprawdzić? Domowy test

Szare mydło do prania, na rany, do higieny intymnej – zastosowanie

• Mycie i codzienna pielęgnacja skóry wrażliwej i alergicznej – z uwagi na właściwości hipoalergiczne; można go używać na całe ciało, również na twarz i skórę głowy.
• Mycie cery trądzikowej – ze względu na działanie przeciwbakteryjne, wysuszające i przeciwzapalne przyspiesza redukcję istniejących zmian trądzikowych i ogranicza powstawanie nowych.
• Higiena intymna – jako środek łagodzący, antyseptyczny i wysuszający, wskazany przez ginekologów zarówno w okresie połogu do higieny krocza, jak i do codziennej higieny zamiast stosowania płynów do higieny intymnej o znacznie szerszym składzie.
• Pielęgnacja włosów – działanie przeciwłupieżowe i ułatwienie działania innych kosmetyków.
• Usuwanie zgrubiałej skóry, odcisków i drzazg – kąpiel w szarym mydle zmiękcza skórę.
• Drobne rany, otarcia, skaleczenia, zmiany ropne – dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i regenerującym szare mydło pomaga w ich leczeniu.
• Stłuczenia, obrzęki, uszkodzenia stawów – ze względu na działanie przeciwobrzękowe; zaleca się wcieranie papki mydlanej lub stosowanie okładów z emulsji na bazie szarego mydła i wody.
• Depilacja – jako zamiennik pianek i żelów do golenia, który dodatkowo łagodzi podrażnienie.
• Pranie, szczególnie odzieży dziecięcej – szare mydło dobrze usuwa plamy, a jednocześnie jest produktem hipoalergicznym o niskim potencjale drażniącym, co ma szczególne znaczenie w przypadku małych dzieci skłonnych do występowania reakcji skórnych w kontakcie z typowymi środkami piorącymi.
• Wywabianie plam powstałych na różnych powierzchniach (ścianach, podłogach).
• Mycie okien.
• Czyszczenie pędzli do makijażu.
• Odstraszanie szkodnikówroślindoniczkowych (mszyc, przędziorków, wełniaków, tarczników).

Wady szarego mydła

Mimo wielokierunkowego działania i zastosowania szare mydło może czasem okazać się problematyczne. Stosowanie go do codziennej pielęgnacji i mycia skóry, szczególnie skóry twarzy, stwarza ryzyko jej przesuszenia. Warto pamiętać, aby po użyciu szarego mydła przemyć twarz tonikiem dla przywrócenia prawidłowego pH skóry, a następnie nałożyć krem nawilżający. Dotyczy to także skóry trądzikowej, w przypadku której przesuszenie wywołane szarym mydłem może prowadzić do nasilenia objawów trądziku. W sytuacji, gdy szare mydło używane jest do pielęgnacji włosów, należy pamiętać, aby po jego zastosowaniu nałożyć na nie odżywkę lub maskę. Z kolei po kąpieli dłoni czy stóp z dodatkiem szarego mydła warto wmasować w nie krem nawilżający.

>> Jak dbać o stopy, żeby były gładkie? Domowe sposoby