Zgrzytanie zębami wydaje się prozaicznym objawem, który oprócz umiarkowanego bólu nie przynosi większych konsekwencji zdrowotnych. Jest jednak zupełnie inaczej. Nieleczony bruksizm może znacząco obniżyć naszą jakość życia i przyczynić się do wielu problemów.
Bruksizm. Czym grozi niekontrolowane zgrzytanie zębami?
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Co to jest bruksizm?
Bruksizm (grec. zgrzytanie zębami), jest niekontrolowanym, regularnym zgrzytaniem zębami, wywołanym wzmożoną aktywnością mięśni żucia. Zachodzi ono w ciągu dnia albo w nocy. Zgrzytanie zębami można podzielić na pierwotne, gdy trudno jest ustalić początek i przyczynę choroby oraz wtórny, gdy szybko udaje się rozpoznać czynnik powodujący.
Co powoduje bruksizm?
Bruksizm w pierwszej kolejności uszkadza zęby. Szacuje się, że siła mimowolnego zaciskania zębów jest nawet kilkunastokrotnie wyższa niż przeżuwania pokarmu. Ścieraniu ulega szkliwo zębów, a one same mogą przemieszczać się w obrębie zębodołu. W skrajnym przypadku na skutek dużego nacisku może dojść do pękania szkliwa. Zmiany dotyczą zarówno szczęki, jak i żuchwy.
Bruksizm a stres
Bruksizm zazwyczaj wynika z dużego napięcia i stresu. Czasami może być potęgowany przez przyjmowania substancji psychoaktywnych, piciem dużej ilości kawy i innych napojów zawierających kofeinę, przyjmowaniem leków przeciwdepresyjnych i na chorobę Parkinsona. Niekiedy za bruksizmem stoją predyspozycje genetyczne.
Jak często występuje zgrzytanie zębami?
Mimowolne zgrzytanie zębami może dotyczyć nawet co 10. osobę, z czego większość jest zupełnie nieświadoma istnienia problemu i jego konsekwencji. Bruksizm dotyka osoby w wieku od 25 do 45 lat, podczas gdy przypadki występowania bruksizmu u osób powyżej 65 roku życia są znacznie rzadsze. Jednak przykłady bruksizmu zdarzają się nawet u dzieci. Co ciekawe na częstość występowania problemu ma wpływ również płeć. Kobiety znacznie częściej doświadczają bruksizmu, ale jego odmiany dziennej.
Po czym poznać, że ma się bruksizm?
Czasami trudno powiązać prozaiczne objawy z taką jednostką chorobową jak bruksizm. Zwróćmy uwagę czy nie dokuczają nam ostatnio takie objawy jak, (a zwłaszcza czy nie dokuczają nam po przebudzeniu):
- powtarzające się bóle głowy,
- wielokrotne stany zapalne w jamie ustnej,
- bóle karku i pleców po przebudzeniu,
- napięcie w okolicy barku,
- krwawienie dziąseł,
- napięcie w okolicy żuchwy,
- szumy uszne,
- nadwrażliwość zębów i dziąseł,
- uszkodzone szkliwo,
- zmiana konturu twarzy z powodu masywniejszej i bardziej kwadratowej żuchwy.
Jak wygląda diagnostyka i leczenie bruksizmu?
Leczeniem bruksizmu zajmuje się lekarz stomatolog. Czasami jednak dentysta zachęca również do stosowania technik relaksacyjnych i wizyty u psychologa czy psychiatry, gdyż zgrzytanie ma często podłoże psychofizyczne.
Lekarz ocenia również stan stawu skroniowo-żuchwowego, napięcie mięśni żucia, wykonuje przegląd stanu zębów oraz ocenia stan języka i policzków. Niezbędnymi badaniami w czasie stawiania diagnozy są badania parametrów jakości snu (polisomnografia) oraz badanie aktywności mięśniowej mięśni żucia (elektromiografia).
>> Ból szczęki i żuchyw - co może być przyczyną?
Diagnostyka bruksizmu - polisomnografia
Polisomnografia jest badaniem czynności fizjologicznych ludzkiego ciała podczas snu. Dzięki niemu możliwe jest ustalenie przyczyny zaburzeń snu na różnym jego etapie. Przed badaniem nie można spożywać alkoholu, kawy, herbaty, napojów z kofeiną, środków uspokajających i nasennych oraz ziół. Nie powinno się również spać w ciągu dnia przed badaniem.
Jakie są następstwa nieleczenia bruksizmu?
Jeśli zbagatelizujemy zgrzytanie zębami w nocy, możemy doprowadzić do nasilenia bólu w okolicach twarzy, licznych ubytków próchniczych, odsłoniętych szyjek i bardzo bolesnych nadżerek na policzkach i podniebieniu.
Bruksizm - leczenie
Leczenie bruksizmu jest skomplikowane, bo wymaga współpracy z lekarzami różnych specjalności. W przypadku zgrzytania zębami na tle nerwowym czy pod wpływem substancji psychoaktywnych nieodzownym elementem leczenia jest psychoterapia. Szczególnie sprawdza się ona w przypadku bruksizmu u dzieci. One najczęściej zgrzytają zębami na tle nerwowym. Bardzo dobre efekty dają również techniki relaksacyjne, jak choćby medytacja czy trening autogenny Schultza. Ten ostatni, jeśli jest wykonywany regularnie, pozwala na swobodne przyjęcie odpowiedniego stanu lub postawy oraz umiejętności sterowania własnym ciałem.
Bruksizm leczenie - trening autogenny Schultza
Trening autogenny Schultza wykonuje się siedząc lub leżąc. Przeprowadza się go w spokojnym i cichym miejscu z zamkniętymi oczami. Trening autogenny Schultza wykonuje się z trenerem lub lektorem, który instruuje i sugeruje nam odczucia dotyczące ciężaru ciała i uczucia ciepła w całym ciele.
Leczenie bruksizmu - szyna
Niekiedy stan zaawansowania bruksizmu wymaga zastosowania specjalnej odciążającej szyny na zęby. Poszczególne rodzaje szyn różnią się twardością, dlatego powinna go dobierać nam przeszkolona osoba albo lekarz stomatolog. W doborze szyny istotne znaczenie mają wady zgryzu oraz stopień nasilenia zgrzytania zębami. Szynę zakłada się na noc, kiedy to dochodzi do zaciskania zębów przez sen.
Szyna chroni przed zgrzytaniem zębami, chroni przed ścieraniem szkliwa. Jest to jednak działanie objawowe, a nie przyczynowe, więc powinno służyć jako doraźne rozwiązanie.
>> Nici dentystyczne i czyściki
Fizjoterapia bruksizmu
Lecząc bruksizm należy również dbać o relaksację żwaczy. Można to osiągnąć wykorzystując techniki fizjoterapii stomatologicznej. Wykorzystuje ona terapie manualne oraz ćwiczenia, które można wykonać w domu. Regularnie wykonywane ćwiczenia sprawią, że mięśnie twarzy ulegną odprężeniu i zrelaksowaniu.
Ćwiczenia na bruksizm
Ćwiczenia na bruksizm rozluźniające okolice policzków
Układamy dwa palce na policzkach i wykonujemy koliste ruchy do czasu odczucia napięcia. Gdy pojawi się przykurcz mięśnia, wciskamy palce i trzymamy je do momentu, aż mięsień ulegnie rozluźnieniu.
Ćwiczenia na bruksizm rozluźniające skronie i okolice za uchem
Układamy dwa palce na skroniach i wykonujemy koliste ruchy. Masaż wykonujemy również za uszami. Gdy pojawi się napięcie, wciskamy palce i przytrzymujemy je do czasu, aż napięcie minie.
Ćwiczenia na bruksizm rozluźniające mięśnie twarzy
Łapiemy skórę na policzkach i ją rozciągamy, by następnie ją przytrzymać. Szczypanie powtarzamy w kilku miejscach na policzkach.
Aplikacja dla chorych na bruksizm
Bardzo przydatnym narzędziem dla chorych na bruksizm jest specjalna aplikacja, która uczy dobrych nawyków i pozwala określić częstotliwość objawów w ciągu doby. Aplikacja działa na zasadzie powiadomień, które przypomina o konieczności oceny napięcia mięśni oraz występowania zgrzytania zębów. Przypominając raz na godzinę o konieczności sprawdzenia ułożenia żuchwy i stanu napięcia mięśni, pozwala osobie chorej na bruksizm w porę zareagować i skorygować spoczynkową pozycję żuchwy.
Aplikacja systematycznie generuje raporty (dzienne, tygodniowe) podsumowujące w formie wykresów z opisanymi wartościami procentowymi. Dzięki temu, widząc aktualne wyniki można śledzić postępy.
Botoks w bruksizmie
Lekarz może również zapisać na recepcie leki na bruksizm. Są to najczęściej przeciwlękowe, uspokajające, nasenne i przeciwdrgawkowe benzodiazepiny. Bardzo nowoczesną i skuteczną metodą leczenia bruksizmu jest stosowanie botuliny (botoksu). Botoks, czyli toksyna botulinowa typu A jest związkiem produkowanym przez bakterie z rodzaju Clostridium botullinum. Botoks blokuje przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Przy bruksizmie wprowadza się strzykawkę z botoksem w docelowe mięśnie odpowiedzialne za żucie. Blokując przekaźnictwo nerwowo-mięśniowego dochodzi do zmniejszenia napięcia mięśni, a przez to mniejsze tarcie o siebie zębów. Leczenie bruksizmu botoksem powtarza się co kilka miesięcy.
>> Progenia. Jak rozpoznać progenię i czy warto ją operować?
