Zęby mleczne. Jak przebiega wyrzynanie i wypadanie zębów mlecznych?

Zęby mleczne - ile ich jest?

Pełne uzębienie mleczne obejmuje 20 zębów. W jego skład wchodzi 8 siekaczy, 4 kły i 8 zębów trzonowych. Dopiero tzw. szóstki są pierwszymi zębami stałymi, których nie poprzedza wcześniejsze wyrżnięcie zębów mlecznych w tym miejscu.

Kiedy zaczynają pojawiać się zęby mleczne?

Za początek rozwoju zębów mlecznych (tzw.mleczaków) uznaje się 4. tydzień życia płodowego. A już  2-3 tygodnie później pojawiają się zawiązki zębów mlecznych. Już w 4. miesiącu ciąży rozpoczyna się proces stopniowej mineralizacji zawiązków przyszłych zębów mlecznych. Co ciekawe przez cały okres życia płodowego, aż do momentu wyrżnięcia, “mleczaki” ułożone są w pozycji wargowej.

Do porodu, dziecko ma wykształcone niektóre korony mlecznych zębów, siekaczy i kłów. Nieco słabiej wykształcone są mleczne trzonowce. W żuchwie zęby mleczne zaczynają się wyrzynać nieco wcześniej niż w szczęce. Trzylatek powinien mieć już zupełnie wykształcone zęby mleczne, a rozwój ich korzeni trwa jeszcze przez 2 kolejne lata.

>> Najlepsze pasty do zębów

Wyrzynanie mleczaków

Wyrzynanie zębów mlecznych polega na bezbolesnym przesuwaniu się zawiązków zębów mlecznych z kości szczęki i żuchwy do linii zgryzu. Cały proces przebiega w trzech etapach:

• okres przed „przebiciem” dziąsła,
• pojawienie się korony zęba,
• nawiązanie kontaktu z zębem przeciwstawnym,
• zakończenie rozwoju korzenia.

Pierwsze ząbkowanie rozpoczyna się zazwyczaj około 6. miesiąca życia dziecka, ale jest to mocno indywidualna sprawa, zależna od wielu czynników. Świadczą o tym różnice w rozpoczęciu ząbkowania u wcześniaków. Dzieci urodzone w terminie zaczynają ząbkować między 5. a 10. miesiącem życia, natomiast dzieci urodzone przedwcześnie 6. a 11. miesiącem życia. Te dwa zakresy, w zależności od terminu porodu, uważa się za „ząbkowanie o czasie”.

>> Fluoryzacja. W jakim celu i jak przeprowadza się fluoryzację zębów?

Wyrzynanie zębów mlecznych - powikłania

Ząbkowanie powinno przebiegać bez powikłań. Czasami jednak pojawia się miejscowe zaczerwienienie, obrzęk i stan zapalny dziąseł. U dzieci z zaniedbanym uzębieniem i niewłaściwą higieną, może dojść do zapalenia mieszka zęba mlecznego. Tuż przed samym wyrżnięciem zęba mlecznego pojawia się czasem zasinienie dziąsła, które jest często mylone z krwiakiem.

Bolesność ząbkowania jest kwestią indywidualną dziecka. Niektóre dzieci ząbkują bezboleśnie, inne doświadczają przykrych objawów współtowarzyszących. Rodzice zwracają uwagę, że dzieci podczas wyrzynania zębów mlecznych są nadpobudliwe, kierują swoje palce do jamy ustnej, mają nieco podwyższoną temperaturę ciała, a nawet zapadają na infekcje górnych dróg oddechowych. Wszystko to jest następstwem nadmiaru stresu i okresowego obniżenia odporności. Ząbkujące dzieci mają często problemy z układem pokarmowym - biegunki, zaparcia, brak łaknienia, gorzej śpią, ślinią się, a czasami dostają wysypki.

>> Zapalenie dziąseł – przyczyny, objawy, leczenie

Próchnica zębów mlecznych

Częstym problemem u małych dzieci jest próchnica zębów mlecznych. W przeciwieństwie do zębów stałych próchnica postępuje bardzo szybko. W przypadku zębów mlecznych próchnica szybko przedostaje się do miazgi, co jest dla dziecka bardzo bolesnym doświadczeniem. Szczególnym rodzajem próchnicy jest tzw. próchnica kwitnąca lub butelkowa.

Przyczyny i zapobieganie próchnicy zębów mlecznych

Na próchnicę zębów mlecznych ma już wpływ życie płodowe, a więc przebieg ciąży i stan matki podczas ciąży. Nawet wcześniactwo czy ciąża mnoga może mieć wpływ na rozwój próchnicy. Kolejnym czynnikiem wpływającym negatywnie na próchnicę są choroby przebyte przez dziecko w pierwszych miesiącach życia i stosowane przy tej okazji leki, z antybiotykami włącznie.

Innymi czynnikami wpływającymi na próchnicę jest zbyt często podawanie niemowlętom butelek i smoczków. Jednak największy wpływ na rozwój próchnicy ma podawanie słodkich pokarmów i brak odpowiedniej higieny jamy ustnej.

Sposoby zapobiegania próchnicy są analogiczne do wyżej wymienionych przyczyn jej powstania. O ile na przebieg ciąży i zachorowania noworodków i niemowląt można mieć pośredni wpływ, to używanie butelki i smoczka leży już po stronie przypilnowania przez opiekunów. Dbałość o dietę i higienę jamy ustnej to również obowiązek rodziców.

Próchnica butelkowa mleczaków

Próchnica butelkowa dotyka nawet co piąte niemowlę i małe dziecko do 3. roku życia. Związana jest ze zbyt długim karmieniem smoczkiem oraz zasypianiem z butelką. Równie próchnicotwórcze są popularne kubeczki z ustnikiem oraz butelka ze smoczkiem, z którą dzieci potrafią chodzić przez cały dzień, popijając słodkie płyny, mleko, soki oraz kwaśne napoje.

Próchnica butelkowa postępuje bardzo szybko w czasie snu. W nocy bowiem ślina wydziela się znacznie wolniej, a tym samym ma znacznie słabsze działanie ochronne na szkliwo. Powodem rozwoju próchnicy jest również przenoszenie aktywnej próchnicy z własnych zębów na zęby małego dziecka, poprzez bezpośredni kontakt: całowanie dziecka w usta, oblizywanie smoczka, łyżeczki oraz kubeczka.

Próchnica zębów mlecznych i stałych (próchnica mieszana)

Sporo dzieci choruje na próchnicę zębów mlecznych i stałych jednocześnie. Ponad 60%  trzylatków cierpi na próchnicę zębów mlecznych, przy czym dotyczy ona 3-4 zębów mlecznych. U 6-latków częstość występowania próchnicy przekracza już 70%. W ich przypadku 5 zębów mlecznych ma ubytki oraz 1 lub 2 szóstki stałe. U 12-latków to już aż 3 zęby z 28 zębów stałych są próchnicowe, a u 18-latków większość ma 7 zębów z próchnicą, spośród 32 zębów stałych w tym wieku.

Kiedy wypadają mleczaki? Kalendarz wypadania zębów mlecznych

Zęby mleczne zaczynają wypadać, gdy w ich miejscu zaczynają pojawiać się zęby stałe. Proces wypadania zębów mlecznych i wyrzynania się stałych zależy od wielu czynników. Proces wyrzynania zębów stałych rozpoczyna się zwykle od wyrznięcia pierwszego zęba trzonowego. Między 6.a 8. rokiem życia pojawiają się jedynki dolne, a następnie siekacze jedynki górne. W tym samym czasie wyrzynają się również górne i dolne dwójki.

>> Płyny do higieny jamy ustnej. Dlaczego warto je stosować?

Jak postępować, gdy wypadają zęby mleczne?

W chwili wypadnięcia zęba mlecznego najważniejszym co musimy zrobić to zachować spokój, tak by dziecko nie panikowało, że wydarzyło się coś złego. Z postępowania higienicznego, jeśli jest taka możliwość, dziecko może przepłukać jamę ustną zimną wodą, aby oczyścić ją z ewentualnej krwi. Nie jest wymagane stosowanie żadnych specjalistycznych preparatów. Nie jest również konieczna konsultacja stomatologiczna.

Do normalnego jedzenia i picia dziecko może wrócić po tym jak ustąpi krwawienie, w miejscu, w którym wypadł ząb. Jeśli to możliwe, dziecko właśnie podczas jedzenia, zwłaszcza twardych pokarmów, powinno unikać gryzienia tą stroną, w której jest dziura po utraconym zębie.

Druga faza wyrzynania zębów rozpoczyna się niemal po 2-letniej przerwie, między 9. a 12. rokiem życia. To wtedy wyrzynają się stałe: dolne trójki, dolne czwórki, piątki i siódemki. W innej kolejności wyrzynają się zęby w szczęce - najpierw pierwsze przedtrzonowe, potem kły lub drugie przedtrzonowe i na końcu drugie trzonowce

>> Nadwrażliwość zębów. Czy pasta na nadwrażliwość zębów wystarczy?