Zapalenie dziąseł – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie dziąseł to jeden z najbardziej powszechnych problemów jamy ustnej. Schorzenie pojawia się u osób w różnym wieku, a u jego podłoża najczęściej leży niewłaściwa higiena jamy ustnej. Stomatolodzy uważają, że myjemy zęby zbyt rzadko i niewystarczająco dokładnie, niewielu z nas używa też regularnie nici dentystycznych i płynów do płukania ust. Zaniedbując higienę, pozwalamy, by na powierzchni naszych zębów oraz w szczelinach między nimi zbierały się bakterie i resztki jedzenia, które wraz ze śliną tworzą odkładającą się płytkę nazębną. Jest to nieestetyczny, żółtawy nalot, który z czasem ulega mineralizacji i zaczyna tworzyć porowaty kamień nazębny, narastający warstwowo. Kamień nazębny to już poważny problem – nie tylko estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny, gdyż jego złogi wpychają się między zęby, wnikają pod dziąsła odpychając je od korzeni i otwierając drogę bakteriom, dostającym się w ten sposób do przyzębia, kości szczęki i żuchwy.  

>> Produkty do higieny jamy ustnej

Przyczyny zapalenia dziąseł 

Dziąsła to delikatna, silnie unaczyniona tkanka przylegająca do zębiny i wypełniająca przestrzeń między sąsiadującymi ze sobą zębami. Jest podatna na uszkodzenia mechaniczne i zdarza się, że krwawi, np. podczas szczotkowania zębów. Stan zapalny dziąseł najczęściej wynika z niedostatecznej higieny, gdy organizm broni się przed odkładaniem się bakteryjnej płytki nazębnej, tworząc odpowiedź immunologiczną – to wysięk ze szczeliny dziąsłowej, zawierający przeciwciała i inne komórki odpornościowe, których zadaniem jest kontrolowanie populacji bakterii w jamie ustnej. Stan zapalny dziąseł, czyli obrzęk czy zaczerwienienie, to skutek poszerzania naczyń, ułatwiającego organizmowi walkę z bakteriami. Odkładająca się płytka nazębna to co prawda najczęstsza, ale nie jedyna przyczyna powstawania stanów zapalnych dziąseł. Inne czynniki wpływające na tę delikatną tkankę to np. 

• Uszkodzenia  mechaniczne, spowodowane m.in. zbyt intensywnym szczotkowaniem, szczoteczką ze zbyt twardym włosiem, twardym jedzeniem.  
• Oddychanie przez usta i wysuszanie błony śluzowej jamy ustnej 
• Palenie tytoniu 
• Choroby ogólne, przede wszystkim cukrzyca, białaczka, zakażenie wirusem HIV 
• Anoreksja i bulimia 
• Zmiany hormonalne, np. w trakcie cyklu miesięcznego, ciąży, pokwitania, menopauzy 
• Przyjmowanie niektórych leków, np. immunopsuresyjnych, przeciwdrgawkowych, blokerów kanałów wapniowych, środków antykoncepcyjnych 
• Wady przyzębia, wady zgryzu 
• Stłoczenie zębów, źle czyszczone stałe uzupełnienia protetyczne, nawisające wypełnienia ubytków  
• Aftoza, pleśniawki i inne schorzenia błony śluzowej jamy ustnej i dziąseł 
• Uwarunkowania genetyczne 

Głównym czynnikiem etiologicznym pozostają jednak zaniedbania higieniczne, skutkujące narastającą płytką bakteryjną i odpowiedzią obronną organizmu gospodarza. 

Meridol Parodont Expert, pasta do zębów z fluorem Pasta Meridol Parodont Expert zawiera formułę o podwójnie aktywnym działaniu opracowaną specjalnie dla dziąseł podatnych na krwawienie i choroby przyzębia. SPRAWDŹ

Objawy zapalenia dziąseł 

Pierwsze symptomy zapalenia dziąseł często umykają uwadze pacjenta. Ból jest niewielki lub w ogóle nie występuje, może natomiast pojawić się wrażliwość na dotyk oraz niewielkie krwawienie podczas zabiegów higienicznych, interpretowane jako efekt zbyt intensywnego nacisku szczoteczki lub nitki. Sam pacjent nie czuje też typowego przy odkładającej się płytce nazębnej zapachu ze swoich ust – dla otoczenia może być on bardzo nieprzyjemny, bywa też określany jako „gnilny”. Objawy, których przeoczyć się już nie da, to zmiana kształtu i koloru dziąsła – tkanki dziąsła stają się powiększone, spuchnięte, miękkie i tkliwe, a wokół zęba pojawia się cienka, czerwona otoczka, która rozprzestrzenia się wraz z rozwojem choroby. W zaawansowanych stadiach stanów zapalnych kolor dziąseł może być jaskrawoczerwony, a nawet fioletowy, a opuchlizna bywa tak znaczna, że pacjent zauważa skrócenie koron zębów, których część zostaje przysłonięta przez dziąsło. Dziąsła stają się też wrażliwe na dotyk i temperaturę (gorącą herbatę, lody itp.), a ból dziąsła bywa mylony z bólem zęba. W wielu przypadkach zapalenia dziąseł dentysta stwierdza nawarstwiający się na zębach kamień – to mineralizująca się płytka nazębna, której nie udało się usunąć szczotkowaniem. Kamień najczęściej pokrywa wewnętrzne powierzchnie zębów siecznych, policzkowe zębów trzonowych górnych oraz osadza się poddziąsłowo na wszystkich zębach.  

Diagnostyka i leczenie zapalenia dziąseł 

W przypadku stanów zapalnych dziąseł, dbałość o higienę ma fundamentalne znaczenie. Żadne leczenie, również przy pomocy zabiegów stomatologicznych i antybiotyków, nie przyniesie długofalowych skutków, jeśli pacjent nie wdroży w swojej codziennej rutynie regularnego szczotkowania, nitkowania i płukania jamy ustnej płynami usuwającymi płytkę nazębną. Jeśli pacjent z bolesnymi, zaczerwienionymi i krwawiącymi dziąsłami trafia na fotel dentystyczny, lekarz zawsze pyta o: 

• nawyki higieniczne,  
• dietę (w tym obecność kawy i herbaty w codziennym menu),  
• używki (zwłaszcza palenie papierosów, które utrudnia diagnozę, gdyż uszkadza naczynia krwionośne i zmniejsza krwawienie chorych dziąseł) 
• choroby i schorzenia ogólne (zwłaszcza cukrzycę, która wiąże się z chorobami przyzębia). 

Kolejny krok to ocena wyglądu dziąseł, koloru, kształtu i konsystencji tkanki, występowanie krwawienia i odczuć bólowych podczas dotyku zgłębnikiem periodontologicznym, obecność wysięku w szczelinie dziąsłowej oraz głębokość szczeliny, występowanie złogów kamienia nazębnego.  

W przypadku stwierdzenia zapalenia dziąseł wywołanego nawarstwiającą się płytką i kamieniem nazębnym, lekarz instruuje pacjenta, w jaki sposób powinien dbać o higienę jamy ustnej w domu. Następny krok to profesjonalne usunięcie złogów – zazwyczaj wykorzystuje się do tego celu skaler, czyli narzędzie rozbijające kamień przy pomocy emitowanych przez nie ultradźwięków oraz zmniejszające liczbę drobnoustrojów chorobotwórczych poprzez uszkadzanie ich ścian komórkowych.  Zabieg z użyciem skalera nosi nazwę skalingu, zazwyczaj łączony jest z piaskowaniem, które usuwa pozostałe po skalingu drobiny kamienia nazębnego.  

Uwaga – każdemu pacjentowi objętemu ubezpieczeniem zdrowotnym raz w roku przysługuje bezpłatne usunięcie złogów nazębnych w dowolnym gabinecie stomatologicznym posiadającym kontrakt z NFZ. Przed zarejestrowaniem się warto zapytać, jaką metodą wykonywany jest zabieg – obecnie nadal stosuje się skalery ręczne, wystarczające przy niewielkich złogach, warto jednak poszukać gabinetu oferującego skaling ultradźwiękami.  

Dentosept A, płyn do stosowania w jamie ustnej Dentosept A jest złożonym lekiem przeznaczonym do stosowania w stanach zapalnych jamy ustnej. Zawarte w leku surowce roślinne z koszyczka rumianku, kory dębu, liścia szałwii, ziela arniki, kłącza tataraku, ziela mięty pieprzowej, ziela tymianku działają w szerokim zakresie objawów: przeciwzapalnie, odkażająco, przeciwbakteryjnie i ściągająco co może być pomocne w leczeniu aft i stanach zapalnych jamy ustnej i dziąseł. ZAMÓW I ODBIERZ

Leczenie farmakologiczne i chirurgiczne zapalenia dziąseł 

W zaawansowanych przypadkach choroby stomatolog może zdecydować o konieczności wdrożenia leczenia antybiotykami, jako terapii uzupełniającej profesjonalne czyszczenie w gabinecie oraz rygor higieniczny w domu. U pacjenta wykonuje się posiew z antybiogramem bakterii bytujących w szczelinach dziąsłowych lub zaleca standardowy antybiotyk podawany doustnie (najczęściej metronidazol i amoksycylinę). Czasami zalecane może być też przyjmowanie preparatów podnoszących odporność, stosowanie specjalistycznych żeli do wcierania w dziąsła, a jeśli zapalenie spowodowało przerost tkanki dziąsłowej, możliwa jest chirurgiczna korekta dziąsła – z przyczyn estetycznych oraz dla ułatwienia późniejszych zabiegów higienicznych.  

Komplikacje zapalenia dziąseł 

W przypadku poważnych zaniedbań higienicznych, omijania gabinetu stomatologicznego, palenia papierosów oraz popełniania innych grzechów przeciwko jamie ustnej, niegroźne i szybko zazwyczaj leczące się zapalenia dziąseł mogą rozwinąć się w poważne choroby, które albo zmuszą pacjenta do częstych (i kosztownych) wizyt u dentysty, albo pogodzenia się z utratą zębów. Nieleczone zapalenie dziąseł może przekształcić się w: 

• zapalenie przyzębia, zwane też paradontozą, powodowane przez penetrujący w głąb szczelin dziąsłowych kamień nazębny powodujący zanik kości i rozchwianie zębów, 
• ropień dziąsła lub kości szczęki, 
• wrzodziejąco-martwicze zapalenie dziąseł.   

U osób z rozwiniętą paradontozą mogą pojawiać się też kolejne, skorelowane z nią schorzenia – rośnie ryzyko miażdżycy naczyń tętniczych i choroby niedokrwiennej serca, zawału i udaru mózgu, częściej występuje nadciśnienie tętnicze. Uważa się również, że zaawansowane zapalenie przyzębia może być czynnikiem wpływającym na częstszą zachorowalność na niektóre nowotwory. Kobiety z paradontozą częściej też rodzą dzieci przed terminem, a noworodki mają małą masę urodzeniową.  

Profilaktyka chorób dziąseł 

Nie ma lepszej metody zapobiegania chorobom dziąseł i zębów niż prawidłowa higiena. Konieczne jest codzienne, przynajmniej dwukrotne szczotkowanie zębów przez przynajmniej dwie minuty (a najlepiej po każdym posiłku), nitkowanie zębów przed snem, stosowanie płynów do jamy ustnej. Zalecane są wizyty kontrolne u dentysty co 6 miesięcy, usuwanie osadu i kamienia przynajmniej raz w roku – w przypadku pacjentów palących papierosy, chorujących na cukrzycę czy przyjmujących określone leki, wizyty u stomatologa powinny być częstsze. Warto też raz w roku wykonać zdjęcie RTG zębów, które pomoże lekarzowi rozpoznać choroby przyzębia czy próchnicę w odpowiednio wczesnym stadium. Dla każdego pacjenta dbającego o zęby ważna jest prawidłowa dieta – unikanie cukrów prostych i skrobi, którymi żywią się bytujące w jamie ustnej bakterie, wspomaganie regeneracji tkanek produktami bogatymi w przeciwutleniacze (np. orzechy, oleje roślinne, zielone warzywa). Nie da się też pogodzić troski o zęby i dziąsła z paleniem tytoniu – palacze narażeni są na choroby jamy ustnej aż siedem razy bardziej niż osoby niepalące.