Profilaktyka nefropatii cukrzycowej

Przyglądając się przyczynom powstawania, a jednocześnie metodom zapobiegania nefropatii cukrzycowej, jak w soczewce widać, że nasz organizm jest zamkniętą całością, gdzie jedno zaburzenie powoduje lawinę kolejnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu różnych układów. Uszkodzenie nerek przez hiperglikemię prowadzi do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, ale samo nadciśnienie też sprzyja rozwojowi nefropatii. Nefropatia wraz z nadciśnieniem bardzo obciąża pracę serca, stąd najczęstszą przyczyną zgonów pacjentów z nefropatią są choroby układu krążenia (w tym zawał i udar). Dlatego chcąc zapobiegać nefropatii nie można ograniczyć się jedynie do pilnowania cukrów.

>> Jak diagnozuje się nefropatię cukrzycową?

Hiperglikemia a naczynia w nerkach

Zbyt wysoki poziom cukru we krwi niszczy naczynia krwionośne organizmu, w tym niewielkie naczynia znajdujące się w nerkach. W wyniku przecukrzeń w kłębuszkach nerkowych gromadzą się substancje, które zaburzają ich funkcjonowanie. Niektóre z nich prowadzą do powstawania stanów zapalnych, w efekcie czego kłębuszki stają się „dziurawym sitem” i zaczynają przepuszczać do moczu substancje, których nie powinno być w moczu, takie jak białko. Hiperglikemia na dalszych etapach prowadzi do twardnienia kłębuszków i włóknienia miąższu nerek, co prowadzi do ich niewydolności. Innymi słowy, przecukrzenie prowadzi do uszkodzeń struktury nerek i do zaburzeń ich funkcji.

Pierwszym orężem w walce z nefropatią pozostaje więc samokontrola cukrzycy. W tym momencie warto zaznaczyć, że powikłania powstają przede wszystkim w wyniku przewlekłych, utrwalonych hiperglikemii. Oczywiście każdy nieprawidłowy poziom cukru we krwi jest niekorzystny, jednak incydentalne przecukrzenia, na które szybko reagujemy, nie mają takiej siły rażenia jak te przewlekłe. Naczyniom krwionośnym nie służą także nagłe duże wahania glikemii. Paradoksalnie, lepiej jest nieco dłużej pozostać w stanie hiperglikemii i łagodnie obniżać poziom cukru we krwi, niż robić to bardzo agresywnie, narażając się na duże skoki cukru w krótkim czasie.

Nadciśnienie a nefropatia

Nadciśnienie tętnicze podobnie jak hiperglikemia uszkadza struktury nerek. Zbyt wysokie ciśnienie, czyli zbyt silny nacisk krwi na delikatne ściany naczyń krwionośnych, z jakich zbudowane są nerki powoduje ich pękanie, co z czasem prowadzi do niewydolności narządowej. Jest to proces niezależny od cukrzycy, zachodzi u wszystkich z nadciśnieniem. U diabetyków jest jednak kolejnym czynnikiem ryzyka uszkodzenia nerek. Ponadto u osób chorujących na cukrzycę dochodzi do zaburzeń w układzie RAA (renina-angiotensyna-aldosteron), który odpowiada za regulacje ciśnienia krwi oraz wydalania sodu i potasu wraz z moczem.

Zaburzenia w tym układzie także podnoszą wartość ciśnienia tętniczego. W ramach profilaktyki nefropatii diabetycy powinni monitorować ciśnienie tętnicze krwi, a w razie wystąpienia nieprawidłowości należy rozważyć wprowadzenie leczenia mającego obniżać nadciśnienie. Elementem profilaktyki nadciśnienia jest też unikanie nadmiaru soli w diecie, doprawianie potraw ziołami oraz nienadużywanie alkoholu.

>> Objawy retinopatii cukrzycowej

>> Laseroterapia w leczeniu retinopatii cukrzycowej

>> Diagnostyka retinopatii cukrzycowej

Nefropatia a lipidy

Zbyt wysoki poziom tzw. złego cholesterolu przyczynia się do powstawania blaszek miażdżycowych, które zwężają światło tętnic. To z kolei powoduje wzrost ciśnienia tętniczego. Jak już wiemy, nadciśnienie niszczy nerki podobnie jak hiperglikemia. Stąd tak ważne jest, by diabetycy nie dopuszczali do wysokiego stężenia tzw. złego cholesterolu.

Szczegółowe wytyczne odnośnie wartości docelowych cholesterolu wyglądają następująco:

• stężenie cholesterolu frakcji LDL: < 70 mg/dl (< 1,9 mmol/l) lub redukcja o co najmniej 50 proc., jeżeli wyjściowo stężenie LDL wynosiło 70–135 mg/dl (1,9–3,5 mmol/l) u osób z cukrzycą bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego;
• stężenie LDL < 100 mg/dl (2,6 mmol/l) lub redukcja o co najmniej 50 proc., jeżeli wyjściowo stężenie LDL wynosiło 100–200 mg/dl (2,6–5,2 mmol/l) u osób z cukrzycą wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego;
• stężenie LDL < 115 mg/dl (3,0 mmol/l) u osób małego i umiarkowanego ryzyka sercowo-naczyniowego (młode osoby < 40. roku życia z cukrzycą typu 1. bez przewlekłych powikłań i innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego);
• stężenie cholesterolu „nie-HDL” < 100 mg/dl (2,6 mmol/l) u osób z cukrzycą bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego;
• stężenie cholesterolu „nie-HDL” < 130 mg/dl (3,4 mmol/l) u osób z cukrzycą wysokiego ryzyka;
• stężenie cholesterolu „nie-HDL” < 145 mg/dl (3,7 mmol/l) u osób młodych < 40. roku życia z cukrzycą typu 1. bez powikłań naczyniowych i innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego.

Czynnikami bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego są:

• przebyty zawał lub udar,
• obecność powikłań mikronaczyniowych,
• palenie papierosów,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze.

W ramach profilaktyki nefropatii cukrzycowej należy sprawdzać lipidogram i trójglicerydy. Przy nieprawidłowych wartościach należy zamienić nawyki żywieniowe oraz ewentualnie rozpocząć farmakologiczne leczenie nieprawidłowości.