Płukanie ucha wykonuje się, by oczyścić przewód słuchowy z czopa woskowinowego lub ciała obcego. Irygacje uszu przeprowadzane są w gabinetach laryngologicznych, ale są też zestawy do płukania uszu w domu strzykawką. Czy jest to bezpieczne?
Płukanie uszu – w domu czy u lekarza? Na czym polega zabieg płukania ucha
Nasze ucho oczyszcza się samoistnie, płukanie uszu wykonuje się więc wówczas, gdy w przewodzie słuchowym utkwi korek, którego organizm nie może usunąć wraz z woskowiną i obumarłym naskórkiem. Takim korkiem bywa czop woskowinowy powstały z nadmiaru naturalnej wydzieliny ucha, obce ciało albo np. resztki wydzieliny ropnej i naskórka po przebiegu choroby, jak zapalenie ucha wewnętrznego.
Komu może być potrzebne płukanie ucha
Obecność woskowiny w uchu jest naturalna i potrzebna. Ta oleista substancja oczyszcza i nawilża zewnętrzny przewód słuchowy, zatrzymuje kurz, pył, drobne owady, hamuje rozwój bakterii i innych drobnoustrojów trafiających do ucha. Nasz organizm kontroluje ilość wydzielanej woskowiny, a ucho oczyszcza się samoistnie. Są jednak osoby, u których czop woskowinowy może tworzyć się częściej. Zwykle to pacjenci:
- ze zbyt wąskim kanałem słuchowym,
- z fizjologiczną nadprodukcją woskowiny,
- ze zbyt szybko zasychającą woskowiną (np. u osób w podeszłym wieku),
- z chorobami dermatologicznymi,
- z infekcjami i urazami uszu,
- zbyt często stosujących zatyczki do uszu lub słuchawki dokanałowe,
- stosujących do czyszczenia wnętrza ucha patyczki higieniczne (wydzielina jest wtedy wciskana głęboko do przewodu słuchowego),
- często moczących uszy, np. w basenie (woda rozpulchnia woskowinę i powiększa jej objętość).
Po czym poznać, że przyda się płukanie uszu?
Zatkanie kanału słuchowego możemy poznać po:
- pogorszeniu słuchu,
- bólach i swędzeniu uszu,
- uczuciu pełności w uchu,
- dzwonieniu lub szumach w uszach.
Płukanie ucha u lekarza
Płukanie uszu u laryngologa to najbezpieczniejsza metoda oczyszczania ucha. Jedynie lekarz w trakcie badania otoskopowego może stwierdzić, czy zabieg jest konieczny i czy u pacjenta nie występują przeciwwskazania do irygacji (najważniejsze to ubytki w błonie bębenkowej, świeże urazy, aktywne infekcje, ostre zapalenie ucha środkowego). Ucha nie należy też płukać zbyt często – irygacja może podrażniać delikatne ścianki przewodu słuchowego, a przeprowadzona nieumiejętnie może doprowadzić do większego ucisku zalegającej wydzieliny. Jedynie lekarz ma również możliwość oceny stanu przewodu słuchowego po zabiegu.
Jak przebiega płukanie ucha u laryngologa?
- Laryngolog przeprowadza wywiad z pacjentem.
- Następnie wykonuje badanie otoskopowe umożliwiające obserwację zalegającej w uchu wydzieliny lub ciała obcego. Niekiedy może zalecić stosowanie kropli zmiękczających woskowinę i dopiero podczas następnej wizyty wypłukać czop.
- Do płukania ucha lekarz zazwyczaj stosuje tzw. żanetę, czyli dużą strzykawkę typu Janette o pojemności 100 ml. Ciepła woda (lub mieszanka wody z solą fizjologiczną) wpuszczana jest pod ciśnieniem po tylnej ścianie kanału słuchowego pacjenta, Zanieczyszczenia wraz z wodą wypływają z ucha do podłożonej miseczki.
Czyszczenie uszu u laryngologa może odbywać się nie tylko z zastosowaniem strzykawki, lecz także ssaka, watotrzymacza lub przy użyciu haczyka i łyżeczki.
Czy płukanie ucha boli?
Zabieg nie jest bolesny, pacjent może jednak odczuwać niewielki dyskomfort związany z wypełnieniem ucha płynem.
Płukanie uszu w domu – jak płukać ucho?
Domowy zestaw do płukania uszu najczęściej składa się ze strzykawki z silikonową końcówką lub butelki z pompką i nerkowatej miski chroniącej odzież oraz ułatwiającej zbieranie wylewającego się z ucha płynu wraz z woskowiną. Płukanie uszu w domu wydaje się prostą czynnością, jednak lekarze odradzają domowe płukanie uszu z kilku powodów:
- pacjent sam nie może ocenić, czy ilość zalegającej w uchu woskowiny stanowi wskazanie do zabiegu,
- istnieje ryzyko perforacji błony bębenkowej,
- brak możliwości oceny, czy podczas zabiegu nie doszło do uszkodzeń błony bębenkowej,
- wchłonięcie wody przez woskowinę może doprowadzić do zwiększenia wilgotności w kanale słuchowym zewnętrznym, co stwarza warunki do rozwoju bakterii i zapalenia ucha zewnętrznego.
Uwaga – płukanie uszu u dziecka w warunkach domowych nigdy nie powinno być wykonywane! Wszelkie wątpliwości dotyczące nadmiaru woskowiny w uszach dzieci, a także spostrzeżenia dotyczące pogorszenia u dzieci słuchu należy pilnie zgłaszać pediatrze lub lekarzowi rodzinnemu.
Płukanie ucha wodą utlenioną
Płukanie uszu wodą utlenioną – czy to ma sens? Choć woda utleniona potrafi zmiękczać i rozpuszczać woskowinę, to płukanie uszu wodą utlenioną w domu jest niebezpieczne i może wiązać się z poważnymi konsekwencjami, np. nasileniem stanu zapalnego czy podrażnieniem błędnika.
Płukanie uszu – cena, czy trzeba mieć skierowanie
W gabinetach laryngologicznych mających kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia możemy bezpłatnie wypłukać uszy, jeśli są do tego wskazania. Do laryngologa trzeba mieć wówczas skierowanie.
Płukanie uszu można też wykonać bez skierowania odpłatnie w prywatnym gabinecie. Cena zabiegu to średnio 30-40 zł (bez kosztu konsultacji).
