Leki inkretynowe i flozyny – jak działają leki przeciwcukrzycowe nowej generacji?

Inkretyny i flozyny to leki obniżające glikemię, stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2, najczęściej w terapii skojarzonej, czyli w połączeniu z metforminą, pochodnymi sulfonylomocznika lub insuliną. O ile w leczeniu cukrzycy typu 1 konieczne jest podawanie insuliny z zewnątrz, o tyle pacjenci z cukrzycą typu 2 najczęściej mają własną insuliną, a zadaniem przyjmowanych leków jest sprawienie, by endogenna insuliny działała efektywnie. Inkretyny i flozyny to leki o nowych, niespotykanych dotychczas mechanizmach obniżanie poziomu cukru we krwi.

Czytaj więcej: Samokontrola - co poza pomiarem cukru we krwi?

Co to są leki inkretynowe?

Istnieją dwie grupy leków inkretynowych:

• analogi GLP-1 – przyjmowane w formie podskórnych iniekcji (preparaty Byetta i Victoza)
• inhibitory DPP-4 (tzw. gliptyny) – przyjmowane w formie tabletek (preparaty Januvia, Onglyza, Galvus)

Analogi GLP-1 – naśladują działanie inkretyn, czyli hormonów, które pobudzają produkcję insuliny w trzustce. Naturalnie inkretyny są wydzielane w jelitach po posiłkach. Hormon ten u osób zdrowych odpowiada za 70% wydzielania insuliny podczas posiłku; korzystnie wpływa na gospodarkę cukrową organizmu głównie poprzez:

• podwyższenie wydzielania własnej insuliny przez trzustkę
• obniżenie wydzielania glukagonu
• podwyższenie insulinowrażliwości komórek

Z kolei druga grupa leków inkretynowych – inhibitory DPP-4 hamują rozkład inkretyn wydzielonych naturalnie w jelitach, czyli wzmacniają ich działanie.

U pacjentów z cukrzycą typu 2 działanie naturalnych hormonów inkretynowych jest zaburzone, dlatego w obniżaniu glikemii skuteczne są preparaty, które bądź naśladują działanie inkrety (analogi GLP-1), bądź je wzmacniają (inhibitory DPP-4). Leki inkretynowe nie działają agresywnie, powodują obniżenie glikemii o około 20 -30 mg/dl.

Czytaj więcej: Toujeo i Tresiba - nowe insuliny bazowe. Jak działają, czym się różnią od insuliny Lantus?

Jak działają leki inkretynowe?

Leki inkretynowe są korzystne dla pacjentów z cukrzyca nie tylko ze względu na ich podstawowe działanie – obniżanie glikemii, ale też dlatego, że ułatwiają redukcję masy ciała.

Leki inkretynowe:

• obniżają poziom cukru we krwi
• hamują opróżnianie żołądka – spożyty pokarm dłużej zalega w żołądku dając uczucie sytości
• zmniejszają uczucie głodu – wysyłają sygnał do mózgu o tym, że został zjedzony posiłek
• zmniejszają apetyt
• obniżają masę ciała

Do skutków ubocznych, najczęściej obserwowanych u pacjentów stosujących inkretyny należą nudności i brak apetytu, rzadziej występują wymioty.

Jak działają flozyny?

Flozyny (inne nazwy – inhibitory SGLT2, gliflozyny) to leki hipoglikemizujące, których mechanizm działania polega na zwiększeniu wydzielania  glukozy z moczem. Efektem jest obniżenie glikemii, masy ciała oraz ciśnienia tętniczego. Flozyny wpływają na nerki obniżając tzw. próg nerkowy dla cukru. Fizjologicznie glukoza w moczu pojawia się wtedy, gdy poziom cukru we krwi wzrasta powyżej 180-200 mg/dl. Przyjmowanie flozyn sprawia, że cukier przenika do moczu już przy stężeniu 140 mg/dl.

Flozyny:

• obniżają poziom cukru we krwi, „transportując” jego nadmiar do moczu
• sprzyjają odchudzaniu – w ciągu doby około 400 kcal zostaje wydalonych z moczem
• przestają działać, gdy glikemia spada poniżej 140 mg/dl, dlatego nie powodują niedocukrzeń
• ponieważ leki zwiększają wydzielanie glukozy w moczem, ich skutkiem ubocznym mogą być infekcje oraz zakażenia grzybicze dróg moczowych

Czytaj więcej: Hemoglobina glikowana - bo 1 proc. ma znaczenie

Flozyny mogą być stosowane na każdym etapie leczenia cukrzycy typu 2, najczęściej w połączeniu z metforminą, ale możne je łączyć także z insuliną, dzięki czemu zmniejsza się jej dawka. W szczególności leki te są rekomendowane pacjentom z niedostatecznie wyrównaną cukrzycą i nadmierną masą ciała. W porównaniu do leków inkretynowych, flozyny działają silniej (bardziej obniżają glikemię). Nie są jednak wskazane u pacjentów bardzo szczupłych oraz z dobrze wyrównaną cukrzycą (wówczas praktycznie nie dają żadnego efektu działania). Preparaty dostępne na polskim rynku to Forxiga, Jardiance i Invokana.

Inkretyny i flozyny – „leki inteligentne”

Inketyny i flozyny określane są mianem leków inteligentnych, ponieważ działają tylko wtedy, gdy poziom cukru we krwi faktycznie wzrasta. Dlatego ich stosowanie nie grozi hipoglikemią. Ponadto ułatwiają redukcję masy ciała, co jest wyzwaniem dla zdecydowanej większości pacjentów z cukrzycą typu 2.

Flozyny zostały objęte refundacją od 1 listopada 2019 roku; natomiast e przypadku leków inkretynowych nadal obowiązuje 100% odpłatność dla pacjenta.