Esketamina – przełom w leczeniu depresji lekoopornej

Esketamina a depresja

Według ostatnich danych około 300 mln osób na świecie walczy z depresją. W Polsce cierpi na nią około 1,5 mln ludzi, z czego największą część stanowią osoby w wieku 30-59 lat. W pozostałych krajach Unii Europejskiej ta liczba jest zdecydowanie większa. Niemniej, szacuje się, że w Polsce chorych będzie tylko przybywać. Dodatkowy problem stanowi depresja lekooporna, czyli taka, przy której stosowane leki przeciwdepresyjne nie przynoszą żadnego rezultatu. Przełomem w leczeniu tego rodzaju depresji okazuje się właśnie esketamina.

Esketamina – co to za substancja?

Esketamina jest formą ketaminy – substancji psychoaktywnej stosowanej w znieczuleniu przed zabiegiem operacyjnym. Badania przeprowadzone na esketaminie wykazały, że można ją z powodzeniem wykorzystać w leczeniu depresji wymagającej natychmiastowego działania oraz depresji lekoopornej. W 2019 roku esketamina w postaci aerozolu do nosa została zatwierdzona do użytku przez Europejską Agencję Leków.

Działanie esketaminy

Esketaminę podaje się w postaci aerozolu do nosa. Działa ona poprzez interakcję z receptorem NMDA związanym z glutaminianem. Glutaminian to bardzo ważny neuroprzekaźnik pobudzający w korze mózgowej. Esketamina poprzez blokowanie receptora NMDA doprowadza do wzrostu uwalniania glutaminianu, w związku z czym dochodzi do zwiększonego pobudzenia innego receptora – AMPAR. Dzięki temu zostaje przywrócone działanie pobudzające w ośrodkach mózgowych odpowiedzialnych za dobry nastrój i emocje. Dodatkowo powraca odpowiednie przekaźnictwo dopaminy, co zwiększa, m.in. motywację do działania. Co ciekawe, badania wykazały, że poprawa samopoczucia u pacjenta następuje już po kilku godzinach od jednorazowej aplikacji leku.

Esketamina – kiedy ją stosować?

Odpowiednią terapię ustala lekarz psychiatra. U osób dorosłych z lekooporną depresją esketaminę stosuje się w skojarzeniu z innymi lekami przeciwdepresyjnymi jak: selektywne inhibitory wychwyty zwrotnego serotoniny (SSRI) lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI).
Zalecana jest także u dorosłych, u których stwierdzono umiarkowane lub ciężkie epizody depresyjne. Eksetamina sprawdza się także w przypadku leczenia depresji wymagającej natychmiastowego działania ze względu na pojawienie się objawów takich jak:

• myśli samobójcze,
• zaburzenia snu,
• zaburzenia apetytu,
• uczucie smutku,
• poczucie bezwartościowości,
• zaniechanie ulubionych aktywności.

>> Benzodiazepiny – lista leków, działanie, skutki uboczne

Jak się dawkuje esketaminę w sprayu

Pierwszego dnia przyjmuje się 1 lub 2 dawki aerozolu w każdą dziurkę nosa. Przez następne 4 tygodnie podaje się od 1 do 3 dawek do każdej dziurki nosa 2 razy w tygodniu. Jeżeli po tym czasie stan zdrowia ulegnie poprawie, wówczas przez kolejne 4 tygodnie podaje się lek 1 raz w tygodniu, a przez następne 6 miesięcy 1 raz na tydzień lub dwa. Schemat dawkowania ustala jednak indywidualnie lekarz w zależności od wieku oraz nasilenia objawów. Przed przyjęciem leku należy unikać jedzenia przez 2 godziny i płynów przez 30 minut. Z kolei na godzinę przed podaniem nie stosuje się żadnych leków do nosa.

Esketamina – przeciwwskazania do stosowania

Zanim lekarz przepisze terapię esketaminą, musi się upewnić, czy nie istnieją żadne przeciwwskazania do jej stosowania. To bardzo ważne, by podczas wizyty kwalifikacyjnej odpowiadać szczerze na zadawane przez specjalistę pytania. Przeciwwskazaniami do stosowania esketaminy są:

• przebyty krwotok śródmózgowy,
• choroby naczyń krwionośnych,
• zawał serca przebyty w ciągu ostatnich 6 tygodni,
• ciąża (esketamina może działać teratogennie, czyli uszkadzać płód),
• karmienie piersią,
• uzależnienie od alkoholu bądź narkotyków,
• mania lub psychoza.

Skutki uboczne działania esketaminy

Jak każdy lek esketamina może wywoływać działania niepożądane. Najczęściej mogą pojawić się:

• dysocjacja (poczucie oddzielenia się od rzeczywistości, np. fantazjowanie, zaburzenia świadomości, tożsamości),
• lęk,
• stany euforyczne,
• omamy,
• zawroty i ból głowy,
• senność,
• szumy uszne,
• nudności,
• wymioty,
• zwiększone ciśnienie krwi.

Esketamina – cena, dostępność w Polsce

Od 1 lipca 2023 roku w Polsce w ramach programu lekowego Ministerstwa Zdrowia dostępne jest leczenie esketaminą w przypadku depresji lekoopornej. Dotychczasowy koszt terapii tym lekiem oscylował w granicach 25 tysięcy złotych miesięcznie. Przeciętny czas terapii to około 7-8 miesięcy, zatem pacjent za całą kurację płacił do tej pory blisko ponad 175 tysięcy złotych. Teraz niektórzy pacjenci mogą skorzystać z refundacji, jeśli m.in. udokumentują brak pozytywnych rezultatów terapii farmakologicznej co najmniej dwoma lekami antydepresyjnymi. Program jest przewidziany na 2 lata, przyjmowanie esketaminy odbywa się w warunkach ambulatoryjnych.

>> Lek refundowany a lek na receptę – czy leki na receptę zawsze są refundowane?