Ból kości ogonowej – co robić, gdy boli po stłuczeniu albo bez urazu?

Ból kości ogonowej – co boli

Kość ogonowa (guziczna) to ostatni odcinek kręgosłupa, składa się z 3 – 5 zrośniętych kręgów. Poprzez to zrośnięcie ruchomość kości ogonowej jest mocno ograniczona. Najwyżej usytuowany kręg ma trzon i wyrostki stawowe, które łączą kość ogonową z kością krzyżową. Pozostałe kręgi są zbudowane tylko z trzonów. Uważa się, że kość ogonowa jest pozostałością po przodkach, którzy na drodze ewolucji utracili ogony. Podstawową funkcją kości ogonowej jest stabilizacja w pozycji siedzącej, ponadto jest ona miejscem przyczepu wielu struktur anatomicznych, takich jak więzadła oraz mięśnie.

Przyczyny bólu kości ogonowej

Ból kości ogonowej może być zlokalizowany punktowo lub rozlewać się – zarówno po okolicy krzyżowej, jak i promieniować do ud i pośladków. O problemach z kością guziczną świadczą często także dolegliwości bólowe odczuwane przy wypróżnianiu lub w okolicy odbytu. Charakterystyczne jest nasilenie się bólu w pozycji siedzącej, kiedy to kość jest bardziej obciążona. Rodzaj odczuwanego bólu jest uzależniony od przyczyny, a tych może być dużo. Jeśli ból utrzymuje się dłużej niż kilka dni i nie słabnie, warto zasięgnąć pomocy lekarza.

• Uraz kości ogonowej – do urazu dochodzi najczęściej w wyniku upadku bezpośrednio na pośladki. Pacjent ze złamaną kością ogonową na ogół odczuwa także ból przy wypróżnianiu, promieniujący nawet do odbytu. Najbardziej narażoną na urazy kości ogonowej grupą pacjentów są osoby starsze, cierpiące na osteoporozę oraz kolarze.
• Schorzenia kręgosłupa, czyli zapalenia stawów krzyżowych, kości krzyżowej, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, guzy kości krzyżowej lub kości guzicznej, zapalenie korzeni nerwowych w końcowym odcinku kręgosłupa, zmiany chorobowe krążków międzykręgowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa, rwy kulszowej.

>> Dyskopatia szyjna, piersiowa, lędźwiowa – przyczyny, objawy, leczenie

• Torbiel Tralova – należy podejrzewać jej wystąpienie, jeśli  ból okolicy ogonowej łączy się z nietrzymaniem moczu i kału. Bardzo często pojawia się także ból pośladków w pozycji siedzącej. Torbiel Tralova to pęcherze wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, które powstają najczęściej wzdłuż nerwów niższych partii kręgosłupa i mogą na nie uciskać, powodując dolegliwości bólowe oraz problemy ze zwieraczami.
• Torbiel pilonidalna (torbiel włosowa) – torbiel tworzy się na kości ogonowej w wyniku zakażenia mieszka włosowego. Pojawia się stan zapalny i powiększenie mieszka włosowego – powstaje guzek lub ropień w okolicy krzyżowo-guzicznej, najczęściej w szparze międzypośladkowej. Torbiele włosowe częściej występują u młodych mężczyzn.
• Przeciążenia mięśni i więzadeł okolicy krzyżowo-guzicznej, np. na skutek intensywnego treningu.
• Schorzenia ginekologiczne.
• Nadwaga i otyłość.
• Nowotwór kości – do nowotworów mogących dawać objawy bólowe okolicy kości ogonowej należą mięsak Ewinga, struniak oraz guz olbrzymiokomórkowy kości ogonowej.

>> Ból odbytu – przyczyny i leczenie

Ból kości ogonowej w ciąży i po porodzie

Wiele ciężarnych kobiet uskarża się na ból kości ogonowej. Wraz z rozwojem dziecka powiększa się bowiem macica, która zaczyna uciskać sąsiednie narządy, w tym kręgosłup. Dolegliwości powinny ustąpić po porodzie, a w trakcie ciąży można jedynie stosować ciepłe okłady i masaże, aby złagodzić ból.

Po porodzie naturalnym i związanym z nim silnym parciem mogą pojawić się dolegliwości bólowe okolicy krzyżowej, które jednak powinny ustąpić w trakcie połogu. Jeśli ból nie ustępuje, a wręcz nasila się, być może doszło do urazu i niezbędna jest dalsza diagnostyka.

Ból kości ogonowej przed okresem

U wielu kobiet ból kości ogonowej pojawia się tuż przed okresem, co ma związek ze zbliżającą się miesiączką i nie wymaga konsultacji lekarskiej.

Ból kości ogonowej a siedzący tryb życia

Jeśli ból kości ogonowej nie ma związku ze schorzeniami ani urazami, należy podejrzewać, że wynika z siedzącego trybu życia. Podczas siedzenia kość guziczna jest mocno obciążona, stąd możliwość pojawienia się dolegliwości bólowych. Wówczas zalecane jest aktywniejsze spędzanie czasu wolnego, a także przeplatanie pracy siedzącej spacerami czy krótkimi ćwiczeniami rozciągającymi. Należy pamiętać, że długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej sprzyja bólom kręgosłupa.

Do jakiego lekarza z bólem kości ogonowej?

Jeśli ból kości ogonowej utrzymuje się po urazie, trzeba pójść do lekarza. Podobnie w przypadku bólu niewynikającego z żadnego urazu, który nie ustępuje po zastosowaniu profilaktyki.

Zgłaszamy się do lekarza pierwszego kontaktu – wykluczy choroby internistyczne i skieruje do właściwego specjalisty: chirurga lub ortopedy. Przy dolegliwościach bólowych kości ogonowej wykonuje się na ogół RTG (zwykły lub tzw. czynnościowe, czyli w pozycji siedzącej i stojącej). Rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową wykonuje się wtedy, kiedy przyczyna dolegliwości nie jest widoczna na zdjęciach RTG. USG z biopsją zalecane jest jedynie w konkretnych przypadkach.

Leczenie bólu kości ogonowej

Jak w przypadku każdej dolegliwości leczenie bólu kości ogonowej uzależnione jest od jego przyczyny. Proste złamania kości guzicznej zwykle zrastają się same, a pacjent przyjmuje jedynie leki przeciwbólowe i powinien unikać pozycji siedzącej. Jeśli złamanie było poważne, może być konieczna interwencja chirurga i usunięcie odłamków kości. Gdy ból kości ogonowej wynika z choroby, leczenie polega na usunięciu przyczyny – przykładowo torbiel pilonidalna również wymaga leczenia chirurgicznego i często założenia drenu do ropnia.

Jak złagodzić ból kości ogonowej

• Można korzystać z pomocy fizjoterapeuty i zabiegów terapeutycznych, np. pola elektromagnetycznego.
• Zaleca się także czasowe ograniczenie aktywności ruchowej, długiego przebywania w pozycji siedzącej oraz unikanie ruchów, które mogłyby zaostrzyć ból.
• Do łagodzenia dolegliwości bólowych wykorzystywane mogą być zarówno leki na receptę, jak i bez recepty – plastry,żele lubmaści przeciwbólowe oraz leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
• Domowe sposoby na ból kości ogonowej to np. chłodne lub ciepłe okłady oraz delikatny masaż.

>> Plastry przciwbólowe, rozgrzewające oraz chłodzące

Profilaktyka bólu kości ogonowej

Aby uniknąć bólu kości ogonowej wynikającego z trybu życia należy przede wszystkim wdrożyć aktywność fizyczną oraz unikać nadmiernej masy ciała, a w przypadku nadwagi lub otyłości dążyć do redukcji masy. W przypadku pracy siedzącej należy robić sobie regularne, krótkie przerwy na spacer lub ćwiczenia rozciągające.

>> Ból biodra – przyczyny, objawy i leczenie