Bakteryjne zapalenie pochwy – jak rozpoznać, jakie leki na receptę i bez recepty pomogą?

Bakteryjne zapalenie pochwy – co to za dolegliwość?

Zdrowa flora pochwy jest zdominowana przez bakterie z rodzaju Lactobacillus (np. L. Crispatus, L. Gasseri, L. Jensenii czy L. Iners). Pełnią one kluczową rolę w utrzymaniu równowagi mikrobiologicznej pochwy poprzez:

• produkcję kwasu mlekowego, który obniża pH pochwy do 3,8 – 4,5, tworząc środowisko nieprzyjazne dla patogenów,
• wytwarzanie nadtlenku wodoru oraz bakteriocyn, które hamują rozwój szkodliwych mikroorganizmów,
• zajmowanie miejsca na komórkach nabłonka pochwy, co utrudnia przyczepianie się patogenów.

Bakteryjne zapalenie pochwy charakteryzuje się zaburzeniem równowagi mikrobiologicznej pochwy polegającym na zmniejszeniu liczby pałeczek kwasu mlekowego i nadmiernym wzroście bakterii beztlenowych, takich jak Gardnerella vaginalis, Atopobium vaginae czy Mobiluncus. To najczęstsza przyczyna patologicznego upławu kobiet w wieku rozrodczym. Bakteryjne zapalenie pochwy nie jest klasyfikowane jako choroba przenoszona drogą płciową, jednak aktywność seksualna, zwłaszcza z nowym lub wieloma partnerami, może zwiększyć ryzyko jego wystąpienia.

Bakteryjne zapalenie pochwy – objawy

Około 50% kobiet z bakteryjnym zapaleniem pochwy nie odczuwa żadnych objawów, jednak u pozostałych mogą wystąpić:

• rzadkie szare lub białe upławy o jednolitej konsystencji,
• nieprzyjemny, rybi zapach z pochwy szczególnie nasilający się po stosunku płciowym,
• świąd czy pieczenie pochwy (rzadko),
• podwyższone pH pochwy,
• obecność tzw. komórek wskazujących w mikroskopowym badaniu wymazu z pochwy.

>> Na czym polega biocenoza pochwy?

Bakteryjne zapalenie pochwy a grzybica pochwy

Bakteryjne zapalenie pochwy i grzybica pochwy (kandydoza) to różne infekcje, które często są mylone ze względu na podobieństwo objawów. Warto jednak znać kluczowe różnice, ponieważ prawidłowa diagnoza zapobiega niewłaściwemu leczeniu i zmniejsza ryzyko nawrotów czy powikłań.

Przyczyny bakteryjnego zapalenia pochwy

Bakteryjne zapalenie pochwy nie ma jednej konkretnej przyczyny. Jest to efekt zaburzenia delikatnej równowagi mikrobiologicznej pochwy, za co mogą odpowiadać:

• Antybiotykoterapia – leczenie antybiotykami, szczególnie o szerokim spektrum działania, może prowadzić do eliminacji korzystnych bakterii Lactobacillus, torując drogę tym, które odpowiadają za infekcję. Ryzyko to dotyczy zarówno antybiotykoterapii doustnej, jak i dopochwowej, dlatego zawsze warto przyjmować w tym czasie probiotyki.
• Zaburzenia hormonalne – niski poziom estrogenów np. w okresie menopauzy lub w wyniku innych zaburzeń hormonalnych wpływa na spadek glikogenu w nabłonku pochwy. Ogranicza to rozwój bakterii Lactobacillus, co zwiększa z kolei podatność na infekcje.
• Nieprawidłowa higiena intymna – nadmierna higiena, stosowanie perfumowanych płynów, dezodorantów intymnych, irygacji pochwy oraz chusteczek nawilżanych może zaburzać naturalne pH i mikroflorę pochwy, co znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia bakteryjnego zapalenia pochwy.
• Aktywność seksualna – bakteryjne zapalenie pochwy częściej występuje u kobiet aktywnych seksualnie, zwłaszcza w przypadku posiadania nowego lub wielu partnerów. Seks bez prezerwatyw i kontakt z nasieniem (ma zasadowe pH), może tymczasowo zmienić środowisko pochwy i sprzyjać zaburzeniom mikroflory.
• Wkładki wewnątrzmaciczne – niehormonalne wkładki domaciczne wiążą się z podwyższonym ryzykiem wystąpienia bakteryjnego zapalenia pochwy prawdopodobnie ze względu na wpływ na błonę śluzową i zmiany w mikrobiome. Z kolei wkładki hormonalne mogą działać ochronnie wobec bakteryjnego zapalenia pochwy.
• Nieodpowiednia dieta, stres, palenie papierosów – dieta uboga w błonnik, a bogata w cukry proste może sprzyjać rozwojowi bakterii chorobotwórczych. Stres wpływa negatywnie na odporność i gospodarkę hormonalną, co przyczynia się do zaburzenia flory pochwy. Palenie tytoniu wiąże się z kolei ze spadkiem liczby Lactobacillus, a zatem większą podatnością na bakteryjne zapalenie pochwy.
• Niedobory witaminy D3 – niektóre badania sugerują związek między niskim poziomem witaminy D3 a zwiększonym ryzykiem wystąpienia bakteryjnego zapalenia pochwy prawdopodobnie ze względu na wpływ tej witaminy na odporność i ciągłość błony śluzowej.

>> Wkładka domaciczna a infekcje intymne

Co na bakteryjne zapalenie pochwy?

Z infekcją pochwy czy choćby tylko odczuwaniem dyskomfortu należy się przede wszystkim zgłosić do ginekologa, który postawi diagnozę i dobierze skuteczną terapię. Standardowe leczenie bakteryjnego zapalenia pochwy obejmuje antybiotyki podawane doustnie lub dopochwowo. Pomimo tego że skuteczność leków jest wysoka u 50-80% kobiet obserwuje się nawrót infekcji w ciągu roku.

>> Znajdź ginekologa w CM Świat Zdrowia

Leki na bakteryjne zapalenie pochwy dostępne na receptę

Standardowe leczenie farmakologiczne obejmuje:

• Metronidazol (w formie doustnej lub żelu dopochwowym) – skuteczny przeciwko bakteriom beztlenowym, m.in. Gardnerella vaginalis. Może powodować metaliczny posmak w ustach. Nie wolno spożywać alkoholu podczas kuracji.
• Klindamycyna – antybiotyk o szerokim polu działania, również na bakterie beztlenowe. Stosowany doustnie lub w formie żelu. Istnieje ryzyko nadkażeń grzybiczych.
• Tinidazol – wykazuje działanie podobne do metronidazolu. Dostępny w postaci tabletek doustnych.

Leki na bakteryjne zapalenie pochwy bez recepty

Spośród preparatów sprawdzających się przy bakteryjnym zapaleniu pochwy można wyróżnić:

• Globulki lub kremy z fentikonazolem o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym
• Jodowany powidon o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i przeciwpierwotniakowym.
• Kwas askorbinowy (witamina C) – jako składnik globulek lub kapsułek dopochwowych wspomaga leczenie infekcji bakteryjnych pochwy poprzez zakwaszanie środowiska i przywracanie naturalnego pH.

Warto pamiętać, żeby w przypadku bakteryjnego zapalenia pochwy nie stosować kwasu bornego, czosnku czy olejku z drzewa herbacianego ze względu na ograniczoną skuteczność i brak wystarczających dowodów na bezpieczeństwo używania w przypadku bakteryjnego zapalenia pochwy.

Bakteryjne zapalenie pochwy – jak się chronić? 

Ze względu na wysoką częstość nawrotów bakteryjnego zapalenia pochwy bardzo ważne jest wdrożenie profilaktyki.

• Przede wszystkim jest to stosowanie probiotyków, które uzupełniają naturalną florę pochwy.
• Kolejnym ważnym działaniem prewencyjnym jest unikanie irygacji i perfumowanych środków higieny intymnej. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko zaburzeń równowagi mikrobiologicznej.
• Używanie prezerwatyw.
• Nowe badania sugerują, że jednoczesne leczenie partnerów pod kątem infekcji bakteryjnej może zmniejszyć ryzyko nawrotów bakteryjnego zapalenia pochwy.

>> Libido u kobiet: od czego zależy, kiedy rośnie i maleje? Sposoby na zwiększenie popędu seksualnego