Statyny na cholesterol – o czym pamiętać podczas stosowania, czy można je zastąpić?

Dlaczego lekarz przepisuje statyny na cholesterol?

Głównym wskazaniem do stosowania statyn jest podwyższony poziom cholesterolu, który jest istotnym czynnikiem ryzyka chorób i wypadków sercowo-naczyniowych, jak choroba wieńcowa, zawał serca, miażdżyca, udar mózgu. W zależności od rodzaju i dawki statyny mogą obniżać cholesterol o 20 do 60%. To leki przyjmowane długotrwale – przez wiele lat, jeśli wysoki poziom cholesterolu u pacjenta związany jest z niewłaściwą dietą, albo do końca życia w przypadku profilaktyki pozawałowej serca.

W profilaktyce chorób serca najczęściej przepisywane są:  

• atorwastatyna,
• simwastatyna,
• rozuwastatyna.

Podobnie obniżają poziom cholesterolu, ale mogą być stosowane w różnych sytuacjach klinicznych w zależności od potrzeb pacjenta.

Inne statyny to:

• fluwastatyna – podawana po zabiegu cewnikowania serca,
• prawastatyna – podawana w niestabilnej dławicy piersiowej.

Jak statyny działają na cholesterol?

Statyny oddziałują na szlak syntezy cholesterolu – blokują aktywność enzymu wpływającego na produkcję cholesterolu w wątrobie. W ten sposób:

• obniżają poziom LDL (złego cholesterolu),
• podwyższają poziom HDL (dobrego cholesterolu),
• obniżają poziom cholesterolu całkowitego (LDL + HDL).

W mniejszym stopniu statyny obniżają także poziom trójglicerydów (TG). Mają też pozytywny wpływ na naczynia krwionośne – wspierają biosyntezę tlenku azotu, który rozszerza naczynia, co usprawnia przepływ krwi. Dodatkowo ograniczają poziom białka ostrej fazy, czyli CRP, który jest miarą stanu zapalnego sprzyjającego powstawaniu płytki miażdżycowej.

>> Cholesterol – dobry i zły (HDL i LDL). Normy cholesterolu, jak obniżyć jego poziom?

Statyny na obniżenie cholesterolu – dawkowanie

Statyny na cholesterol tradycyjnie przyjmuje się wieczorem – to dlatego, że synteza cholesterolu jest wówczas większa niż rano. Lowastatyna i simwastatyna wchłaniają się lepiej z pożywieniem, dlatego tabletki lub kapsułki na cholesterol stosuje się do kolacji. W przypadku prawastatyny jedzenie ogranicza wchłanianie leku, zatem i jego skuteczność.

Dawki terapeutyczne statyn są różne, co wynika m.in. z różnego okresu półtrwania leków (im dłuższy, tym lek pozostaje dłużej aktywny w organizmie). Rekordzistką jest atorwastatyna, która działa przez 14 godzin, dlatego lek ten stosuje się u niektórych pacjentów co drugi dzień. Pojedyncza dawka dobowa statyn wynosi od 10 mg do 80 mg:

• atorwastatyna – 10-80 mg,
• fluwastatyna – 40-80 mg,
• lowastatyna – 10-80 mg,
• prawastatyna – 10-40 mg,
• simwastatyna – 10-40 mg.

>> Leki na cholesterol, leki przeciwmiażdżycowe, suplementy diety

Statyny na cholesterol – skutki uboczne

Statyny to skuteczne leki na obniżenie cholesterolu, ich przyjmowanie może jednak wiązać się z występowaniem działań niepożądanych. Wymienia się wśród nich:

• bóle mięśni,
• zaburzenia trawienia (wzdęcia, biegunka),
• ból brzucha,
• podwyższenie poziomu enzymów wątrobowych,
• wzrost stężenia bilirubiny,
• ból głowy,
• bóle stawów,
• uczucie zmęczenia,
• zaburzenia snu,
• suchość w ustach,
• zaburzenia erekcji,
• wypadanie włosów.

Zdecydowana większość skutków ubocznych przyjmowania statyn jest łagodna i znika po kilku tygodniach od rozpoczęcia terapii. Najgroźniejszym działaniem niepożądanym jest rabdomioliza – rozpad tkanki mięśniowej, w wyniku czego we krwi pojawiają się białka mięśniowe działające toksycznie na nerki.

Z jakimi lekami nie łączyć statyn?

Nie należy przyjmować statyn jednocześnie z takimi lekami jak:

• amiodaron, werapamil, diltiazem
• leki przeciwzakrzepowe, np. acenokumarol, warfaryna, klopidogrel
• antybiotyki z grupy makrolidów, np. klarytromycyna
• doustne leki przeciwgrzybicze, np. flukonazol, itrakonazol,

ponieważ statyny mogą wpływać na ich działanie lub wchłanianie (powiedz lekarzowi, jeśli je stosujesz). Na działanie statyn może z kolei wpływać spożywanie owoców cytrusowych (w szczególności grejpfrutów) oraz dziurawca.

>> Jakich leków nie lączyć?

Kto nie powinien przyjmować statyn?

Wśród przeciwwskazań do stosowania statyn wymienia się:

• uczulenie na statyny,
• okres ciąży i karmienia (statyny działają teratogennie – powodują wady rozwojowe płodu),
• czynną chorobę wątroby.

Naturalne statyny na cholesterol

Obecnie dostępny jest związek, który można uznać za naturalną statynę. To lowastatyna, inaczej monakolina K (preparat jednoskładnikowy z substancją czynną z grupy statyn o najsłabszym działaniu). Jej siła działania jest mniejsza w porównaniu do najczęściej przepisywanych statyn na receptę jak simwastatyna i atorwastatyna. To również składnik preparatów na cholesterol bez recepty (zarejestrowanych jako suplementy diety), które oprócz monakoliny K w ilości nie więcej niż 3 mg zawierają witaminy z grupy B, np. kwas foliowy. Dodatek tych witamin zapewnia wsparcie gospodarki lipidowej.

Z czym można łączyć statyny na cholesterol?

Jedną z grup składników, które wraz ze statynami na cholesterol mają pozytywny wpływ na zdrowie, są kwasy omega-3. Oba składniki łącznie poprawiają parametry lipidogramu w zakresie LDL, HDL i TG. Dlatego typowy jadłospis w hipercholesterolemii zawiera ryby i oleje roślinne jak oliwa. Można posiłkować się również gotowymi preparatami z kwasami omega-3.

Co zamiast statyn na cholesterol?

Dla osób, które nie tolerują statyn lub wolą naturalne metody obniżania cholesterolu, istnieją alternatywne sposoby regulacji profilu lipidowego.

• Jednym z podstawowych czynników wpływających na cholesterol jest dieta. Jadłospis obfitujący w ryby i produkty pełnoziarniste, a także będące źródłami błonnika i nienasyconych kwasów tłuszczowych (np. omega-3, jak oliwa z oliwek lub olej lniany) pomoże w naturalny sposób zadbać o poziom cholesterolu – zarówno dobrego, jak i złego.
• Pomocna jest również aktywność fizyczna.
• Ziołowe preparaty zawierające czosnek (nie tylko wspiera odporność, lecz także poprawia profil lipidowy) i karczoch (wskazany przy podwyższonym poziomie trójglicerydów).

>> Superfoods: preparaty z czosnku, czystka, pokrzywy, karczocha i wiele innych