Polipragmazja, czyli nieprawidłowe przyjmowanie wielu leków. Zdarza się nie tylko u starszych osób

Co to jest polipragmazja?

Polipragmazja to właśnie niewłaściwa terapia składająca się z wielu leków. Najczęściej dochodzi do niej wówczas, gdy kilku specjalistów przepisuje dane leki, ale nie wie o innych przepisanych pacjentowi, co skutkuje zażyciem przez niego zbyt dużej ilości leków jednocześnie. To z kolei bardzo często prowadzi do interakcji pomiędzy poszczególnymi przyjmowanymi preparatami, a także do niebezpiecznych dla życia i zdrowia pacjenta działań niepożądanych.

Przykład polipragmazji przy łączeniu leków przeciwbólowych

Polipragmazja występuje bardzo często u osób stosujących leki przeciwbólowe. Połączenie co najmniej dwóch leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. ibuprofen i ketoprofen), może doprowadzić do działania niepożądanego w obrębie żołądka i przyczyniać się do powstawania wrzodów żołądka. Przy stosowaniu tych leków może również wzrosnąć ciśnienie i może dojść do zwiększonego rozrzedzenia krwi. Innym połączeniem mogącym wywołać polipragmazję jest łączenie NLPZ z antydepresantami SSRI, SNRI lub doustnymi glikokortykosteroidami.

>> Jakie leki przeciwbólowe można przyjmować po antydepresantach?

Przyczyny występowania polipragmazji

• Nieinformowanie lekarza o pozostałych terapiach pacjenta.
• Leczenie objawowe bez wcześniejszej diagnostyki.
• Stosowanie przez pacjentów leków i suplementów diety na własną rękę.
• Choroby współistniejące, które wymagają zastosowania wielu leków jednocześnie i są leczone przez kilku różnych specjalistów.

Polipragmazja – skutki

• Najczęstszym skutkiem polipragmazji jest wystąpienie niekorzystnych dla pacjenta interakcji lekowych.
• Wzajemne nasilanie lub osłabianie działania leków.
• Kaskada przepisywania leków – jeżeli lekarz nie wie o wszystkich preparatach przyjmowanych przez pacjenta, a słyszy, że dany lek nie działa, może chcieć wprowadzić kolejny; podobnie może zinterpretować działania niepożądane wywołane lekami, o których nie wie, jako objaw choroby i włączyć do terapii następny lek. Dodatkowe leki w tym przypadku nie poprawiają stanu zdrowia pacjenta, ale wręcz go pogorszają.

Polipragmazja w geriatrii

W dziedzinie medycyny zajmującej się zdrowiem osób po 60-65. roku życia i starszych polipragmazja stanowi szczególne ryzyko.

• Zgodnie z raportem opublikowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia aż jedna trzecia Polaków po 65. roku życia przyjmuje co najmniej 5 leków dziennie.
• Osoby starsze często nie tylko leczą się u wielu różnych specjalistów, lecz także dodatkowo przyjmują leki bez recepty czy suplementy diety, nie zdając sobie sprawy z tego, że mogą sobie nimi zaszkodzić.

>> Jak przyjmować leki – kiedy, czym popijać, łykać po jedzeniu czy przed posiłkiem?

Jak zapobiegać polipragmazji?

By dbać o swoje zdrowie i bezpieczeństwo i uchronić się od nieprzyjemnych działań niepożądanych, a przy okazji zaoszczędzić pieniądze, warto pamiętać o kilku zasadach. 

• Miej świadomość konsekwencji przyjmowania wielu leków naraz, zwłaszcza jeżeli stosujesz jakieś preparaty na własną rękę. Na stronie Narodowego Fundusza Zdrowia znajdziesz na przykład 5 wskazówek, jak zmniejszyć groźbę wystąpienia działań niepożądanych, gdy musisz przyjmować wiele leków jednocześnie.
• Podczas wizyty u lekarza powiedz specjaliście o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach diety.
• Podczas kupowania leków w aptece wspomnij farmaceucie o preparatach, które zażywasz na co dzień. Farmaceuci to także specjalistami w dziedzinie znajomości leków.

>> Nie wiesz, jak bezpiecznie stosować dany lek? Zapytaj farmaceutę Apteline na czacie 

Czym się różni polipragmazja od wielolekowości?

Warto wiedzieć, że niekiedy lekarze celowo przepisują pacjentowi kilka leków – ma to wywołać konkretny efekt, np. wzmocnić działanie jednej z substancji i przyspieszyć powrót chorego do zdrowia. Jest to tak zwany synergizm hiperaddycyjny. Wówczas mówi się o wielolekowości, która jest terapią bezpieczną dzięki indywidualnemu dostosowaniu do potrzeb konkretnego pacjenta.