Ciężkie niedocukrzenia zdarzają się diabetykom rzadko, najczęściej w czasie snu. Nie można jednak wykluczyć, że do skrajnie niskich glikemii, a w konsekwencji do utraty przytomności, dojdzie podczas pobytu w szkole.
Hipoglikemia z utratą przytomności w szkole
Z powodu ryzyka ciężkiego niedocukrzenia ważne jest, żeby nauczyciele wiedzieli o każdym uczniu z cukrzycą, który jest pod ich opieką. Zdarza się, że rodzice starszych diabetyków, dzieci np. w wieku gimnazjalnym, nie informują szkoły o chorobie, aby nie stygmatyzować dziecka. Jeśli diabetyk jest samodzielny w leczeniu, faktycznie w większości sytuacji sobie poradzi. Wyjątkiem są ciężkie niedocukrzenia, stąd bezpieczniej jednak jest przygotować szkołę na taką ewentualność.
Czytaj także: Epizod hipoglikemii podczas pobytu w szkole
Dobra wiadomość jest taka, że liczba ciężkich niedocukrzeń spadła dzięki leczeniu pompami insulinowymi. Ten sposób podawania leku jest najbardziej zbliżony do tego, jak działa zdrowa trzustka i przy prawidłowym ustawieniu bazy znacznie ogranicza ryzyko ciężkich hipoglikemii.
Zasady postępowania z nieprzytomnym uczniem z cukrzycą
1. Należy wykonać badanie poziomu cukru we krwi, aby potwierdzić niedocukrzenie.
2. Należy wezwać pogotowie ratunkowe, informując, że chodzi o dziecko z cukrzycą, które straciło przytomność. Takie wezwanie zawsze jest traktowane priorytetowo.
3. Należy ułożyć ucznia w pozycji bocznej bezpiecznej.
4. W trakcie oczekiwania na pogotowie można podać dziecku glukagon, jeśli rodzice dostarczyli lek do szkoły, a nauczyciele zostali przeszkolenia w zakresie jego używania.
Zasady podawania glukagonu
Zgodnie z obowiązującymi przepisami personel szkoły nie ma obowiązku podawania nieprzytomnemu uczniowi glukagonu. Stowarzyszenia zrzeszające młodych diabetyków i ich rodziców zabiegają o to, by podanie glukagonu nieprzytomnemu uczniowi z cukrzycą było klasyfikowane jako pierwsza pomoc, do której nauczyciel jest zobowiązany. Póki co podanie leku to wyraz dobrej woli szkoły.
Czytaj więcej: Glukagon - lekarstwo na hipoglikemię
Aby zachęcić nauczycieli do podania leku w przypadku hipoglikemii, należy uświadomić im, jak niebezpieczne dla dziecka jest ciężkie niedocukrzenie. Jest to stan zagrażający jego życiu, w którym kluczowe znaczenie ma czas. Przy bardzo niskich wartościach glikemii u nieprzytomnego ucznia może dojść do tzw. neuroglikopenii – czyli objawów neurologicznych powodowanych niedocukrzeniem, które przypominają atak padaczki. Neuroglikopenia to dla nauczycieli dodatkowy stres, sygnał skrajnie niskiego poziomu cukru we krwi i niedożywienia mózgu. Aby do tego nie dopuścić, „wystarczy” podać glukagon – hormon, który „zmusza” wątrobę i mięśnie do uwolnienia zgromadzonych w nich zapasów glukozy.
Każde opakowanie glukagonu zawiera obrazkową instrukcję jego podania. Zasada jest taka, że u dzieci młodszych (do 25 kg) należy podać pół dawki, u starszych – o masie ciała powyżej 25 kg – całą dawkę. Jeśli jednak dziecku młodszemu zostanie podana pełna dawka leku, nic złego się nie stanie, nie jest to duży błąd.
Glukagon może być w szkole podany podskórnie lub domięśniowo. Aby podać lek domięśniowo, należy wbić igłę pod kątem prostym w brzuch, pośladek, przedramię lub udo. Aby podać lek podskórnie, trzeba wpić igłę pod kątem ok. 45 stopni.
Czy można podać glukagon nieprzytomnemu dziecku z cukrzycą, jeśli nauczyciel nie ma pewności, jaki ma ono poziom cukru we krwi?
Czasami zdarza się tak, że w stresie związanym z epizodem niedocukrzenia ciężkiego nikt nie może znaleźć glukometru albo nikt nie pamięta, jak zmierzyć uczniowi cukier. Ryzyko takie istnieje szczególnie w odniesieniu do starszych dzieci, które na co dzień są samodzielne i nie wymagają pomocy nauczyciela przy pomiarach.
W takiej sytuacji nie jest błędem podanie glukagonu. Nauczyciel ma prawo założyć, że do utraty przytomności u ucznia z cukrzycą doszło w wyniku niskiego poziomu cukru we krwi. Gdyby po czasie okazało się, że dziecko straciło przytomność z innego powodu, podanie glukagonu nie będzie traktowane jako błąd, nie jest ono też szczególnie szkodliwe (spowoduje wzrost poziomu cukru we krwi).
Czytaj więcej: Podawanie leków uczniom z cukrzycą
Glukagon jest „lekarstwem na niedocukrzenie” także wtedy, gdy dziecko jest jeszcze przytomne, ale jest już z nim utrudniony kontakt – ma problemy z logicznymi odpowiedziami, z mową, trudności ze skupianiem wzroku. W takiej sytuacji podawanie jedzenia czy picia jest ryzykowne, ponieważ dziecko może się zadławić. Rekomendowanym rozwiązaniem jest podanie glukagonu.
