Melatonina – co to jest? Jak działa hormon snu?

Melatonina odpowiada za regulację dobowego cyklu snu i czuwania – jest wewnętrznym zegarem, który wyznacza organizmowi pory zasypiania i budzenia się. Hormon ten produkowany jest przez szyszynkę (niewielki gruczoł, znajdujący się w środkowej części mózgu). Najwyższe stężenie melatoniny we krwi powinno występować między godziną 24 a 3 nad ranem.

Wysoki poziom melatoniny sprawia, że:

• jesteśmy senni,
• bez większych problemów zasypiamy,
• nie wybudzamy się zbyt często,
• sen jest fizjologiczny (naprzemiennie występują fazy snu).

Melatonina 5 mg LEK-AM - tabletki Melatonina jest wskazana jako środek pomocniczy w leczeniu zaburzeń rytmu snu i czuwania np. związanych ze zmianą stref czasowych lub w związku z pracą zmianową. Lek ułatwia także regulację zaburzeń dobowego rytmu snu i czuwania u pacjentów niewidomych.   ZAMÓW I ODBIERZ

Impulsem do zaprzestania wydzielania melatoniny jest światło, które przez gałki oczne dociera do szyszynki, zlokalizowanej w niewielkiej odległości za nimi. Kiedy świta, ilość wydzielanej melatoniny zmniejsza się, co jest sygnałem dla organizmu, że czas się wybudzić. Podobny mechanizm działa nocą, im mniej światła dociera do naszego mózgu, tym wydzielanie melatoniny wzrasta, a my stajemy się senni.

Problem w tym, że w dzisiejszych czasach światła nocą nam nie brakuje, w tym tzw. światła niebieskiego, które jest sygnałem dla szyszynki do zmniejszania wydzielania melatoniny. Stąd tak wiele osób ma obecnie problemy z rytmem dobowym i sięga po preparaty z melatoniną, aby ułatwić sobie zasypianie.

Podstawowym regulatorem wydzielania melatoniny jest cykl światło−ciemność. W ciągu dnia wytwarzana jest jej niewielka ilość, natomiast w nocy aż 80 proc.

Melatonina a zaburzenia snu

Jeśli melatonina jest wydzielana w nieprawidłowy sposób i nie reguluje dobowego cyklu sen−czuwanie, dochodzi do zespołu opóźnionej fazy snu, czyli udania się na spoczynek nocny o wiele później, niż to jest ogólnie przyjęte. Zaburzenie powstaje w wyniku braku zgodności pomiędzy biologicznym rytmem snu i aktywności a stylem życia – pracą zmianową, nauką w nocy, oglądaniem telewizji, korzystaniem z internetu do późnych godzin itp.

Problem dużej aktywności wieczorem i nocą oraz senności, która pojawi się dopiero nad renem najczęściej dotyka ludzi młodych. Z kolei u osób starszych (po 60. roku życia), które często udają się na spoczynek już przed godz. 21, mamy do czynienia z przyspieszoną fazą snu. Przesunięcie szczytu wydzielania melatoniny na wcześniejsze godziny sprawia, że seniorzy zasypiają wcześniej, ale też budzą się wyspani, gdy większość ludzi jeszcze śpi.

>>  Tabletki nasenne, spraye, kapsułki, saszetki, płyny

Niedobór melatoniny

Zaburzenia naturalnego rytmu dobowego prowadzą do niedoboru melatoniny, który skutkuje zaburzeniami snu, co prowadzi do wyczerpania w ciągu dnia, a niekiedy może przyczynić się nawet do pogorszenia stanu zdrowia.

Niedobór melatoniny może powodować:

• trudnościami z zaśnięciem w nocy
• trudnościami z wybudzeniem się rano
• zmęczeniem w ciągu dnia
• problemami z koncentracją
• pogorszeniem samopoczucia i kondycji fizycznej

Problemy ze snem oraz konsekwencje niewyspania w ciągu dnia mogą wynikać z wielu innych przyczyn, nie tylko z niedoboru melatoniny. Pojawiają się często w wyniku depresji i zaburzeń nerwicowych. Dlatego nie należy prowadzić leczenia melatoniną na własną rękę, mimo że hormon ten jest dostępny w aptekach bez recepty.

Aby mieć pewność, że przyczyną problemów ze snem jest niedobór melatoniny można zrobić badanie na stężenie tego hormonu. Materiałem do badania w tym przypadku jest ślina, która pobiera się samodzielnie trzykrotnie w ciągu nocy do odpowiednich  pojemniczków, a następnie zanosi do laboratorium do badania.

Leczenie melatoniną – dla kogo?

Przyjmowanie melatoniny zaleca się:

• osobom pracującym w systemie zmianowym
• osobom mającym czasowe problemy ze snem z powodu silnego stresu
• podróżującym, którzy zmieniają strefy czasowe
• niewidomym, u których nie działa naturalny mechanizm wzrostu wydzielania melatoniny pod wpływem ciemności i zahamowania jej wydzielania pod wpływem światła
• kobietom w okresie menopauzy, kiedy nasilają się problemy ze snem z powodu zaburzeń wydzielania melatoniny
• seniorom, u których z powodu zwapnienia szyszynki dochodzi do ograniczonego wydzielania melatoniny

Przeciwwskazaniami do stosowania melatoniny są natomiast:

• ciąża
• okres karmienia piersią
• nadużywanie alkoholu
• choroby wątroby
• nadwrażliwość na melatoninę

Hormonu snu nie należy także stosować u dzieci.

Melatonina – jak ją dawkować?

Dostępna w aptekach melatonina w tabletkach bądź w płynie to substytut naturalnej melatoniny produkowanej w organizmie. Można ją stosować w przypadku łagodnych zaburzeń snu powodowanych zachwianiem rytmu dobowego bądź zaburzeniami w wydzielaniu tego hormonu. Melatonina nie będzie skuteczna, jeśli bezsenność wynika z innych przesłanek, np. z depresji.

W jakich dawkach przyjmować melatoninę?

Preparaty z melatoniną bez recepty zawierają najczęściej 1-6 mg hormonu snu. Dawkowanie warto skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. Przykładowo, u seniorów mających problemy z zasypianiem zaczyna się najczęściej do wyższego stężenia 5-6 mg, a następnie zmniejsza się je do dawki podtrzymującej 1 mg.

Melatoninę w wyższych dawkach 5-6 mg przyjmują na stałe osoby niewidome.

Najczęstszy schemat leczenia to 3 mg melatoniny.

Lek należy przyjąć na około godzinę przed snem.

Jak natomiast stosować melatoninę, aby złagodzić jet lag, powodowany szybką zmianą stref czasowych?

• loty na wschód: 1–6 mg około godz. 19 na dwa dni przed planowanym odlotem oraz przez 4 dni 1–6 mg na godzinę przed snem;
• loty na zachód: przez 4 dni po przylocie 1–6 mg na godzinę przed snem.

Melatonina w tabletkach nie jest rozwiązaniem „na stałe” (z wyjątkiem osób niewidomych i pracujących w systemie zmianowym). Powinna być przyjmowana czasowo, aby pomóc organizmowi w unormowaniu rytmu dobowego.

Poza przyjmowaniem melatoniny, niebagatelne znaczenie w regulacji rytmu snu i czuwania mają nasze wieczorne nawyki oraz… barwa oświetlenia domowych pomieszczeń. W sypialni najlepiej sprawdza się światło rozproszone o ciepłym zabarwieniu, czyli z domieszką koloru czerwonego (aby naszemu mózgowi kojarzyło się z kolorami zachodzącego słońca). Unikać należy światła niebieskiego, jakie naturalnie dominuje w ciągu dnia i dla mózgu jest sygnałem do zahamowania wydzielania melatoniny.