Antybiotykoterapia – najczęstsze błędy. Jak stosować antybiotyk?

Co to są antybiotyki? Na czym polega antybiotykoterapia?

Podstawowa sprawa: antybiotyk nie poradzi sobie z wirusem. Leki tego typu stosowane są w przypadku zakażeń bakteryjnych. Antybiotyki to substancje o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, a ich stosowanie (antybiotykoterapia) to element leczenia przyczynowego infekcji bakteryjnych.

Problem w tym, że antybiotyki nie działają wybiórczo – niszczą zarówno te dobre, jak i złe bakterie, a zatem antybiotykoterapia wpływa na pracę całego układu immunologicznego. To jeden z powodów, dla których antybiotyki należy przyjmować zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza (czyli: po wcześniejszym określeniu rodzaju infekcji, doborze najskuteczniejszego rodzaju antybiotyku na daną bakterię oraz jego odpowiednim dawkowaniu).

Jedną z przyczyn obserwowanego w ostatnich latach zjawiska narastania oporności bakterii na często stosowane antybiotyki jest m.in. nadużywanie antybiotykoterapii lub stosowanie antybiotyków niezgodnie z rekomendacjami.

Oto 5 często popełnianych błędów w trakcie leczenia antybiotykami:

1. Brak osłony przy antybiotykoterapii

Efektem ubocznym terapii z udziałem antybiotyków jest negatywny wpływ tych substancji na mikrobiotę. Czym jest mikrobiota i jak wpływa na organizm? W uproszczeniu: termin ten odnosi się do wszystkich drobnoustrojów (takich jak wirusy, bakterie, archeony czy grzyby) w organizmie człowieka.

Sprawdź ofertę probiotyków w Apteline.pl

Należy jednak odpowiedzieć sobie na ważne pytanie: czy stosowanie probiotyków jest wskazane profilaktycznie podczas każdej antybiotykoterapii? Co prawda nie ma jednoznacznej odpowiedzi (z powodu braku badań oceniających skuteczność stosowania preparatów probiotycznych lub naturalnych probiotyków – takich jak kefiry i jogurty – w zapobieganiu biegunce związanej z antybiotykoterapią), ale powszechną praktyką jest podawanie w czasie antybiotykoterapii oraz po jej zakończeniu probiotyków (zawierających bakterie o udowodnionym działaniu) oraz naturalnych probiotyków (kefiry, maślanki, kapusta kiszona). To logiczne: jeśli antybiotyki naruszają naturalną mikroflorę, to z pomocą powinny przyjść bakterie probiotyczne – korzystnie działające na mikrobiotę.

Z perspektywy gwarancji deklarowanej przez producenta zawartości kultur bakteryjnych bezpieczniejszym wyborem przy antybiotykoterapii jest probiotyk lek. W przypadku preparatów probiotycznych, które są suplementami diety – nigdy nie ma gwarancji co do ilości żywych bakterii.

Czytaj więcej: Probiotyk lek vs probiotyk suplement diety  - jakie są różnice?

2. Przerywanie antybiotykoterapii

Leczenie antybiotykami powinno zawsze przebiegać zgodnie ze schematem, który przepisał lekarz. Ustąpienie objawów infekcji nie oznacza, że należy przerwać antybiotykoterapię – decyzję o odstawieniu leku należy skonsultować z lekarzem. Aby antybiotyk mógł skutecznie działać, konieczne jest przyjmowanie leku na tyle długo, by zwalczył wszystkie patogeny.

Szkodliwy może być zarówno zbyt krótki, jak i zbyt długi czas leczenia antybiotykiem. Wydłużenie antybiotykoterapii (jeśli tak nie zalecił lekarz) może zwiększyć ryzyko rozwoju działań niepożądanych i zwiększyć oporność bakterii na daną substancję czynną. Błędem jest też dzielenie się antybiotykami z rodziną bez konsultacji z lekarzem.

3. Przyjmowanie antybiotyków o różnych porach

Ważnym elementem antybiotykoterapii jest utrzymywanie stałego stężenia substancji aktywnej antybiotyku w organizmie. Nieregularne przyjmowanie antybiotyków i/lub pomijanie dawek może skutkować niepowodzeniem terapii.

4. Popijanie antybiotyku sokiem

Zasada jest prosta: antybiotyki należy popijać niegazowaną wodą. Popijanie leków sokami owocowymi (lub np. napojami mlecznymi) może zwiększyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych w antybiotykoterapii oraz zmniejszyć wchłanianie antybiotyku. W czasie antybiotykoterapii zaleca się również zrezygnować z picia alkoholu.

5. Brak antybiogramu przed antybiotykoterapią

Przed leczeniem antybiotykiem należy wykonać antybiogram (badanie mikrobiologiczne), tak aby antybiotykoterapia uwzględniała wrażliwość danej bakterii na przepisany lek (najczęściej określanej w skali: szczep wrażliwy, średniowrażliwy, oporny na antybiotyk). W oparciu o wynik antybiogramu dobierany jest antybiotyk o zawężonym spektrum działania. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko działań niepożądanych antybiotykoterapii.

Wymioty po podaniu antybiotyku – czy podawać drugą dawkę?

Wymioty po podaniu antybiotyku mogą zdarzyć się u małych dzieci, a wynika to najczęściej z nadwrażliwości na któryś składnik leku (jeśli wymioty powtarzają się po kolejnych dawkach leku, należy zgłosić to lekarzowi). Nie ma uniwersalnych wytycznych, co w takiej sytuacji zrobić, choć jest to rzecz kluczowa, ponieważ skuteczność leczenia antybiotykiem zależy od tego, czy jest on podawany regularnie. Przyjmuje się, że jeśli dziecko zwymiotuje bezpośrednio po podaniu antybiotyku (do 15-20 minut) to należy powtórzyć dawkę leku. Jeśli natomiast wymioty mają miejsce po upływie tego czasu, wówczas nie należy podawać drugiej dawki, ponieważ jest duże prawdopodobieństwo, że pierwsza zdążyła się wchłonąć.

>> Antybiotyk dla dziecka – kiedy i w jakiej dawce stosować?