Antybiogram – co to jest? Posiew moczu z antybiogramem, antybiogram pochwy

Antybiogram – co to jest?

Antybiogram to badanie, a w zasadzie wynik badania mikrobiologicznego, które daje możliwość oceny wrażliwości bakterii na poszczególne substancje w warunkach in vitro. Badanie ocenia, czy dany szczep bakterii jest wrażliwy czy oporny na konkretne antybiotyki lub chemioterapeutyki. Ma to na celu indywidualne dobranie jak najlepszego leku na infekcję bakteryjną pacjenta, tzw. leczenie celowane. Co ciekawe, w niektórych krajach, np. Francji, Szwajcarii, Danii czy Niemczech, antybiogram jest obowiązkowym badaniem przed przepisaniem antybiotyku.

Dlaczego antybiogram nie zawsze jest wykonywany?

Dlaczego zatem w praktyce rzadko wykonuje się antybiogram lub wprowadza się leczenie empiryczne? W przypadku wystąpienia infekcji o ciężkim i szybkim przebiegu lub często nawracających nie należy zwlekać z wdrażaniem leczenia. Groziłoby to zgonem pacjenta. Dobiera się wówczas antybiotyk lub chemioterapeutyk pod kątem szczepów bakterii najczęściej wywołujących dane objawy. Po otrzymaniu wyniku antybiogramu można dokonać zmiany leku, aby osiągnąć korzystniejsze efekty terapii.

Kiedy jest wykonywany antybiogram?

Podstawowym wskazaniem do wykonania antybiogramu jest ocena, jakie dokładnie szczepy bakterii doprowadziły do infekcji organizmu pacjenta i na które antybiotyki lub chemioterapeutyki są one oporne. Wykonanie antybiogramu jest konieczne w przypadku zakażenia bakteryjnego o ciężkim przebiegu i przy nawracających infekcjach. Ma to na celu nie tylko dobór odpowiedniego leku i zapobieganie wystąpieniu oporności na poszczególne antybiotyki/chemioterapeutyki, ale również niedopuszczenie do osłabienia odporności pacjenta.

Antybiogram – diagnostyka

Jaki materiał wykorzystuje się do antybiogramu?

Badany materiał (próbka) zależy od tego, w którym miejscu podejrzewana jest obecność bakterii w organizmie. Może to być np.:

• krew – podejrzenie bakteriemii,
• mocz – podejrzenie bakteriurii,
• płyn mózgowo-rdzeniowy,
• płyn z otrzewnej – podejrzenie obecności bakterii w tym obszarze, czego objawem może być wodobrzusze,
• płyn opłucnowy,
• płyn stawowy.

Ponadto można pobrać wymaz z:

• rany,
• wrzodów,
• gardła,
• błon śluzowych,
• pochwy,
• krost,
• cewki moczowej,
• odbytu.

Wymaz z gardła – antybiogram

W przypadku planowanego pobrania wymazu z gardła nie należy stosować leków o działaniu miejscowym, np. sprayów do gardła, na kilka dni przed badaniem.

Posiew moczu z antybiogramem

Przygotowanie do pobrania próbki moczu do antybiogramu z posiewem polega na dokładnym umyciu okolic cewki moczowej. Następnie mocz trzeba pobrać do sterylnego pojemnika (dostępne w aptece). Przed pobraniem próbki należy przez 4 godziny powstrzymać się od oddawania moczu i być na czczo (tak jak przy badaniu krwi). Powinno się także odstawić wszelkiego rodzaju leki działające miejscowo w obrębie układu moczowo-płciowego.

>> Jałowe pojemniki na kał i mocz

>> Posiew moczu – wszystko o badaniu: cena, wymagany pojemnik, wyniki

Antybiogram pochwy

Z kolei w przypadku wykonywania antybiogramu, gdy konieczny jest wymaz z pochwy, przeprowadza się go kilka dni po zakończeniu miesiączki. Ważne, aby pacjentka przed badaniem nie współżyła ani nie wykonywała irygacji pochwy, nie przyjmowała leków dopochwowych. Antybiogram pochwy ma na celu ustalenie przyczyn infekcji dróg rodnych, a u kobiet w ciąży jest badaniem przesiewowym ok. 37. tygodnia, aby wykluczyć obecność paciorkowca z grupy B. Wymaz pobiera lekarz ginekolog. Wynik jest dostępny po ok. 2 tygodniach od wykonania badania.

>> Leczenie infekcji intymnych – jak leczyć infekcję pochwy?

Posiew nasienia z antybiogramem

Posiew nasienia wykonuje się, gdy u pacjenta stwierdzono stan zapalny w układzie moczowo-płciowym lub gdy wykryto obecność białych krwinek w nasieniu. Pacjent musi sam pobrać próbkę. Ważne, aby nie dopuścić do jej zanieczyszczenia. Zanim wykona się pobranie nasienia, należy oddać mocz i zachować higienę.

Wykonanie antybiogramu

Po pobraniu materiału nanosi się go na podłoża zawierające różne pożywki dla bakterii, a następnie inkubuje w cieplarce, dzięki czemu zapewnia się wzrost kolonii bakteryjnej. Następnie na szalki z podłożami i bakteriami nanosi się krążki zawierające poszczególne antybiotyki i chemioterapeutyki. Ponownie umieszcza się szalki w cieplarce i inkubuje przez ok. 24 godziny w temperaturze 37^oC.

Jak odczytać antybiogram?

Wynik antybiogramu odczytuje się po 18-24 godzinach od inkubacji. Wokół krążków z antybiotykami i chemioterapeutykami da się zauważyć obszar, w którym doszło do zniszczenia bakterii. Mierzy się średnice takiego obszaru i ocenia zgodnie z tabelą.

Antybiogram – interpretacja

Po ocenie i porównaniu wyników z tabelą przypisuje się poszczególnym substancjom (antybiotykom i chemioterapeutykom) jeden z trzech możliwych statusów wrażliwości bakterii:

• wrażliwy,
• średniowrażliwy,
• oporny.

Bardziej szczegółowych wyników dostarcza ocena MIC, czyli minimalnego stężenia hamującego. Przebieg jest podobny do tradycyjnego antybiogramu, jednak na szalkach z pożywką i bakteriami nanosi się antybiotyk lub chemioterapeutyk w stężeniu malejącym, dzięki czemu możliwa jest liczbowa ocena wrażliwości bakterii. Wiadomo wówczas, jakie jest minimalne stężenie substancji przeciwbakteryjnej, która wystarczy do zahamowania rozwoju bakterii.

Antybiogram – cena

Jeśli lekarz nie zaleci wykonania antybiogramu w warunkach standardowej opieki lekarskiej, badanie można wykonać we własnym zakresie prywatnie. Koszt waha się od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.

>> Antybiotykoterapia – najczęstsze błędy. Jak stosować antybiotyk?